Refraneiro galego da abella

Artigo principal: A abella na cultura popular galega.

A abella i a ovella en abril deixan a pelexa ^[1].
A abellariza e o coello, no monte vello.
A auga enriba de mel sabe mal e fai ben ^[2].
A cera sobexa queima a igrexa ^[3]
A chuvia no mes de agosto, non é chuvia que é mel e mosto ^[4]^[5].
A ovella e a abella no maio deixan a pelexa.
A ovella e a abella polo abril deixan a pelexa.
A quen Dios quer ben, caille a sopa no mel.
A quen se fai de mel, cómeno as moscas.
Abella e ovella, e pedra que trebella.
Abellas revoltas, tempestades ás voltas ^[1].
Aceite, no alto; viño, no medio; mel, no baixo.
Aceite, o de enriba; viño, o do medio; mel, o do fondo.
Ano de abellas, ano de ovellas.
Ano de enxames, ano de fames ^[6].
Ano de ovellas, ano de abellas ^[7]^[8].
A quen con mel trata, algo se lle pega ^[9].
A todos lle gusta o mel, e a min tamén ^[9].
Abella e ovella, e pedra que trebella ^[1].
Abellas revoltas, tempestades ás voltas ^[1].
Ano de enxames, ano de fames ^[6].
As abellas da Madalena, Dios as trai e Dios as leva ^[10].
As moscas no verau comen o mel e comen o gando.
Ás solteiras mel, ás casadas fel.
Ata despois da vendimia non cáte-la entena.
Ata lavar os galleiros non cáte-lo teu abelleiro.
Ata pasada a vendimia non digas: “¡Eite a mel miña!”.
Auga de agosto, azafrán, mel e mosto.
Auga de agosto dá mel e mosto ^[11].
Auga de agosto, mel e mosto ^[2].
Auga en agosto, azafrán, mel e mosto ^[12].
Cando chove en agosto, chove mel e mosto.
Cando chove por agosto, chove mel e mosto ^[13].
Cando é moita a cera na igrexa está o abade de festa ^[14].
Canto máis doce é o mel, máis zugan as abellas nel ^[15].
Chuvia polo agosto é mel e mosto ^[16].
Con mel cóllense as moscas ^[9].
De Dios vén o ben e das abellas o mel.
Debaixo de mel hai moitas veces fel ^[17].
Despois das uvas e mel sabe mal o viño, pero fai ben.
En abellas e en ovellas nunca metas o que teñas.
En abril morre a fraca; a colmea, non a vaca ^[18].
En agosto chove mel e mosto.
En pombas e en abellas nunca metas o que teñas.
En xaneiro xa a abella pon os pés no salgueiro.
Enxame de maio vale un bo cabalo ^[6].
Enxame probe, no inverno nace e no maio morre ^[6].
Enxame probe, se do inverno sale no maio morre ^[6].
Enxamio pobre, se do inverno sae, en maio morre.
Esta nosa filla non dá tino a naide; nin é mel, nin fel, nin vinagre ^[19].
Facédevos mel, e comeranvos as moscas ^[6].
Máis moscas se pillan con mel ca con fel.
Máis moscas xunta covo de mel que ola de vinagre ^[9].
Máis moscas xunta entena de mel que ola de vinagre.
Máis val pan con mel que pan sin el ^[20]
Marzo marzán, cara de can; a mediodía enxamea a colmea e a noite morre a abella ^[21].
Marzo, marzán, pola maña cara de can, a medio día zoa a abella e á noite mata a vella.
Miguel, Miguel, non tes abellas e mais vendes mel ^[22].
Moscas comen o mel i o gando.
Non é o mel pra boca do burro ^[9].
Non está feito o mel prá boca do burro.
Non hai máis cera ca que arde.
Non hai mel sin fel ^[9].
Non se fixo o mel pró fuciño do porco ^[9].
Non sea tanta a cera que prenda lume ^[14].

O enxame de abril, pra min; o de maio, pra meu amo, i o de San Xoán, pro can ^[6].
Ó porco teixo non o quer San Antón porque arrouba a cera de alumear ó Señor.
Ó que ha de morrer ás escuras non lle importa ser cereiro.
O que mata unha abella ten cen anos de pena ^[1].
O que mata unha abella, ten cen anos de pena; o que mate un abellón ten cen anos de perdón.
O que rico quer ser, catro cousas ha de ter: cabras, ovellas, abellas e muíño onde moer.
O que rico quer ser, istas cousas ha de ter: cabras, ovellas, abellas e muíño onde moer.
Ó que se fai mel cómeno as moscas.
Ó que se volve mel, cómeno as moscas ^[9].
O que ten moito mel, cómeo con pan, cómeo sin el, ou cómeo como quer ^[23].
O viño con mel sabe mal e fai ben ^[24].
Ofrece-lo pez, que a cera vai cara.
Os recíos de agosto son mel e mosto ^[5].
Ovella e abella, e pedra que trebella, e péndola tras da orella, cobizaba pró seu fillo a vella.
Ovella vella e enxamio probe, no maio morre.
Ovella, abella, pedra que trebella e péndola tras da orella, cobizaba para o seu fillo a vella.
Ovella, abella, pedra que trebella, partes na igrexa e péndola tras da orella, deseaba para o seu fillo a vella.
Ovellas e abellas nas túas devesas e non nas alleas.
Ovellas, abellas e lentellas, todas son consellas.
Polo San Miguel están as uvas o mesmo que mel ^[25].
Polo San Miguel sabe o touciño a mel ^[25].
Prá boca do burro non se fixo o mel.
Quen anda co mel chúpase os dedos ^[9].
Quen anda co mel sempre se lle apega algo del ^[9].
Quen con mel trata, ben sabe o que é doce ^[9].
Quen rico ser queira, estas cousas ha de ter: ovella e abella e a pedra que terbella, egua parideira e muller goberneira.
Quen se fai de mel, cómeno as moscas ^[9].
Quen todo é mel, cómeno as abellas ^[9].
San Pedro por unha abella matounas todas.
Sancristán que vende cera e non ten colmea, que o digan as velas da eirexa.
Se queres mel, por San Miguel.
Se queres ter abellas mira por elas nas Candeas, e se queres ter mel mira polo san Miguel^[26]
Se queres ter abellas míraas polas Candeas, e se queres ter mel míraas polo san Miguel ^[1].
Se te morde a donicela, busca viño e busca vela, que mañán che darán terra ^[27]
Se te roi un alacrán, busca a cera e mais o pan, e se te roi a adelouciña, búscaos aínda máis axiña.
Se tivéra-la túa casa a arder, a túa muller a morrer, e no teu cu un abelleiro, ¿a quen acodirías primeiro?
Todos ó mel e todos ó fel ^[28].
Unha mala abella revolve un cobo ^[1].
Unha mala abella revolve unha colmea ^[1].
Unha mestra pra moitas abellas e un pastor pra moitas ovellas ^[1].
Unto de porco e mel das abellas fervidos en viño e ... ¡fóra catarreira!
Vinagre e mel saben mal e fan ben ^[29].

Notas

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 ^1,8 Eladio Rodríguez González, s. v. abella.
↑ ^2,0 ^2,1 Eladio Rodríguez González, s. v. auga.
↑ Sobexo significa demasiado, excesivo. Eladio Rodríguez González, s. v. cera.
↑ Real Academia Galega 1913, s. v. agosto. No orixinal: chuva, non e chuva.
↑ ^5,0 ^5,1 Eladio Rodríguez González, s. v. agosto.
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 ^6,5 ^6,6 Eladio Rodríguez González, s. v. enxame.
↑ Real Academia Galega (1913-, s. v. ano.
↑ Eladio Rodríguez González, s. v. ano.
↑ ^9,00 ^9,01 ^9,02 ^9,03 ^9,04 ^9,05 ^9,06 ^9,07 ^9,08 ^9,09 ^9,10 ^9,11 ^9,12 Eladio Rodríguez González, s. v. mel.
↑ A Madalena celébrase o 22 de xullo. Eladio Rodríguez González, s. v. abella.
↑ Saudade nº 3, maio 1943, 24-25. No orixinal: da.
↑ Real Academia Galega 1913, s. v. auga.
↑ Eladio Rodríguez González, s. v. chover.
↑ ^14,0 ^14,1 Eladio Rodríguez González, s. v. cera.
↑ Saudade nº 3, maio 1943, 24-25. No orixinal: avellas, nél.
↑ Eladio Rodríguez González, s. v. chuvia.
↑ Eladio Rodríguez González, s. v. mel, s. v. debaixo.
↑ Aníbal Otero Álvarez (1977).
↑ Eladio Rodríguez González, s. v. fillo.
↑ Eladio Rodríguez González, s. v. pan. No orixinal: él.
↑ Elixio Rivas Quintas (1978).
↑ Elixio Rivas Quintas (1988). No orixinal: nâo, abelhas.
↑ Eladio Rodríguez González, s. v. mel. No orixinal: tèn, él.
↑ Eladio Rodríguez González, s. v. viño.
↑ ^25,0 ^25,1 Eladio Rodríguez González, s. v. San Miguel.
↑ As Candeas ou a Candelaria é o 2 de febreiro; e san Miguel, o 29 de setembro.
↑ A vela fai referencia ós cirios que se poñen rodeando ó cadaleito.
↑ É dicir, hai que andar ás duras e ás maduras. Elixio Rivas Quintas (1978).
↑ Eladio Rodríguez González, s. v. vinagre.

Véxase tamén

Bibliografía

s/n (1943). "Refraneiro" (PDF). Saudade (3): 24–25.
Otero Álvarez, Aníbal (1977). Vocabulario de San Jorge de Piquín. Verba, anexo 7. Universidade de Santiago de Compostela.
Real Academia Galega (1913-1928). Diccionario gallego-castellano.
Rivas Quintas, Elixio (1978). Frampas, contribución al diccionario gallego. Salamanca: CEME.
Rivas Quintas, Elixio (1988). Frampas II, contribución al diccionario gallego. Lugo: Alvarellos.
Rodríguez González, Eladio (1958-1961). Diccionario enciclopédico gallego-castellano. Vigo: Galaxia.

[ERG,_abella-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 ^1,8 Eladio Rodríguez González, s. v. abella.

[ERG,_auga-2] 2,0 ^2,1 Eladio Rodríguez González, s. v. auga.

[3] Sobexo significa demasiado, excesivo. Eladio Rodríguez González, s. v. cera.

[4] Real Academia Galega 1913, s. v. agosto. No orixinal: chuva, non e chuva.

[ERG,_agosto-5] 5,0 ^5,1 Eladio Rodríguez González, s. v. agosto.

[ERG,_enxame-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 ^6,5 ^6,6 Eladio Rodríguez González, s. v. enxame.

[7] Real Academia Galega (1913-, s. v. ano.

[8] Eladio Rodríguez González, s. v. ano.

[ERG,_mel-9] 9,00 ^9,01 ^9,02 ^9,03 ^9,04 ^9,05 ^9,06 ^9,07 ^9,08 ^9,09 ^9,10 ^9,11 ^9,12 Eladio Rodríguez González, s. v. mel.

[10] A Madalena celébrase o 22 de xullo. Eladio Rodríguez González, s. v. abella.

[11] Saudade nº 3, maio 1943, 24-25. No orixinal: da.

[12] Real Academia Galega 1913, s. v. auga.

[13] Eladio Rodríguez González, s. v. chover.

[ERG,_cera-14] 14,0 ^14,1 Eladio Rodríguez González, s. v. cera.

[15] Saudade nº 3, maio 1943, 24-25. No orixinal: avellas, nél.

[16] Eladio Rodríguez González, s. v. chuvia.

[17] Eladio Rodríguez González, s. v. mel, s. v. debaixo.

[18] Aníbal Otero Álvarez (1977).

[19] Eladio Rodríguez González, s. v. fillo.

[20] Eladio Rodríguez González, s. v. pan. No orixinal: él.

[21] Elixio Rivas Quintas (1978).

[22] Elixio Rivas Quintas (1988). No orixinal: nâo, abelhas.

[23] Eladio Rodríguez González, s. v. mel. No orixinal: tèn, él.

[24] Eladio Rodríguez González, s. v. viño.

[ERG,_San_Miguel-25] 25,0 ^25,1 Eladio Rodríguez González, s. v. San Miguel.

[26] As Candeas ou a Candelaria é o 2 de febreiro; e san Miguel, o 29 de setembro.

[27] A vela fai referencia ós cirios que se poñen rodeando ó cadaleito.

[28] É dicir, hai que andar ás duras e ás maduras. Elixio Rivas Quintas (1978).

[29] Eladio Rodríguez González, s. v. vinagre.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]