Idade Contemporánea: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
para invitar a ver partes na Wikipedia en inglés, mellor invitamos a ver todo na Wikipedia en inglés e aforramos muito traballo aquí
en un > nun
Liña 122:
Os ingleses instaláronse nas [[Trece Colonias]] da costa noroccidental americana desde o século XVII. Durante a gran guerra colonial entre Inglaterra e Francia ([[1756]]-[[1763]]), e que foi correlato americano da [[Guerra dos Sete Anos]] europea, os colonos estadounidenses cobraron conciencia de ata que punto os seus intereses eran diverxentes dos da metrópole (imposibilidade de recibir un trato equilibrado, ou de ascender no exército), así como dos límites da capacidade desta e do seu propio poder. Nos anos seguintes, ante apremiantes necesidades fiscais, intentouse incrementar a extracción de recursos das colonias impondo taxas sen ningún tipo de control local nin representación na súa discusión. Tras o arrefriado progresivo de relacións, os colonos e os ''casacas vermellas'' (as tropas inglesas, chamadas así pola cor do seu uniforme) tiveron as primeiras refregas en incidentes menores cuxa importancia se magnificaba converténdoos en simbólicos ([[Masacre de Boston]], 1770, [[Boston Tea Party]] , 1773 -Motín do té {{gl}})-). En [[1776]], nun [[Primeiro Congreso Continental|Congreso Continental]] reunido na cidade de [[Filadelfia]], representantes enviados polos parlamentos locais das Trece Colonias proclamaron a independencia. A guerra, liderada por [[George Washington]] no lado colonial, que recibiu o apoio internacional de España e Francia, terminou coa completa derrota dos ingleses na [[batalla de Yorktown (1781)]]. No [[Tratado de París (1783)]] recoñeceuse por Inglaterra a independencia dos Estados Unidos.
 
Durante os primeiros anos houbo dúbidas sobre se as Trece Colonias seguirían cada unha o seu camiño como outras tantas nacións independentes, ou se formarían unha única nación. En N[[Segundo Congreso Continental|un novo congreso]] celebrado outra vez en Filadelfia ([[1787]]), acordaron finalmente unha solución intermedia, conformando un [[Federación|estado federal]] cunha complexa repartición de funcións entre a Federación e os estados membros, baixo o mandato dunha única carta fundamental: a [[Constitución dos Estados Unidos de América|Constitución de 1787]]. A Federación, denominada [[Estados Unidos de América]], inspirouse para a súa creación e para a redacción da súa carta magna (sobre todo das numerosas emendas que houbo que engadir progresivamente aos sete artigos iniciais) nos principios fundamentais promovidos pola [[Ilustración]], ademais da práctica política do autogoberno local experimentado durante máis dun século, e ata no exemplo dun peculiar sistema político indíxena americano (a [[confederación iroquesa]]).<ref>[[Idade Moderna#O dereito e o concepto de home en sociedade]].</ref> O sistema político baseouse nun forte [[individualismo]] e no respecto aos [[dereitos humanos]] (aínda que na súa cultura política expresáronse como [[dereitos civís]]), entre os que destacaban as maiores garantías nunca existentes en ningún ordenamento xurídico anterior á neutralidade do estado en cuestións propias da vida privada e o respecto ás [[liberdades públicas]] ([[Liberdade de culto|conciencia]], [[liberdade de expresión|expresión]], [[liberdade de prensa|prensa]], [[liberdade de reunión|reunión]] e [[participación política]], [[Dereito a posuír armas|posesión de armas]]) e concretamente á [[propiedade privada]] como vehículo para a ''[[procura da felicidade]]'' (''Life, liberty and the pursuit of happiness''<ref>A orixe da frase, cuxa inclusión no texto da [[Declaración de Independencia de Estados Unidos]] débese a [[Thomas Jefferson]] e [[Benjamin Franklin]] (Harry Johnson. ed. ''Completed Autobiography -Benjamin Franklin-'' Regnery Publishing. pp. 413. ISBN 0-89526-033-6) , provén da [[Declaración de Dereitos de Virginia]] redactada por [[George Mason]], e esta de fórmulas similares que se atopan en textos de [[John Locke]] (''[http://www.gutenberg.org/dirs/etext05/trgov10h.htm Two Treatises of Government]'') e [[William Wollaston]] (''The Religion of Nature Delineated'', 1759).</ref> A construción da [[democracia]], en moitas das súas implicacións, como o [[sufraxio universal]], non foi de rápida consecución, especialmente en canto a [[escravitude nos Estados Unidos|os problemas da escravitude]], que diferenciaba aos estados do norte e o sur; e a relación coas [[Amerindio|nacións indias]], por cuxos territorios se expandirón. As nocións de [[república]] e [[independencia]] pasaron a ser dous referentes simbólicos da nova nación, e durante moito tempo, características case exclusivas fronte ao resto do mundo.
{{Galería
|width=250