Lenda de Yuruparí

(Redirección desde «Lenda de Yurupary»)

A lenda de Yuruparí (en nheengatu: Juruparí [ʒuɾupaˈɾɨ]) é un relato mítico fundacional amazónico que se coñece da transcrición feita a partir da versión relatada a finais do século XIX polo indíxena José Maximino e traducida ó italiano polo conde Ermanno Stradelli. É unha das obras máis antigas da literatura de Colombia das que se ten coñecementos.[1]

Yuruparí é un heroe mítico, coñecido nas tribos indíxenas do Brasil e Colombia, por indíxenas das familias lingüísticas tupí-guaraní, tucana e arauaca. Esta lenda intervén nalgunhas tradicións importantes como as leis de Yuruparí - ou as leis do Sol -, o ritual de Yurupary, e dentro deste, as frautas e as máscaras de Yuruparí.

A lenda de Yuruparí é un dos grandes textos precolombinos que sobreviven xunto co Popol Vuh.

Orixe da lenda editar

A lenda era de común coñecemento nas tribos do Amazonas colombiano-brasileiro, especialmente na conca do río Vaupés, sendo transmitida de maneira oral.

A finais do século XIX, o indio brasileiro Maximiano José Roberto escribiu unha versión en lingua nheengatu con caracteres latinos. Dita versión perdeuse e só quedou a versión italiana que de devandito texto fixo Ermanno Stradelli, publicada no boletín da Sociedade Xeográfica Italiana en 1890 baixo o título de Leggenda dell’ Jurupary. Hai quen din que Stradelli é quen debe levar o crédito pola composición do texto, e que Roberto é tan só un colaborador que lle deu ó conde un esbozo escrito da lenda no seu puño e letra. Pero segundo anótao Robin Michael Wright (1981), pódese concluír que o que fixeron Stradelli e Roberto foi unha investigación en equipo:

A pesar de existir dita versión, o texto pasou desapercibido por moito tempo tanto para brasileiros como para colombianos. Só foi até a década dos 50 cando Pastor Restrepo Lince traduciuno, coa axuda de Américo Carnicelli, do italiano ó castelán. Javier Arango Ferrer foi o primeiro en divulgar o texto no seu ensaio Raíz e Desarollo de la Literatura Colombiana.[2]

A versión que máis se coñece actualmente é a de Héctor Orjuela, traducida ó castelán por Susana Narváez Salessi, publicada en 1983 polo Instituto Caro y Cuervo.

Notas editar

  1. El Mito de Yuruparý. Accessed by 2009-06-17.
  2. ARANGO FERRER, Juan Raíz y Desarrollo de la Literatura Colombiana:Poesía desde las culturas precolombinas hasta la “Gruta Simbólica”. Historia Extensa de Colombia, Academia Colombiana de Historia, Volumen XIX. Bogotá, Ediciones Lerner, 1965, pp. 33-42.

Véxase tamén editar

Ligazóns externas editar