Principio de Bernoulli
O principio de Bernoulli, tamén denominado ecuación de Bernoulli ou trinomio de Bernoulli, describe o comportamento dun fluído movéndose ao longo dunha liña de corrente. Foi exposto por Daniel Bernoulli na súa obra Hidrodinámica (1738) e expresa que nun fluído ideal (sen viscosidade ni rozamento) en réxime de circulación por un conduto cerrado, a enerxía que posúe o fluído permanece constante ao longo do seu percorrido. A enerxía dun fluído en calquera momento consta de tres compoñentes:
- Cinética: é a enerxía debida á velocidade que posúa o fluído.
- Potencial gravitacional: é a enerxía debido á altitude que un fluído posúa.
- Enerxía de fluxo: é a enerxía dun fluído debido á presión que posúa.
A seguinte ecuación é a coñecida como "Ecuación de Bernoulli" (Trinomio de Bernoulli), e consta dos tres termos arriba citados.
onde:
- = velocidade do fluído na sección considerada.
- = aceleración gravitatoria
- = altura na dirección da gravidade desde unha cota de referencia.
- = presión ao longo da liña de corrente.
- = densidade do fluído.
Para aplicar a ecuación hai que ter en conta que:
- A viscosidade (fricción interna) é cero. É dicir, considérase que a liña de corrente sobre a cal se aplica a fórmula se atopa nunha zona 'non viscosa' do fluído.
- O caudal é constante.
- O fluxo é incompresible, sendo ρ constante.
- A ecuación aplícase a unha liña de corrente ou a un fluxo irrotacional.
Aínda que o nome da ecuación se lle debe a Bernoulli, a forma arriba exposta foi presentada por primeira vez por Leonhard Euler.
Un exemplo de aplicación do principio atopámolo nun fluxo de auga dunha tubaxe.
Características e consecuencias
editarCada unha das partes desta ecuación ten unidades de lonxitude, e á vez representan formas distintas de enerxía; en hidráulica é común expresar a enerxía en termos de lonxitude, e fálase de altura ou carga. Así na ecuación de Bernoulli os termos adoitan chamarse alturas de velocidade, de presión e altura hidráulica; o termo pódese agrupar con para dar lugar á chamada altura ou carga piezométrica.
Tamén podemos reescribir este principio en forma de suma de presións multiplicando toda a ecuación por , desta forma o termo relativo á velocidade denominarase presión dinámica, e os termos de presión e altura agrúpanse na presión estática.
ou escrito doutro xeito máis simple:
onde
- é unha constante
Igualmente podemos escribir a mesma ecuación como a suma da enerxía cinética, a enerxía de fluxo e a enerxía potencial gravitatoria por unidade de masa:
Así, o principio de Bernoulli pode ser visto como outra forma da lei da conservación da enerxía, é dicir, nunha liña de corrente cada tipo de enerxía pode aumentar ou minguar en virtude da diminución ou aumento das outras.
Esta ecuación permite explicar fenómenos como o efecto Venturi, xa que a aceleración de calquera fluído nun camiño equipotencial (con igual enerxía potencial) implicaría unha diminución de presión. Este efecto explica porque os obxectos lixeiros moitas veces tenden a saírse dun automóbil en movemento cando se abren as ventás. A presión do aire é menor fóra debido a que está en movemento respecto ao que se encontra no interior, onde a presión é necesariamente maior. De forma, aparentemente, contraditoria o aire entra no vehículo, aínda que isto acontece por fenómenos de turbulencia e capa límite.
Ecuación de Bernoulli e a Primeira Lei da Termodinámica
editarDa primeira lei da termodinámica pódese concluír unha ecuación esteticamente parecida á ecuación de Bernouilli anteriormente sinalada, pero conceptualmente distinta. A diferenza fundamental xace nos límites de funcionamento e na formulación de cada fórmula. A ecuación de Bernoulli é un balance de forzas sobre unha partícula de fluído que se move a través dunha liña de corrente, mentres que a primeira lei da termodinámica consiste nun balance de enerxía entre os límites dun volume de control dado, polo cal é máis xeral xa que permite expresar os intercambios enerxéticos ao longo dunha corrente de fluído, como son as perdas por fricción que restan enerxía, e as bombas ou ventiladores que suman enerxía ao fluído. A forma xeral desta, chamada así, "forma xenérica da ecuación de Bernoulli", é:
onde:
- é o peso específico ( ).
- é unha medida da enerxía que se lle subministra ao fluído.
- é unha medida da enerxía empregada en vencer as forzas de fricción a través do percorrido do fluído.
- Os subíndices e indican se os valores están dados para o comezo ou o final do volume de control respectivamente.
- g = 9,81 m/s2 e gc = 1 kgf·m/(N·s2)
Suposicións
editarA ecuación arriba escrita é un derivado da primeira lei da termodinámica para fluxos de fluído coas seguintes características.
- O fluído de traballo, é dicir, aquel que flúe e que estamos considerando, ten unha densidade constante.
- Non existe cambio de enerxía interna.
Demostración
editarEscribamos a primeira lei da termodinámica cun criterio de signos termodinámico conveniente:
Recordando a definición da entalpía , onde é a enerxía interna e é o volume específico . Podemos escribir:
que polas suposicións declaradas arriba pódese reescribir como:
que dividindo todo entre a aceleración da gravidade
Os termos do lado esquerda da igualdade son relativos aos fluxos de enerxía a través do volume de control considerado, é dicir, son as entradas e saídas de enerxía do fluído de traballo en formas de traballo ( ) e calor ( ). O termo relativo ao traballo consideraremos que entra ao sistema, denominándoo e ten unidades de lonxitude, ao igual que , que chamaremos , que sae do sistema, xa que consideraremos que só se intercambia calor por vía da fricción entre o fluído de traballo e as paredes do conduto que o contén. Así a ecuación queda:
ou como a escribimos orixinalmente:
Así, podemos observar que o principio de Bernoulli é unha consecuencia directa da primeira lei da termodinámica, ou se se quere, outra forma desta lei. Na primeira ecuación presentada neste artigo o volume de control reducírase a tan só unha liña de corrente sobre a cal non había intercambios de enerxía co resto do sistema, de aquí a suposición de que o fluído debería ser ideal, é dicir, sen viscosidade nin fricción interna, xa que non existe un termo entre as distintas liñas de corrente.
Aplicacións do Principio de Bernoulli
editarCheminea
As chemineas sobresaen a certa altura para aproveitar que a velocidade do vento é máis constante e elevada a maiores alturas. Canto máis rapidamente sopre o vento sobre a boca dunha cheminea, máis baixa será a presión e maior é a diferenza de presión entre a base e a boca da cheminea, en consecuencia, os gases de combustión extráense mellor.
Tubaxe
A ecuación de Bernoulli e a ecuación de continuidade tamén nos indican que se reducimos a área transversal dunha tubaxe para que aumente a velocidade do fluído que pasa por ela, redúcese a presión.
Natación
A aplicación dentro deste deporte vese directamente cando as mans do nadador cortan a auga xerando unha menor presión e maior propulsión.
Carburador de automóbil
Nun carburador de automóbil, a presión do aire que pasa a través do corpo do carburador, diminúe cando pasa por un estrangulador. Ao diminuír a presión, a gasolina flúe, vaporízase e mesturase coa corrente de aire.
Dispositivos de Venturi
Na osixenoterapia, a maior parte de sistemas de subministración de débito alto utilizan dispositivos de tipo Venturi, que están baseados no principio de Bernoulli.