DAFO é o acrónimo de Debilidades, Ameazas, Forzas e Oportunidades. É unha técnica para analizar e mellorar a realidade. Pode aplicarse a todo tipo de contextos, persoas, grupos, fenómenos, obxectos e ideas. Baséase no uso de matrices ou táboas para analizar a realidade e reflexionar sobre as posibilidades de mellora ou acción que proporciona. Por exemplo, pódese aplicar o DAFO para reflexionar sobre os problemas que ten unha escola e como se pode mellorar a súa situación e o seu funcionamento. Do mesmo xeito, pódese aplicar á acción política, social, cultural, lingüística, ideolóxica, empresarial, etc.

Matriz DAFO
Matriz DAFO.

Definición editar

O DAFO é un heurístico que permite analizar unha realidade para apreciar os factores, tanto internos como externos, que facilitan ou atrapallan o desenvolvemento dos procesos ou a consecución dos obxectivos. Crúzanse dúas dimensións de análise[1]:

  • Localización do factor: poden ser internos ou externos. Por exemplo, para unha escola, son factores internos todas as persoas, recursos, espazos, elementos organizativos, normativas, acordos, hábitos, traxectoria etc. que ten a propia escola. Son factores externos a poboación que rodea a escola, os medios do contorno, os medios de comunicación, a lexislación etc.
  • Incidencia do factor: poden facilitar ou atrapallar (obstaculizar) o desenvolvemento dun proceso ou a consecución dos obxectivos. Por exemplo, seguindo co caso da escola, facilitan a actividade escolar a motivación do profesorado, unhas boas instalacións, uns recursos didácticos axeitados, unha boa colaboración co concello etc. Serían factores que atrapallan e, por tanto, obstaculizan, un clima adverso, a ausencia de calefacción no inverno, a falta de recursos, o enfrontamento entre pais e profesores etc.

Orixe editar

A pesar de ser bastante difundida e citada por autores, é difícil atopar unha literatura que aborde directamente o DAFO e que indique a súa orixe. Tarapanoff (2001: 209) recolle unha sorprendente cita de Sun Tzu (500 aC) que describe esta técnica tal como a coñecemos: "Concéntrate nos puntos fortes, recoñece as fraquezas, agarra as oportunidades e protéxete contra as ameazas".

Pódense encontrar diversas atribucións, que remontarían a orixe aos anos sesenta e que recollemos:

Mecanismo editar

O procedemento aplicado é o dunha matriz ou táboa. Miles e Huberman (1984) describiron como as táboas posibilitan a análise da realidade desde unha perspectiva cualitativa. Debido a que están compostas de filas (horizontais) e columnas (verticais), as táboas permiten a organización en dúas dimensións de datos. Nunha táboa, pódense clasificar círculos e triángulos de acordo coa súa forma e cor. Pero tamén podería servir para xerar esas novas figuras a partir dos cabezallos das filas e columnas. Deste xeito, combinando as formas coas cores, aparecerían novas figuras (Táboa 1). Por tanto, se se colocan unha serie de factores nos cabezallos das columnas (por exemplo, letras) e outra serie de factores nos cabezallos das filas (por exemplo, números), obteranse as combinacións entre elas nas encrucilladas de cada fila e columna: A1, A2, B1, B3 (Táboa 2). Este é o mecanismo básico da utilización das táboas ou matrices para a análise da realidade. O DAFO analiza dúas dimensións específicas dos factores: localización e incidencia. Combinando as variábeis de cada dimensión, posibilita a análise organizada e sistemática da realidade que se someta a investigación. Trátase de combinar estes factores co gallo de observar como inciden, se relacionan ou afectan aos demais (Táboa 3).

Exemplo de DAFO editar

Trátase de analizar o caso dunha nena xorda que vai integrarse nunha escola. Pódese realizar esta análise:

Forzas Debilidades
Análise
Interna
*Apoio de docentes e compañeiros
*Capacidade de ler os beizos
*Manexo da lingua de signos
*Non entende se non ve os beizos
*Experiencias negativas
*Temores ao fracaso
Oportunidades Ameazas
Análise
Externa
*Convocatoria de proxectos de innovación
*Unha asociación pode apoiar cun intérprete de signos
*O centro de recursos pode proporcionar os materiais non escritos subtitulados ou transcritos
*Falta de recursos pola crise
*Incomprensión do comportamento
*Falta de apoio na vida cotiá

Explicación: editar

  • Análise interna: desde dentro da escola, inciden:
    • Forzas: axudan á súa inclusión:
    • Debilidades: dificultan a súa inclusión:
      • Non entende se non ve os beizos
      • Experiencias negativas
      • Temores ao fracaso
  • Análise externa: desde fóra da escola, inciden:
    • Oportunidades: axudan á súa inclusión:
    • Ameazas: dificultan a súa inclusión:
      • Falta de recursos pola crise
      • Incomprensión do comportamento pola xente do contorno
      • Falta de apoio na vida cotiá

Toma de decisións: editar

  • Minorar os obstáculos:
    • Non entende se non ve os beizos: os docentes e compañeiros de centro deben aprender a dirixirse a ela asegurándose que ela os ve; facer un taller explicativo.
    • Experiencias negativas: o orientador do centro pode revisar con ela as experiencias negativas para comprendelas e superalas; reunirse co orientador.
    • Temores ao fracaso: reforzar a súa autoestima; reunirse cos docentes e co seu pai e mai.
    • Falta de recursos pola crise: buscar fontes alternativas; contactar co concello e buscar en Internet.
    • Incomprensión do comportamento pola xente do contorno: realizar charlas divulgativas sobre as persoas xordas no barrio.
    • Falta de apoio na vida cotiá: desenvolver unha rede de apoio cos compañeiros de centro para as situacións da vida cotiá fóra do fogar; reunirse cos compañeiros de centro e cos seus pais e mais.
  • Reforzar as potencialidades:
    • Apoio de docentes e compañeiros: realizar reunións regulares de seguimento e coordinación cos docentes.
    • Capacidade de ler os beizos: axudar a comprender como se poden comunicar mellor con ela; reunións cos docentes e exercicios na aula.
    • Manexo da lingua de signos: os membros da comunidade escolar poderían aprender os signos básico (saúdo, solicitude, afecto etc.); realización de talleres, repartición de paneis cos signos básicos e actividades de aula.
    • Convocatoria de proxectos de innovación: un proxecto sería oportunidade de organizar o proceso e obter recursos para materiais e adaptacións; revisar os boletíns e preparalo.
    • Unha asociación pode apoiar cun intérprete de signos: sería unha axuda para situación abertas nas que non se pode dispor dos materiais de forma anticipada e adaptada; contactar coa asociación.
    • O centro de recursos pode proporcionar os materiais non escritos subtitulados ou transcritos: pode dispor dos materiais de forma anticipada e adaptada; contactar con tempo co centro de recursos.

Aplicacións editar

O DAFO aplícase en diversos ámbitos: político, social, educativo, empresarial etc. En realidade, non ten límites no contido ao que se aplique posto que marca un procedemento de análise e reflexión[3]. O que pode cambiar é a finalidade da súa aplicación. Pode aplicarse con diferentes finalidades:

  • Epistemolóxica: coñecer unha realidade. Neste caso, recóllense datos para comprender e describir unha realidade.
  • Avaliación: avaliar contextos, proxectos, situación etc.
  • Tomar decisións estratéxicas: coñecer os pros e os contras dunha decisión para deseñar unha estratexia[4].
  • Mellorar a realidade: coñecer o que se pode e debe mellorar nunha determinada realidade.
  • Actuar: coñecer o que facilitará ou dificultará as iniciativas que se pensan emprender.

O DAFO pode considerarse unha ferramenta de intervención para deseñar unha estratexia de transformación da realidade. Ten, por tanto, todo tipo de usos e aplicacións en multitudes de campos de traballo e reflexión.

Denominación noutras linguas editar

  • Inglés: Úsase habitualmente SWOT[5] ou SLOT[6], acrónimo de Strengths (Forzas), Weaknesses/Limitations (Debilidades/Limitacións), Opportunities (Oportunidades), Threats (Ameazas).
  • Portugués: Utilizan o mesmo termo que en inglés aínda que traducen como Forças, Fraquezas, Oportunidades e Ameaças, o que podería dar acrónimos como FFOA, FAFO ou FOFA[7], mais o habitual é que usen a denominación inglesa SWOT.
  • Español: Falan de DAFO ou FODA e traducen por Debilidades, Oportunidades, Fortalezas e Amenazas.
  • Francés: Os acrónimos utilizados son diversos: MOFF (Menaces, Opportunités, Forces e Faiblesses), AFOM (Atouts, Faiblesses, Opportunités e Menaces) ou FFOM (Forces, Faiblesses, Opportunités e Menaces).
  • Éuscaro: Chámanlle AMIA e correspóndese con Ahulezia (Debilidades), Mehatxua (Ameazas), Indargune (Forzas) e Aukera (Oportunidades).

Notas editar

  1. Johnson, G., Scholes, K., y Sexty, R. W. (1989). Exploring strategic management. Scarborough, Ontario: Prentice Hall (en inglés).
  2. Learned, E.P., Christensen, C.R., Andrews, K.E., Guth, W.D. (1965). Business Policy: Text and Cases. Homewood: Irwin (Illinois) (en inglés).
  3. Feliz, T., Sepúlveda, F. e Gonzalo, R. (2008). Didáctica General para Educadores Sociales. Madrid: Mcgraw-Hill (en castelán).
  4. Mintzberg, H., Quinn, J. B. & Voyer, J. (1997). El proceso estratégico: conceptos, contextos y casos. Madrid: Pearson. (en castelán)
  5. Pronunciado /swɑːt/ ou /swɒt/
  6. Pronunciado /slɑːt/ ou /slɒt/
  7. Thiago Sousa Análise S.W.O.T. Arquivado 21 de febreiro de 2012 en Wayback Machine.(en portugués)

Véxase tamén editar

Bibliografía editar

  • Andrews, K. R. (1980). The concept of corporate strategy. Homewood: Irwin (Illinois) (en inglés).
  • Dyson, R. G. (2004). Strategic development and SWOT analysis at the University of Warwick, en European Journal of Operational Research, 152 (2004), pp. 631–640 (en inglés). Ficheiro pdf
  • Marquis, B.L. & Huston, C. J. (2006). Leadership roles and management functions in nursing: theory and application. Philadelphia: Lippinkott Williams & Wilkins (en inglés).
  • Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1984). Qualitative data analysis: a sourcebook of new methods. Londres: Sage (en inglés).
  • Públio, M. A. (2008). Como Planejar e Executar uma campanha de propaganda. São Paulo: Atlas (en portugués).
  • Tarapanoff, K. (2001). Inteligência Organizacional e Competitiva. Brasília: Editora UNB (en portugués).

Ligazóns externas editar