Teoría de cordas: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
m →‎top: Arranxos varios
feita revisión lingüística
Liña 5:
A base deste modelo físico non son os puntos ou partículas de [[dimensión]] cero que fundamentan teorías anteriores, senón uns obxectos estendidos dunha dimensión chamados cordas (''strings'', en inglés). Pártese do suposto de que o espazo é como unha grande [[Rede (aparello)|rede]] de tres dimensións (os clásicos [[eixo]]s x,y,z). A devandita rede atópase sempre [[vibración|vibrando]]. Todo vibra, desde as partículas subatómicas até as moléculas. E todo, nunha mesma frecuencia. Que sucedería se existisen diferentes frecuencias? Que existirían diferentes dimensións, de xeito que unha [[molécula]] podería pasar a unha dimensión na cal se vibraría coa nova frecuencia. As cordas, como eixos, estarían formadas de [[éter]] ou [[espazo]] [[baleiro]], de xeito que con tres cordas definimos un plano, que representan unha dimensión. Ou o que é o mesmo, que ''n'' cordas unidas representan a dimensión ''n''.
 
Partindo desta teoría básica xorden dúbidas como, por exemplo, o que é ese éter. Poderíamonos achegar ao concepto de éter de [[Albert Einstein|Einstein]], que na súa [[teoría da relatividade]] utilizaba o éter para definir o movemento das partículas respecto a un "algo". Aínda que máis que éter, falaríamos dun tipo de baleiro especial, aquel no que haíhai [[enerxía]], máis enerxía no punto cero ou fundamental (correspondente ao estado de mínima enerxía dunha vibración).
 
Existen, así mesmo, outras definicións das supercordas, desde falar de dez dimensións, relacionándose coa teoría matemática dos Calabi, até descender do modelo heterótico das dez dimensións até as catro dimensións. Tense proposto unha cota de dez elevado a 1. 500 teorías subxacentes posiblesposíbeis, algunhas das cales estarían en contradición. Buscar entre elas algo coherente, sería ao final unha maior dificultade que atopar a TOE (teory of everything, [[teoría do todo]]).
 
Entrando en detalles sobre os modelos das supercordas: as [[partícula elemental|partículas elementais]], con masas menores que a masa de Planck (2.176716x10<sup>−8</sup>[[kg]]) poden tratarse como excitacións ou vibracións de baixa enerxía de cordas. As frecuencias de vibración dunha supercorda están determinadas pola súa [[tensión mecánica|tensión]], que aá súa vez relaciónasese relaciona coa masa de Planck, que é, de toda a teoría, o único parámetro con dimensións definidas (2,176716x10<sup>−8</sup>kg). A tensión da corda son 10<sup>39</sup> toneladas, de xeito que a diferenza de enerxía entre un [[estado físico|estado]] vibracional máis baixo da corda (que corresponde na natureza ás partículas de [[masa]] cero, que sería o que observamos) e o seguinte estado (que corresponde ás partículas masivas máis livianasliviás) é moi grande: as partículas elementais máis lixeiras terían a masa dun grao de po.
 
Algo do máis importante nesta teoría é o concepto de supersimetría, unha [[simetría]] especial que transforma [[bosón]]s e [[fermión]]s entre si e unifica as partículas de [[spin]] [[enteiro]] e semienteiro.
 
Agárdase que a supersimetría sexa exacta tan só a [[temperatura]]s moi altas (así como a 10<sup>32</sup> [[grao Celsius|graos centígrados]]), ao cal só se chegou no [[universo]] cando este só tiña 10<sup>−43</sup> segundos de idade). Á temperatura media do universo actual ("algo" máis baixa, 3,45 +/- 0,78[[Kelvin|K]],uns -270[[grao centígrado|ºC]]) a supersimetría sería só aproximada, polo que entón as partículas máis lixeiras non terían masa cero, senonsenón aquela que corresponde coa medida experimentalmente.
 
Ben, entón por que chegamos a quedarnos en só catro dimensións? unha das teorías do día traballa o concepto de [[compactificación]]. Con este método pódese facer que varias das dimensións queden ocultas, curvándose sobre si mesmas e facendo unha [[wikt:estrutura|estrutura]] demasiado pequena para ser visíbel. Suponse que ao comezo do universo todas as dimensións estaban curvadas (cun raio de tan só 1,6x10<sup>−35</sup>metros, a distancia de Planck), e logo, durante súa expansión e enfriamento, catro delas espandíronse e despregáronse formando o actual espazo de aspecto [[tetradimensional]].