Lingua estándar: Diferenzas entre revisións

Unha '''lingua estándar''' (tamén '''estándar lingüístico''') é unha elaboración artificial e planificada a partir do [[diasistema]] dunha lingua, co obxecto de obter un modelo de lingua unitario para o ensino, os usos oficiais e os usos escritos e formais, que á súa vez permita cohesionar política e socialmente o territorio onde é oficial. Outro termo sinónimo de lingua estándar é '''variedade estándar'''.

O proceso de estandarización require seleccionar certos trazos do [[diasistema]] que se quere estandarizar, segundo a aplicación de criterios restritivos de criba. Tamén requírese da formalización e consensuación de certas formas que poidan ser empregadas como convención que marca os límites do que se considera e o que non se consideran formas da variedade estándar. Algunhas características non excluíntes que adoitan identificar a unha variedade estándar son:

* A preferencia desta variedade particular, por riba doutras variedades mutuamente comprensibles coa anterior, para a aprendizaxe do idioma como unha [[segunda lingua]].

De entre as diversas [[variedades diastráticas|variedades sociolectais ou diastráticas]], adóitase seleccionar a variedade das elites culturais, sociais, económicas e políticas, denominadas tamén variedades de prestixio. De entre as diversas [[variedades diafásicas|variedades funcionais, diafásicas ou de rexistro]], para a codificación gramatical e léxica é frecuente seleccionar a variedade máis fixa e tradicionalmente relacionada cos usos das capas sociais cultas (e ao mesmo tempo máis próxima ao estándar): a lingua [[escrita]]. De entre as diversas [[variedades diatópicas|variedades xeolectais ou diatópicas]], adóitase seleccionar a variedade da zona xeográfica onde se atopa o poder político ou económico dun país ou rexión lingüística.

Os estándares, como linguas elaboradas, restrinxidas e fixas, non poden considerarse variantes naturais dunha lingua. Ademais, como artificios que son, formados convencionalmente por axentes de planificación lingüística (autoridades lingüísticas: academias -para o galego, a RAG-, ou gramáticos, ortógrafos e lexicógrafos normativistas), non se crean por convención social dunha comunidade de falantes, senón como consecuencia dunha actuación expresa sobre a linguaxe. Como modelos de lingua fixos, teñen unha variación interna mínima e non están suxeitos ás leis naturais do [[cambio lingüístico]]. Para mutar, cómpre que un axente normalizador os modifique expresamente, a miúdo para axeitalos aos cambios que se asentaron na lingua natural ou para axeitalos a novas necesidades políticas, educativas, económicas ou sociais. Como modelos de lingua artificiais e elaborados, apréndense tras longos anos de instrución. Así, '''o estándar do galego non é un dialecto do galego, nin un diasistema. Tampouco é unha norma social ou norma usual,''' entendendo por norma usual o xeito particular do uso da lingua nun determinado grupo, sexa este social, xeográfico ou funcional. Se fose unha norma usual, habería multitude de estándares, dado que a norma usual implica, a dicir de Luís Fernando Lara (''Lingua histórica e normatividad'', Barcelona, Ariel, 2004) que «Haberá tantas normas como dialectos e sociolectos se poidan identificar. Posto que tales "normas" son falas de certas colectividades socialmente delimitadas, a cada individuo corresponderalle unha "norma" segundo o enfoque dialectal que se lle aplique».

O [[lingua italiana|italiano estándar]] deriva da variante xeográfica usada en [[Florencia]] e non do [[Roma|dialecto romano]]. O [[lingua alemá|alemán estándar]] non se basea nunha cidade ou rexión específicas senón que foi desenvolvido nun proceso que durou varios centos de anos, durante o cal os escritores intentaron expresarse de forma tal de ser comprendidos nunha área o máis extensa posible. Ata comezos do [[século XIX]] o alemán estándar era un idioma exclusivamente escrito, aprendido case coma un idioma estranxeiro polos habitantes do norte do país, cuxos dialectos eran moi diferentes. O resultado foi que estes falantes intentaron pronunciar o alemán estándar seguindo coidadosamente a ortografía; esta forma da fala estendeuse máis tarde cara ao sur.

Outras linguas estándar presentan menos complicacións. No [[lingua inglesa|inglés]] [[Gran Bretaña|británico]], a pronunciación estándar (''Received Pronunciation'') baséase no [[sociolecto]] dos internados privados. Nos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]], o estándar aproxímase aos dialectos do norte do Medio Oeste.