Inquisición española: Diferenzas entre revisións

[[Ficheiro:Pedro_Berruguete_Saint_Dominic_Presiding_over_an_Auto-da-fe_1495.jpg|dereita|miniatura|250px|''San Domingos presidindo un auto de fe'' ([[1475]]).]]'''A Inquisición española''' ou tamén coñecida como '''Tribunal do Santo Oficio da Inquisición''' actuou baixo o control dos [[rei]]s de [[España]] de [[1478]] ata [[1834]]. Esta [[Inquisición]] foi o resultado da expansión dos cristiáns fronte aos musulmáns, e a política de conversión de [[xudaísmo|xudeus]] e musulmáns da península ao [[catolicismo]]. A Inquisición foi un importante instrumento na política chamada ''[[limpeza de sangue]]'' contra os descendentes de xudeus e musulmáns convertidos.

A Inquisición, como [[tribunal eclesiástico]], só tiña competencia xurídica sobre cristiáns bautizados. Porén, a súa xurisdicciónxurisdición non se extendíaestendía aos indíxenas americanos, estivesen ou non bautizados, polos seus actos heréticos, posto que se consideraba que padecían erros derivados da ignorancia, e que o Santo Oficio non era o medio axeitado nin o organismo competente para subsanalosarranxalos. As reducións e misións foron o mecanismo adoptado para este fin.

[[Ficheiro:En_lembranza_dos_condenados_pola_Inquisición._Ribadavia._Galiza.jpg|miniatura|250px|Placa en lembranza dos veciños da vila de [[Ribadavia]] condenados pola inquisición por mor das súas crenzas hai máis de catrocentos anos.]]

A Inquisición tamén foi instalada nos virreinatosvicerreinados americanos, pero foi abolida logo da secesión.

[[Ficheiro:Sambenito Tui-1.jpg|alt=O sambenito era uma peza de vestuario utilizada pola Inquisición española para asinalar aos condenados polo Tribunal, polo que se converteu en símbolo da infamia.|miniatura|Sambenitos do Museo Diocesano de Tui (Pontevedra)]]

O Tribunal da Inquisición de Santiago de Compostela tivo unha primeira fase de existencia entre 1520 e 1530 e dependía directamente do Tribunal de Valladolid, máis foi logo que se disolveu. No 1560 o entón inquisidor de Valladolid, Quijano del Mercado, visita Compostela coa intención de reinstalar un tribunal mais, trala fría acollida por parte das institucións civís e do cabido da catedral de Compostela, rematou por desistir, aínda que o intentou noutras dúas ocasións en 1564 e 1566 sen encontrar nunca un ambiente institucional favorábel. Estes fracasos pódense explicar de distintas maneiras. Para [[Isidoro Millán Mariño]],<ref>Millán Mariño (1938), p. 304-305</ref> o propósito esencial de estabelecer un tribunal da Inquisición en Compostela non era, na realidade, o perseguimento dos protestantes e conversos casteláns ou dos evanxelizadores protestantes do norte da Europa que chegaban aos portos galegos, senón a necesidade de criar na nosa terra un Tribunal de Estado que servise para terminar a campaña de sometimentosometemento social e político dos galegos á autoridade real. Pola súa parte, o historiador [[Antonio López Ferreiro|López Ferreiro]]<ref>Millán Mariño (1938), p. 304</ref> subliña a grande oposición, especialmente en círculos eclesiásticos composteláns, ao estabelecemento do tribunal mesmo nunha época marcada polo fanatismo de dous dos mais temíbeis inquisidores xenerais: o asturiano [[Fernando Valdés y Salas|Fernando Valdés]] (1547-1568) e o castelán Diego de Espinosa (1568-1572). Porén, a chegada definitiva do Tribunal foi en 1574 cando o castelán Francisco Blanco tomou posesión da cadeira da igrexa metropolitana galega, facilitando tamén a entrada do [[Compañía de Xesús|xesuitismo]] no país. Este tribunal, independente do de Valladolid, exerceu a súa xurisdición sobre o territorio do extinguido [[Reino de Galicia|Reino de Galiza]] e para facilitar o seu funcionamento en todo o territorio galego, concedéuselle a renda dun [[cóengo]] a cada unhas das cinco catedrais galegas, ademais doutros insumos abundantes.

Segundo [[Emilio González López]]<ref>González López (1970), pp. 29-35</ref>, a falta dun ambiente propicio para o seu funcionamento e o escaso celo inquisitorial nas estruturas eclesiásticas e civís revélase no feito que despois do seu definitivo estabelecemento e total autonomía respecto ao Tribunal de Valladolid, aínda non comezou a súa actividade represiva até 1575, ano no que se celebraron dous [[Auto de fe|autos da fe]] en Santiago. Tal como relata [[Vicente Risco]]<ref>Risco (1952), p. 148</ref>, nestes autos foron torturadas e executadas públicamentepublicamente un total de 23 persoas, entre as que contaban varios mariñeiros franceses luteranos e tres mulleres galegas acusadas de prácticas que os inquisidores identificaban e caracterizaban como [[Bruxaría|bruxería]].

Nos anos seguintes, o Tribunal azoutou e desterrou varias persoas acusadas de prácticas xudaizantes e, no [[30 de novembro]] de [[1579]], sentenciou queimar unha muller, María Rodrigues, no que hoxe é a [[praza de Cervantes]] baixo, mais unha vez, a acusación fabricada de bruxería. Tamén entre 1619 e 1628 numerosas mulleres do [[Comarca do Morrazo|Morrazo]] foron torturadas e xulgadas polo Tribunal baixo este tipo de cargos. Os chamados "familiares da Inquisición", integrados por membros empobrecidos da baixa nobreza, arrebataban con estes perseguimentos os codiciadoscodizados dereitos de presentación que estas mulleres tiñan en capelas e [[Freguesía|freguesías]]. Para disimular o seu propósito real, mesturaban algunhas que os posuían con outras que non os tiñan, escollidas entre mulleres desamparadas ou viúvas. Este foi o caso de [[María Soliño]], figura lendaria que terminou inmortalizada en varias cantigas populares.<ref>{{Cita audiovisual|título=María Soliña, poema de Celso Emilio interpretado por Amancio Prada|autor=Amancio Prada|url=https://celsoemilioferreiro.org/2016/09/maria-solina-poema-de-celso-emilio-interpretado-por-amancio-prada/|data=18 de setembro de 2016|lingua=Galego|ano=1974|editorial=Disques Alvarés}}</ref> María Soliño, posuidora de dereitos de presentación na [[Colexiata de Cangas]] e na Igrexa de [[San Cibrán, Aldán, Cangas|San Cibrán de Aldán]], entrou nos [[Alxube|alxubes]] da Inquisición en 1621 e sofreusufriu terríbeis torturas. O 23 de xaneiro de 1622, após a súa confesión, foi condenada cunha confiscación de bens, debendo levar un sambenito durante medio ano e ficando na máis absoluta penuria con 70 anos. Moitas outras mulleres foron tamén xulgadas naquela altura, como foi o caso de Catalina da Iglesia, Elvira Martínez, Teresa Pérez ou María dos Santos.

A inquisición española en Galiza seguiu a operar até a súa primeira abolición durante o reinado de [[Xosé I de España|Xosé I]] entre 1808 e 1812 e posteriormente polas [[Cortes de Cádiz]], só para ser restaurada de novo por [[Fernando VII]] en 1814, para ser definitivamente abolida en 1834 durante o segundo Trienio Liberal. Porén, a institución sobreviviu substituída nalgunhas dioceses polas coñecidas Xuntas da Fe ou diocesanas e que non foron legalmente abolidas até o primeiro de xullo de 1835. Unha das últimas vítimas galegas foi o enxeñeiro de minas e xeólogo [[Casiano de Prado|Casiano de Prado y Vallo]], nado en Santiago de Compostela o 13 de agosto de 1797. En 1817, foi detido polo tribunal compostelanocompostelán seguindo as ordes de [[Juan José Caamaño Pardo]], conde de Maceda, alguacil maior da Inquisición, e fanático absolutista <ref>{{Cita web|url=http://www.galiciaartabradigital.com/archivos/51148|páxina-web=galiciaartabradigital.com|título=Juan José Caamaño Pardo.Conde de Maceda y Grande de España. «Regidor perpetuo» de Ferrol|data-acceso=8 de abril de 2022|apelidos=Redacción|data-publicación=24 de abril de 2013|lingua=es}}</ref>. De Prado foi acusado de facer "proposicións", é dicir, de formular ideas contrarias á relixión católica e de ler libros pertencentes ao [[Index Librorum Prohibitorum et Derogatorum|''Index Librorum Prohibitorum et Derogatorum'']]. Pasou 400 días incomunicado nas celas inquisitoriais, experiencia que relatou nun artigo anónimo titulado "Visita dun [[alxube]] da inquisición de Santiago por un que o tiña habitado pouco tempo antes"<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=de Prado y Vallo|nome=Casiano|data=30 de SetiembreSetembro de 1820|título=Visita de un calabozo de la inquisición de Santiago por uno que lo habia habitado poco antes|revista=El Conservador, nº 188|número=|lugar=Madrid}}</ref> publicado durante o Trienio Liberal despois de ter visitado de novo a cela número 5 onde ficou preso: <blockquote>''"Aquí estiven á mercé dos máis afamados e crueis axentes da tirania e o erro; aquí vinme reducido á máis triste soidade, separado da miña familia, dos meus amigos, privado dos meus libros e de todo o que puidese facer a miña situación máis levadeira. (…) Como sabían estes malvados aumentar as penas dos desgraciados que aquí tiñan! Non lles chegaba con terme sen comunicación, (…) negáronseme tamén os meus libros; e se pediapedía algunha graza, chamábanme de criminal. Bárbaros! Se callar pensabades que sen estes depósitos de verdade chegaría eu a desdeñala, a mirala con neglixencia, a esquecela. Non! Que o meu peito ardiaardía coma sempre no seu amor; algunhas das súas máximas estaban xa fixadas na miña alma para nunca xamais borrarse. (…) E cantas veces tamén recitaba en alta voz as odas á invención da imprenta e a [[Juan de&nbsp; Padilla]], e outras composicións filosóficas e patrióticas (…)”.'' </blockquote>A Inquisición ocupou diferentes predios na cidade de Compostela: o [[Pazo de Monterrei]], preto da praza de San Miguel dos Agros, e a [[Casa Grande de Calo]], fronte a Porta da Mámoa no que hoxe é coñecido como Praza de Galicia e antiga Praza da Inquisición.<ref>Pita Galán, Paula. (2012). ''Las nuevas casas de la Inquisición en Santiago de Compostela: del palacio de Monterrey a la sede de Porta da Mámoa.'' Cuadernos de Estudios Gallegos. 59. 157-191</ref> Este último edificio foi derrubado para construír o actual Hotel Compostela, inaugurado o 23 de agosto de 1930.