Dialectos do castelán

O castelán conta con moitas variedades rexionais ou dialectos, que poden ser bastante diverxentes uns dos outros, especialmente no tocante á pronunciación e ao vocabulario, mais non tanto en canto á gramática. Malia que tódolos dialectos do castelán se adhiren ao mesmo estándar escrito, tódalas variedades faladas difiren da versión escrita en diferentes graos. Existen diferenzas entre os castelán peninsular e o castelán de América, ao mesmo tempo que existen diversas áreas dialectais tanto en España como en América Latina.

Dialectos principais do castelán.

As principais diferenzas de pronunciación entre os dialectos do castelán inclúen:

1. O mantemento ou perda de diferenciación entre os fonemas /θ/ e /s/ (distinción vs. seseo e ceceo);
2. O mantemento ou perda de diferenciación entre os fonemas representados graficamente por ll e y (yeísmo);
3. O mantemento do [s] ao final de sílba vs. o seu debilitamento en [h] (chamado aspiración, ou de maneira máis precisa debucalización), ou a súa perda; e
4. A tendencia, en áreas de México central e das terras altas andinas, á neutralización (especialmente silenciando), ou a perda, de vogais sen acentuar, especialmente cando están en contacto con consoantes xordas.

Entre os trazos gramaticais, a variación máis salientable entre os dialectos é o uso da segunda persoa dos pronomes. En América Latina, a única forma do pronome de segunda persoa plural, tanto no rexistro formal como no informal, é "ustedes", mentres que en España, o pronome informal de segunda persoa plural é "vosotros", sendo "ustedes" usado soamente no tratamento formal. Para o pronome de segunda persoa en singular, algúns dialectos de América Latina empregan "tú", mentres que outros empregan a forma "vos".

Existen diferenzas significativas no vocabulario entre as diferentes variedades do castelán, en especial nos termos referidos a comida, obxectos do día a día e roupa. Moitas variedades de América Latina teñen unha considerable influencia léxica das linguas indíxenas de América.

Véxase tamén

Bibliografía

• Real Academia Española (1973). Esbozo de una nueva gramática de la lengua española. Madrid: Espasa-Calpe. 
• Alonso, Dámaso; Canellada, María Josefa; Zamora Vicente, Alonso (1950). Vocales andaluzas. Nueva Revista de Filología Hispánica 4. pp. 209–230. doi:10.24201/nrfh.v4i3.159. 
• Baquero, Julia M.; Westphal, Germán F. (2014). Un análisis sincrónico del voseo verbal chileno y rioplatense. Forma y Función 27. pp. 11–40. doi:10.15446/fyf.v27n2.47558. Arquivado dende o orixinal o 24 de novembro de 2015. Consultado o 02 de decembro de 2020. 
• Bello, Andrés (1903). Gramática de la lengua castellana destinada al uso de los americanos. París: Roger & Chervoviz. 
• Canfield, D[elos] Lincoln (1981). Spanish Pronunciation in the Americas. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 9780226092638. 
• Corominas, Joan (1987). Breve diccionario etimológico de la lengua castellana. Madrid: Gredos. 
• Cotton, Eleanor Greet; Sharp, John M. (1988). Spanish in the Americas. Washington: Georgetown University Press. ISBN 0-87840-360-4. 
• Delforge, Ann Marie (2008). "Unstressed Vowel Reduction in Andean Spanish" (PDF). En Colantoni, Laura; Steele, Jeffrey. Selected Proceedings of the 3rd Conference on Laboratory Approaches to Spanish Phonology. Somerville, Mass., USA: Cascadilla. pp. 107–124. 
• D'Introno, Francesco; Del Teso, Enrique; Weston, Rosemary (1995). Fonética yfonología actual del español. Madrid: Cátedra. 
• González Bueno, Manuela (1993). Variaciones en el tratamiento de las sibilantes: Inconsistencia en el seseo sevillano: Un enfoque sociolingüístico. Hispania 76. pp. 392–398. JSTOR 344719. doi:10.2307/344719. hdl:1808/17759. Arquivado dende o orixinal o 11 de outubro de 2017. Consultado o 02 de decembro de 2020. 
• Hualde, José Ignacio (2005). The Sounds of Spanish. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 9780521545389. 
• Kany, Charles E. (1951). American-Spanish Syntax. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 9780758125439. 
• Lipski, John (1994). Latin American Spanish. Londres: Longman. ISBN 9780582087613. 
• Lope Blanch, Juan M. (1972). "En torno a las vocales caedizas del español mexicano" (PDF). Estudios sobre el español de México. Cidade de México: Universidad Nacional Autónoma de México. pp. 53–73. 
• Miyara, Alberto J. (2001). Diccionario argentino-español para españoles. (Online). 
• Moreno Fernández, Francisco (2009). La lengua española en su geografía. Madrid: Arco/Libros. ISBN 9788476357835. 
• Navarro Tomás, Tomás (1939). Desdoblamiento de fonemas vocálicos. Revista de Filología Hispánica 1. pp. 165–167. 
• Navarro Tomás, Tomás (2004). Manual de pronunciación española (28th ed.). Madrid: Concejo Superior de Investigaciones Científicas. ISBN 9788400070960. 
• Seco, Manuel (1986). Diccionario de dudas y dificultades de la lengua española. Madrid: Espasa-Calpe. 
• Velázquez Spanish and English Dictionary: Pocket Edition. El Monte, Cal., USA: Velázquez Press. 2006. ISBN 1-594-95003-2. 
• Webster's New World Concise Spanish Dictionary. Indianápolis: Wiley. 2006. ISBN 0-471-74836-6. 
• Whitley, M[elvin] Stanley (2002). Spanish-English Contrasts. Washington, D.C.: Georgetown University Press. ISBN 0878403817.