Wikipedia

O toxo na cultura popular galega

Locucións

editar
  • Ser coma un toxo arnau, ser áspero no trato.
  • Todo é toxo e por rozar, non hai onde escoller.

Refraneiro

editar
  • Ao entrar o mes de agosto, ponse o inverno tras do toxo.
  • As soberbias non caen nos toxos.
  • Besta vella botala ós toxos [1].
  • En agosto está a auga tras do toxo [2].
  • Moitas chorimas no toxo, moita boroa polo forno.
  • O toxo sempre che é toxo por floreado que estea.
  • Ovella que anda entre toxos, algunha la deixa neles.

Cantigueiro

editar
  • A folla do toxo pica,/ tamén pica a do codeso;/ quen me a min quer, non o quero,/ i a quen eu quero non vexo [3].
  • A raíz do toxo verde/ é moi mala de arrigar;/ os amoriños pirmeiros/ son moi malos de olvidar [4].
  • A raíz do toxo verde/ é moi mala de arrincar,/ os amoriños primeiros/ son moi malos de olvidar [5].
  • A Santa Virxe do Viso/ tan alta se foi a pór,/ entre toxos e carqueixas,/ carballiños darredor [6].
  • Anque che son de entre toxos,/ criada nas carrasqueiras,/ tamén sei beber o viño/ como as mozas das ribeiras [7].
  • Arriba raposo,/ que estás tras do toxo,/ non comas o año/ a Pedro Castaño/ que vai na ribeira/ catar a manteiga/ pra a vella parida/ que está na silveira/ con feixe de estelas/ queimando as canelas.</ref>.
  • Fun ó monte por sardiñas,/ fun ó mar cargar de toxo,/ polo monte fun nadando,/ polo mar nun burro coxo [8].
  • Haber, heiche mandar unha,/ por detrás dun pau de toxo/ ¡e non me has de negar/ que es filla dun piolloso!.</ref>.
  • Haber, heiche mandar unha/ por detrás dun pau dun toxo/ e tu non has de negar/ que es filla dun piolloso [9].
  • María berrou con Chuco/ na carballeira de abaixo,/ porque lle picaba un toxo/ que levaba no refaixo.</ref>.
  • Meu pai e miña nai choran/ porque non sei traballar,/ agora xa vou sabendo/ coller toxos pra picar [10].
  • Miña Virxe da Peneda/ que tan alta se foi pór,/ entre toxos e penedos,/ carballiños darredor [11].
  • Miña Virxe do Xurés,/ que tan alta se foi pór,/ entre toxos e carqueixas/ e carballos darredor [12].
  • Na aldeíña da Torre/ non entra un carro con toxo/ por causa dunha meniña/ que ten o peliño roxo [13].
  • O amor que che eu teño/ e mais o que che hei de ter/ caiben na folla dun toxo/ e mais non a han de encher [14].
  • O cariño que che teño/ e mais o que che hei de tomar/ caiben na folla dun toxo/ e de elí inda ha sobrar [15].
  • Para cuñas, pau de toxo/ para fungueiros, carballo/ para conserva-las verzas unha mañá de orballo.
  • Paxariño millarengo,/ ponte na punta dun toxo;/ moito gusto a mi me dan/ as nenas de pelo roxo [16].
  • Paxariño millarengo,/ ponte na punta dun toxo;/ toma, lévalle esta carta/ ás nenas de pelo roxo [17].
  • Todo polo río arriba,/ polo río arriba hai toxos;/ no lugar de Baldemir/ no’hai onde pousa-los ollos [18].
  • Vaite á merda, vaite á merda,/ por riba dun pau de toxo/ que anda decindo a xente/ que eres fillo dun piolloso [19].

Notas

editar
  1. ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. besta.
  2. ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. agosto.
  3. ↑ Xaquín Lorenzo Fernández, 32.
  4. ↑ Xaquín Lorenzo Fernández, 45. No orixinal: raiz.
  5. ↑ Álvaro das Casas, en Nós 95, 15.11.1931, 216.
  6. ↑ Xaquín Lorenzo Fernández, 46. Ademais da Virxe do Viso, en Redondela, hai moitos outros lugares con este nome. As cantigas que recolle Xaquín Lorenzo na Limia Baixa refírense á ermida de Nosa Señora do Viso, na parroquia de San Vicente de Lobeira.
  7. ↑ Real Academia Galega 1913. No orixinal: tojos.
  8. ↑ Lino Lema Bouzas, 15.
  9. ↑ Xaquín Lorenzo Fernández, 86. No orixinal: de un, és.
  10. ↑ Álvaro das Casas, en Nós 94, 15.10.1931, 193. No orixinal: por que.
  11. ↑ Xaquín Lorenzo Fernández, 103. Refírese ó Santuario portugués de Nosa Señora da Peneda, en Arcos de Valdevez, moi próximo á fronteira con España.
  12. ↑ Xaquín Lorenzo Fernández, 103.
  13. ↑ A Torre é un lugar de Santa Baia de Arealonga, Vilagarcía. Fermín Bouza-Brey 1929, 160.
  14. ↑ Xaquín Lorenzo Fernández, 114. No orixinal: e máis, nona.
  15. ↑ Xaquín Lorenzo Fernández, 116. No orixinal: e máis.
  16. ↑ Xaquín Lorenzo Fernández, 130. No orixinal: de un, dán. O millarengo é un paxaro máis coñecido como liñaceiro (Carduelis cannabina).
  17. ↑ Xaquín Lorenzo Fernández, 130. No orixinal: de un.
  18. ↑ Xaquín Lorenzo Fernández, 155. No orixinal: rio, pousalos. Baldemir é lugar de San Xes de Vilariño, concello de Lobeira.
  19. ↑ Fermín Bouza-Brey 1929, 182. No orixinal: â m... (por eufemismo), de un.

Véxase tamén

editar

Bibliografía

editar
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=O_toxo_na_cultura_popular_galega&oldid=6428500»