Wikipedia

Xogo das bólas

Unha bóla é unha pequena esfera de vidro, alabastro, cerámica, arxila, metal,[1] cristal, aceiro, pedra, mármore,[2] madeira ou porcelana[3] que se emprega en diversos xogos infantís. Tamén se denominan así algúns xogos en que se utilizan as bólas.[4] Estes xogos son practicamente universais, e aínda que existen moitas variantes, a esencia é case sempre a mesma: lanzar unha ou varias bólas para intentar aproximarse a outras ou a buratos obxectivo. Cando se gaña unha man adoitan tomarse as bólas do outro xogador ou dos xogadores contrarios.[1]

Bólas

Ademais de como xogo, as bólas empréganse para uso industrial, sendo principalmente utilizadas no interior dos envases de aerosoles e en rodamentos.[5]

Historia editar

 
Xogo das bólas, Karol D. Witkowski

Se ben non se coñece o verdadeiro orixe das bólas e son xogos tradicionais, a súa orixe aparentemente se remonta ata o antigo Exipto e á antiga Roma.[6] En efecto, atopáronse bólas na tumba dun neno exipcio de arredor do ano 3000 a.C. En Creta, pola súa banda, os nenos xogaban con bólas feitas a partir de materiais preciosos. Outros materiais empregados na antigüidade son os ósos de olivas, abelás ou castañas. Ata principios do século XX, algunhas aínda estaban feitas de pedra.[1] A principios do século XX, atopáronse pequenas esferas de pedra de aproximadamente do 2500 a.C., identificadas polos arqueólogos como bólas en escavacións preto de Mohenjo-daro, nun lugar asociado á civilización do val do Indo.[7] Menciónanse na literatura romana como no poema "Nux" de Ovidio. A súa popularidade estendeuse ata a idade media.[1] As bólas chegaron a Gran Bretaña, importadas dos Países Baixos, durante a era medieval.[8]

En 1503 o concello de Nürnberg, Alemaña, limitou o xogo das bólas a un prado fóra da cidade.[9]

Non se sabe onde se fabricaron por primeira vez as bólas.[10] Un soprador de vidro alemán inventou un dispositivo para facer bólas en 1846.[11]

En América, crese que o costume das bólas se estendeu desde Europa.[12] Non obstante, tamén existen indicios que apuntan a que puideron empregarse na América precolombiana.[3] O xogo fíxose popular nos Estados Unidos e noutros países.[13] As primeiras bólas de xoguete fabricadas en masa (arxila) nos Estados Unidos fabricáronse en Akron, Ohio, por S. C. Dyke, a principios da década de 1890. Algúns dos primeiros mármores de vidro producidos nos Estados Unidos tamén foron fabricados en Akron, por James Harvey Leighton. En 1903, Martin Frederick Christensen, tamén de Akron, fixo as primeiras bólas de vidro fabricadas mediante unha máquina patentada por el. A súa compañía, The M. F. Christensen & Son Co., fabricou millóns de bólas ata que cesaron as súas operacións en 1917. A seguinte compañía estadounidense en entrar no mercado do mármore de vidro foi Akro Agate. Esta empresa foi creada por Akronites en 1911, mais situada en Clarksburg, Virxinia Occidental.[14]

Notas editar

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Últimas Noticias (16 de outubro de 2009). "Las Canicas" (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 20 de novembro de 2011. Consultado o 23 de maio de 2011. 
  2. ↑ EducarChile. "Las bolitas" (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 03 de novembro de 2012. Consultado o 9 de setembro de 2012. 
  3. ↑ 3,0 3,1 Guadalupe. "Juegos para niños y niñas" (en castelán). Consultado o 3 de abril de 2013. [Ligazón morta]
  4. ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para bóla.
  5. ↑ Manzoni, Carlos (27 de outubro de 2013). "En época de PlayStation, las bolitas conservan su magia" (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 31 de outubro de 2013. Consultado o 1 de novembro de 2013. 
  6. ↑ Museo del juego. "Colección de juegos: habilidad y destreza" (PDF) (en castelán). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 03 de febreiro de 2012. Consultado o 23 de maio de 2011. 
  7. ↑ Marshall, John, ed. (1931). Mohenjo-Daro and the Indus Civilization: Being an Official Account of Archaeological Excavations Carried out by the Government of India between the Years 1922 and 1927. Nova Delhi: Asian Educational Services. ISBN 978-812061179-5. 
  8. ↑ Joy, Jody; Gunn, Imogen; Harknett, Sarah-Jane; Wilkinson, Eleanor (2016). Hide and Seek: Looking for Children in the Past. Cambridge: Museum of Archaeology and Anthropology, University of Cambridge. ISBN 978-0-947595-23-4. 
  9. ↑ "History of Marbles - Corner Cafe Message Board". The baby corner. Arquivado dende o orixinal o 30 de xullo de 2017. Consultado o 12 de novembro de 2017. 
  10. ↑ Abernethy, Francis Edward (12 de novembro de 1997). Texas Toys and Games. University of North Texas Press. ISBN 978-1-57441037-2. Consultado o 12 de novembro de 2017 – vía Google Books. 
  11. ↑ Acton, Johnny; Adams, Tania; Packer, Matt (2006). Origin of Everyday Things. Barnes & Noble. 
  12. ↑ Infobae (22 de xullo de 2012). "Jugar a la bolita, una tradición que sigue viva gracias a una sola fábrica" (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 28 de xullo de 2012. Consultado o 2 de abril de 2013. 
  13. ↑ "Marble History". Thinkquest. Arquivado dende o orixinal o 17 de outubro de 2013. Consultado o 01 de agosto de 2021. 
  14. ↑ "Marbles". WV Encyclopedia. Consultado o 12 de novembro de 2017. 

Véxase tamén editar

Bibliografía editar

  • Baumann, Paul. Collecting Antique Marbles (4th ed.). 
  • Collins, Sophie (2007). A Sussex Miscellany. Alfriston: Snake River Press. ISBN 978-1-906022-08-2. 
  • Gwynne, Peter (1990). A History of Crawley. Chichester: Phillimore & Company. ISBN 0-85033-718-6. 

Ligazóns externas editar

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Xogo_das_bólas&oldid=6420581»