Curtis: Diferenzas entre revisións

| entidades= [[Lugares de Curtis|4 parroquias]]<br>142 lugares

| capital= [[Teixeiro, Curtis, Curtis|Teixeiro]]

| altitudemax= 610

| altitudemin=

| web= {{URL|http://concellodecurtis.org| concellodecurtis.org}}

|}}

[[Ficheiro:Rúa en Curtis - Galiza.jpg|miniatura|dereita|Avda. Principal. Curtis]]

 

==Xeografía==

 

{|style="background:Ivory; border: 2px solid red; border-radius: 1px 1px 8px 8px; color: darkblue"

|+ align="center" style="background:Red; color:white; border-radius: 8px 8px 1px 1px;" |<big>'''Concello de Curtis'''</big>

|-

! style="border-bottom:1px solid red;" |Parroquias

A paisaxe de Curtis é a da Galiza do interior: vexetación inzada de pequenos prados, valados, chousas, pequenos camiños e corredoiras, e pequenas granxas de gando vacún pacendo. Hai Moitos montes de eucaliptos e piñeirose entre uns e outros hai soutos e carballeiras.

 

A orixe do topónimo de Curtis é incerta, podería vir de ''Cohorte'', a lexión que había no [[campamento romano da Ciadella]] en Sobrado. Curtis aparece citado en 1199:

 

{{Cita| “ ''in terminis de Guarguiane de voce de villa de Covas et de Quintanas per viam que unde de faro per Villarulu, et inde Sancta Eulalia de Curtis, et inde quomodo vadit ad montem de Enara''” | Tombo I fol 79 v. de Sobrado.}}

 

Na zona hai outro lugar con igual topónimo [[San Vicenzo de Curtis, Vilasantar|San Vicenzo de Curtis]], (no concello de Vilasantar). En 1873 coa chegada do ferrocarril a Curtis e Teixeiro publicouse un mapa no que aparacen citadas as dúas estacións, e ''Osbodeus'' ([[Bodeus, Santa María de Lurdes, Curtis|Bodeus]]). A corporación municipal o 17 de agosto de 1957 fixou o nome do lugar como Curtis-Estación. Xa a finais do século XX vaise impoñendo por uso a forma Curtis, sen ''Estación''. O 19 de setembro de 1983 a asociación de veciños de Curtis pide a segregación. En xullo de 1998 o concello de Curtis puxo nos accesos ao lugar carteis co nome da parroquia: Concello de Curtis, ''Lourdes''. Os veciños percorreron os camiños modificando os carteis colocando sobre o texto ''Lourdes'' o nome de Curtis<ref>{{cita libro|apelidos=Mariño Sanmartín|nome=Andrés|título=Memoria gráfica de Curtis: fondo fotográfico de la Asociación Amigos de Curtis "Os Quenllos"|ano=2010|editor=Asociación Amigos de Curtis "Os Quenllos"|páxina=255|editor=Asociación Amigos de Curtis "Os Quenllos"|lingua=castelán}}</ref>. No ano 2000 a Xunta de Galicia coa Lei 3/1983 de Normalización Lingüística publica no Diario Oficial de Galicia o 11 de abril como nome oficial ''A Estación'', sen Curtis. Tres meses despois por xestións do Concello, a Comisión de Toponimia revisa e publica no DOG o topónimo oficial como Curtis sen máis engadidos<ref>{{cita web|apelidos=Rodríguez|nome=Nuria|título=Simplemente Curtis|url=http://www.laopinioncoruna.es/coruna/2009/08/02/simplemente-curtis/308734.html|editor=laopinioncoruña|dataacceso=2 de agosto de 2009}}</ref>.

 

 

Outra data importante na historia de Curtis, e a que achegaría un troco na estrutura agraria do concello, foi a construción da liña férrea Palencia-A Coruña inaugurada en 1883. A construción da estación de tren en Curtis converteu o pequeno pobo (o barrio de [[Bodeus, Santa María de Lurdes, Curtis|Bodeus]]) nun nó importante de comunicacións entre a meseta e Santiago. Ata alí quegaban e saían os viaxeiros en tren. Facíase o trasbordo cara compostela en carros e máis tarde en coche de liña. Dese crecemento xurdiu a necesidade de crear unha nova parroquia: [[Santa María de Lurdes, Curtis|Santa María de Lurdes]] creada en 1925, segregada da de Fisteus a iniciativa dos propios veciños.

A principios dos anos 1920 o escritor mexicano [[Manuel Toussaint]] foi un viaxeiro abandonado na estación de Curtis que publicou: "''... el pueblo, si es que puede entrar en la categoría de pueblo una calle formada por casas pobres y feas: eso es Curtis. El polvo del camino, el polvo de esta calle nos tenía blancos''"<ref>[http://books.google.es/books?id=ZrKYG8ALe-wC&pg=PA236&dq=curtis+estación&hl=en&sa=X&ei=X7IfUfOQMsSwhAefzIHwCw&ved=0CD0Q6AEwBw#v=onepage&q=curtis%20estación&f=false Manuel Toussaint. Obra literaria. Universidad Nacional Autónoma de México. ISBN 968-36-2017-5 1992, páx 236 Publicado primeiramente en Viajes alucinados. Rincones de España (1924)]</ref>. Esta situación de nó de comunicacións entre a Galiza da costa e a España do interior fixo do pobo un enclave importante, un fervedoiro político e sindical. Ao inicio da Guerra Civil un grupo de personalidades republicanas que ían de Madrid para A Coruña foron retidas na estación de Curtis, e foron fusiladas<ref>[http://books.google.es/books?id=NlPFqR-5YykC&pg=PA261&dq=curtis+coruña&hl=gl&sa=X&ei=sJEfUZjPDMWAhQfb54GwAQ&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false Ramón Suárez Picallo. La feria del mundo. Crónicas desde Chile (1942-1956) Escolma de artigos. Consello da Cultura Galega. 2008, pax. 261 ISBN 978-84-96530-61-4]</ref>. O constante paso de trens cheos de militares para a fronte fixo do pobo un lugar non seguro. Os labregos deixaban as terras sen cultivar por medo a que lles disparasen desde os trens. Foi en plena [[Guerra Civil Española|Guerra Civil]] cando o concello foi trasladado a Teixeiro. Rematada a Guerra Civil a postguerra estivo marcada polos escapados que se refuxiaban na zona. O mítico guerrilleiro [[Benigno Andrade]], ''Foucellas'', que ata a súa captura e condena a morte mantivo a loita contra a Garda Civil, tiña a súa familia alí e era acosada a diario polas autoridades. Curtis era un cuartel tomado pola Garda Civil. Ata o 2008 mantivéronse o nome de rúas e prazas vinculadas á ditadura franquista. Curtis mantivo o nome da avenida Generalísimo ata que foi trocado por avenida Principal<ref>[http://elpais.com/diario/2008/10/30/galicia/1225365502_850215.html El alcalde del PP en Curtis suprimirá los nombres franquistas del callejero local] [[El País]], 30 de outubro de 2008 {{es}}</ref>.

 

 

== Ríos ==

Os tres ríos principais do concello son o [[río Mandeo|Mandeo]], o [[río Mendo|Mendo]] e o [[río Deo|Deo]].

 

O concello de Curtis conta con catro parroquias:

=== Santa Maria de Lurdes ===

 

=== Santa María de Fisteus ===

</center>

 

Curtis é un concello no que o [[sector terciario]] pesa sobre o resto, destaca a produción de leite e de queixo con [[Queixo de Arzúa-Ulloa|Denominación de Orixe Arzúa-Ulloa]]. O concello ten unha importante base gandeira e forestal. No [[sector secundario]] destaca a industria da fabricación de [[taboleiro de madeira]] pola presenza do [[Grupo Losán]] orixinario de Curtis.

 

 

===Servizos===

Curtis depende administrativamente de Betanzos e en materia sanitaria da Coruña. Hai un centro de saúde de atención primaria en Curtis. No concello existe un cuartel da Garda Civil que tamén atende ás zonas de máis preto. O servizo de recollida de lixo do concello de Curtis está asociado a [[Sogama]] e existen servizos de recollida selectiva de lixo para reciclaxe. O servizo de auga potable ten dúas captacións, unha en Teixeiro, preto da penitenciaría, que se abastece do río Mandeo, e outra en Curtis. A un cento de metros río abaixo está a [[EDAR]] de Curtis.

 

===Deporte===

 

== Política e goberno ==

 

==Centros de ensino==

O sistema educativo do Concello de Curtis baséase en dous centros de ensino primario e un centro de ensino secundario.

* CEIP de Teixeiro

 

== Prisión de Teixeiro==

 

== Galería de imaxes ==

|height=140

|lines=5

|Ficheiro:Pedro-de-mezonzo.jpg|[[Pedro de Mezonzo]] (930-1003)

}}

*[[Eleccións municipais en Curtis]]

===Bibliografía===

 

===Ligazóns externas===