Cordados: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Xoio (conversa | contribucións)
quitei "en uso"
reviso ortografía e retiro ligazóns externas repetidas
Liña 1:
 
{{taxobox
| name = Cordados<br>(''Chordata'')
Liña 21 ⟶ 20:
Os '''cordados''' (''Chordata'', do [[lingua latina|latín]] ''chordata'', pl. de ''chordatum'' "cordado", "con corda"; de ''chorda'', "corda"; literalmente "os que teñen corda") son un [[filo]] do [[Animalia|reino animal]] caracterizado por presentar cinco [[sinapomorfia]]s, a máis destacada das cales é a presenza dunha corda dorsal ou [[notocorda]] de células turxentes (e dun [[tubo neural]]) polo menos nalgunha fase do seu desenvolvemento.<ref>Brusca, R. C. & Brusca, G. J. (2005): ''Invertebrados'', 2ª edición. Madrid: McGraw Hill Interamericana. ISBN 0-87893-097-3.</ref>
 
Coñécense preto de 65 000 [[especie]]s actuais,<ref name=cha>[http://www.environment.gov.au/biodiversity/abrs/publications/other/species-numbers/2009/03-exec-summary.html Chapman, A. D. (2009): ''Numbers of Living Species in Australia and the World'', 2nd edition. Australian Biodiversity Information Services ISBN 9780642568618]</ref> a maioría pertenecentespertencentes ao [[filo|subfilo]] dos [[vertebrados]], e case a metade das cales son [[peixes]].
 
Os cordados son un grupo con gran diversidade, adaptados a un gran número de [[nicho ecolóxico|nichos ecolóxicos]] e que demostraron ao longo da súa [[evolución biolóxica|historia evolutiva]] notábeis adaptacións, sobre todo ao medio terrestre e os seus ambientes, aínda que tamén ao acuático ou o anfibio, nos cales moitos deles constitúen os últimos [[elo (homónimos)|elos]] [[cadea trófica|tróficos]] dos seus [[ecosistema]]s.
Liña 31 ⟶ 30:
 
Entre as características propias do [[filo]] encóntranse:<ref name=Liem>Liem, K., Bemis, W., Waljer, W. F. e Grance, L. (2001): ''Functional Anatomy of the Vertebrates: An Evolutionary Perspective'', 3rd Edition. Harcourt. ISBN 9780030223693.</ref>
# Notocorda: eixe semirríxido de sostmentosostemento que se sitúesitúa dorsalmente, por riba do [[tubo dixestivo]]. Está formada por células vacuolizadas que dan certa rixidez ao corpo, e está recuberta dunha vaíña fibrosa. EsténtendeseEsténdese ao longo de todo o corpo, e nalgúns grupos persiste durante toda a vida, mentres que na maioría dos [[craniados]] é substituída durante o desenvolvemento pola [[columna vertebral]] (vertebrados).
# Cordón nervioso oco, tubular e dorsal ([[tubo neural]], por riba do tubo dixestivo ([[epineuros]]). A partir do extremo anterior deste cordón, desenvólvese, nos animais máis complexos, o [[encéfalo]] e a [[medula espiñal]]. Este cordón oco fórmase no embrión pola invaxinación de células ectodérmicas da zona dorsal do corpo, sobre a notocorda. Nos vertebrados, o cordón nervioso está protexido polos [[arco neural|arcos neurais]] das vértebras; o cerebro está rodeado por un cranio óseo ou cartilaxinoso.
# [[Faringotremas]] nalgunha etapa do desenvolvemento, [[arco farínxeo|sacos]] ou fendeduras ao longo da farinxe. As fendeduras farínxeas comunican a cavidade farínxea co exterior, e se forman por invaxinación do ectoderma (sucos farínxeos) e por evaxinación do endoderma (sacos farínxeos) que limitan a faringefarinxe. Ambos os dous únense cando se constitúen as fendeduras branquiais nos vertebrados acuáticos: peixes e [[larva]]s de [[anfibios]]. Nos [[amniotas]] nunca chegan a abrirse, e dan lugar a outras estruturas. Ademais das [[branquia]]s, as fendeduras farínxeas forman nos vertebrados distintas glándulas: o [[timo]] e as [[amígdalas]]. Tamén dan lugar a estruturas como a [[trompa de Eustaquio]] ou a cavidade do [[oído medio]]. Nos protocordados, a farinxe perforada xurdiu como un sistema de alimentación por filtración.
# [[Endóstilo]], en ([[urocordados]] e [[cefalocordados]]), ou o seu homólogo ([[glándula tiroide]]), en [[Vertebrata|vertebrados]].
# Cola ou rabo postanal nalgunha parte do desenvolvemento.
Liña 41 ⟶ 40:
 
== Clasificación ==
O filo dos cordados subdivídense en tres [[filo|subfilos]]: [[Urochordata|urocordados]], [[Cephalochordata|cefalocordados]] e [[Vertebrata|vertebrados]]. Os dous primeiros agrupáronse co nombrenome de [[procordados]], [[taxon]] que se foi abandonando, dado que se trata dun grupo [[parafilético]]. A clasificación dos dous primeiros subfilos baséase na posición da notocorda no corpo do animal: os urocordados presentan o notocordio na cola, e somentessoamente na fase larvaria; nos cefalocordados esténdese por todo o corpo, persistindo até a fase adulta. Ambos os dous subfilos están considerados como animais [[invertebrados]]. Os vertebrados caracterízanse pola presenza de [[vértebra]]s e polo desenvolvemento do [[cranio]].<ref>Holland, P. W., Holland, L. Z., N. A. Williams, N. A. e Holland, N. D. (1992): "An amphioxus homeobox gene: sequence conservation, spatial expression during development and insights into vertebrate evolution". ''Development'', '''116''' (3), pp. 653 -661.</ref>
 
As interrelacións entre os tres subfilos aínda é incerta. Tradicionalmente, os cefalocordados foron considerados como os parentes vivos máis próximos dos vertebrados, cos tunicados representando a liñaxe primitiva dos cordados.
Liña 58 ⟶ 57:
}}
</ref>
AindaAínda que estea estruturado para reflectir as relacións evolutivas (semellante a un [[clado|cladograma]]), tamémtamén observa os niveis tradicionais usados na [[Linneo|taxonomía linneana]].
 
* '''Filo Chordata'''
Liña 85 ⟶ 84:
***** Serie '''[[Amniota]]''' (con ovos amnióticos)
****** Clase '''[[Reptilia]]''' (réptiles; máis de 8 225 especies)
******* Subclase '''[[Anapsida]]''' ("protorépteis" [[extinción|†]] e, posíbelmenteposibelmente [[tartaruga]]s)
******* Subclase '''[[Synapsida]]''' [[extinción|†]] ("réptiles mamiferoides"; máis de 4 500 especies, dos que derivaron os mamíferos)
******* Subclase '''[[Diapsida]]''' (a maioriamaioría dos réptiles, entre eles os antepasados das aves)
****** Clase '''[[Aves]]''' (aves: de 8 800 a 10 000 especies)
****** Clase '''[[Mammalia]]''' (mamíferos; 5 800 especies)
Liña 205 ⟶ 204:
* [[Vertebrados]]
 
=== Ligazóns extarnasexternas ===
 
* [http://www.globaltwitcher.com/taxa_class.asp?phylaid=1 Chordate on GlobalTwitcher.com]
* [http://tolweb.org/Chordata/2499 Chordate node at Tree Of Life]
* [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?id=7711 Chordate node at NCBI Taxonomy]
* [http://www.tolweb.org/Chordata/2499 Tree of Life: Cladogramas alternativos e/ou máis detallados]
 
 
 
[[af:Rugstringdiere]]
[[als:Chordatiere]]
[[an:Chordata]]
[[ar:حبليات]]
[[ast:Chordata]]
[[az:Xordalılar]]
[[ba:Хордалылар]]
[[bat-smg:Chuordėnē]]
[[be:Хордавыя]]
[[be-x-old:Хордавыя]]
[[bg:Хордови]]
[[bn:কর্ডাটা]]
[[br:Chordata]]
[[bs:Hordati]]
[[ca:Cordat]]
[[cs:Strunatci]]
[[cy:Cordog]]
[[da:Chordater]]
[[de:Chordatiere]]
[[diq:Xordayıni]]
[[el:Χορδωτά]]
[[en:Chordate]]
[[eo:Ĥorduloj]]
[[es:Chordata]]
[[et:Keelikloomad]]
[[eu:Kordatu]]
[[fa:طنابداران]]
[[fi:Selkäjänteiset]]
[[fo:Chordata]]
[[fr:Chordés]]
[[frr:Ragstringdiarten]]
[[fy:Rêchstringdier]]
[[ga:Cordaigh]]
[[gv:Chordata]]
[[he:מיתרניים]]
[[hi:रज्जुकी]]
[[hif:Chordate]]
[[hr:Svitkovci]]
[[ht:Kòde]]
[[hu:Gerinchúrosok]]
[[hy:Քորդավոր]]
[[ia:Chordata]]
[[id:Chordata]]
[[is:Seildýr]]
[[it:Chordata]]
[[ja:脊索動物]]
[[jbo:skoselti'e]]
[[jv:Chordata]]
[[ka:ქორდიანები]]
[[kk:Хордалылар]]
[[kn:ಕಾರ್ಡೇಟ್]]
[[ko:척삭동물]]
[[koi:Мышксöнаэз]]
[[ku:Kordat]]
[[la:Chordata]]
[[lb:Chordadéieren]]
[[li:Chordata]]
[[lij:Chordata]]
[[lt:Chordiniai]]
[[lv:Hordaiņi]]
[[mk:Хордати]]
[[ml:കോർഡേറ്റുകൾ]]
[[mn:Хөвчтөн]]
[[mr:कणाधारी प्राणी]]
[[ms:Kordata]]
[[nl:Chordadieren]]
[[nn:Ryggstrengdyr]]
[[no:Ryggstrengdyr]]
[[nov:Chordata]]
[[oc:Chordata]]
[[pl:Strunowce]]
[[pms:Chordata]]
[[pnb:کورڈیٹ]]
[[pt:Cordados]]
[[qu:Wasa tiwlliyuq]]
[[ro:Chordata]]
[[ru:Хордовые]]
[[rue:Хордовы]]
[[sah:Хордалыктар]]
[[scn:Chordata]]
[[sh:Svitkovci]]
[[simple:Chordate]]
[[sk:Chordáty]]
[[sl:Strunarji]]
[[sr:Хордати]]
[[su:Chordata]]
[[sv:Ryggsträngsdjur]]
[[sw:Kodata]]
[[ta:முதுகுநாணி]]
[[te:కార్డేటా]]
[[th:สัตว์มีแกนสันหลัง]]
[[tl:Kordata]]
[[to:Monumanu filo siliva]]
[[tr:Kordalılar]]
[[tt:Хордалылар]]
[[uk:Хордові]]
[[ur:حبلیات]]
[[vi:Động vật có dây sống]]
[[vls:Chordabêestn]]
[[war:Chordata]]
[[za:Doenghduz ndoencag]]
[[zea:Chordabeêsten]]
[[zh:脊索动物]]
[[zh-min-nan:Chek-soh tōng-bu̍t]]
[[zh-yue:脊索動物]]
 
 
[[Categoría:Cordados| ]]