Illa de Hawai

A illa de Hawai (en hawaiano, Hawai'i) é unha das illas maiores do arquipélago de Hawai, que forman o estado de Hawai. Coñécese tamén como Big Island, (Illa Grande ou Illa Maior) xa que é a illa máis grande, e desta forma evítase a confusión entre o nome da illa e do estado. A orixe do nome Hawai´i ten dúas explicacións. Por unha banda atribúese o descubrimento das illas Hawai ao navegante polinesio lendario Hawai´iloa. Outra explicación deriva da terra lendaria Hawaiki, ou Havaiki, lugar de orixe dos polinesios, ou o lugar onde retornan as almas logo da morte. A relación con Hawaiki tamén se explica na illa Savai'i de Samoa, e noutros lugares da Polinesia. Os primeiros exploradores transcribían o nome como Owhyhee.

Illa de Hawai

Hawai'i (haw)
Símbolo oficial	Metrosideros polymorpha (flor)
Epónimo	Hawaiʻiloa (en)
Localización
19°35′24″N 155°26′06″O
Estado	Estados Unidos de América
Estado federado	Hawai
Condado	Condado de Hawaii (pt)
Poboación
Poboación	198.449 (2016) (19,02 hab./km²)
Xeografía
Parte de	Arquipélago de Hawai
Superficie	10.434 km²
Medición	131 () × 150 () km
Bañado por	Océano Pacífico
Altitude	4.205 m
Punto máis alto	Mauna Kea (4.207,3 m)
Identificador descritivo
Fuso horario	Tempo de Hawai-Aleutianas

A illa de Hawai é administrada polo Condado de Hawaii, cuxa capital é Hilo. Estímase que no ano 2003, a illa contaba cunha poboación residente de 158.400 persoas.

Historia

Hawai'i era a illa de onde era natural Kamehameha O Grande, que en 1795 lograra unir pola forza a maioría das Illas Hawai baixo o seu mando. Púxolle ao reino o nome da súa illa de orixe, polo que se coñece hoxe en día ao conxunto das illas, Hawai'i. Ao Capitán James Cook, que deu a coñecer a occidente estas "Illas Sándwich", déuselle morte en Hawai'i.

Xeografía

Hawai é a illa máis meridional do arquipélago. As illas máis próximas ao sur son as illas da Liña. Cara ao norte atópase a illa de Maui, co volcán Haleakala visible a través da canle Alenuihaha. Ten unha antigüidade de tan só 400.000 anos, que a fan a máis nova de todas. Existen doce zonas climáticas distintas, desde bosques tropicais en Hilo, pasando pola zona desértica de Ka'u ata o cume nevado de Mauna Kea. Ka'u é o punto máis meridional dos Estados Unidos. Existe unha lenda hawaiana sobre dúas deidades, Pele, a deusa dos volcáns e o semideus Kamapua'a que loitaban pola illa. Finalmente, ambos chegaron a un acordo que dividiu a Illa Grande en dúas: a árida zona occidental (Kona) e a zona oriental tropical (Hilo).

A illa de Hawai foise formando pola actividade de cinco volcáns diferentes: Kohala (extinguido), Mauna Kea (inactivo), Hualalai (inactivo), Mauna Loa (activo) e Kilauea (moi activo). Os dous últimos están no Parque Nacional dos Volcáns, Hawai'i Volcanoes National Park.

Se se mide desde a súa base no fondo do océano ata o cume máis alto, Mauna Kea é a montaña máis alta do mundo, máis ata que o Monte Everest, segundo o Libro Guinness dos Récords.

A illa ten un máximo de 150 km de ancho, e unha superficie total de 10.433 km², un 63% do total do estado. Como os volcáns Mauna Loa e Kilauea aínda están activos, a illa aínda está crecendo. Entre xaneiro de 1983 e setembro de 2002, a láva do Kilauea engadiu 2´2 km²; estendendo a costa sobre o mar. A 29 km ao sueste atópase o volcán submarino Lo'ihi. Actualmente está a 975 metros baixo o nivel do mar, pero se estima que a actividade volcánica faralle sobresaír da auga e, posteriormente, acabarase unindo ao Kilauea facendo moito máis grande a illa. A data prevista para este "acontecemento" é dentro de varias decenas de miles de anos.

A Depresión de Hilina ou A Gran Greta é unha profunda greta de 8 millas de longo, 60 pés de ancho e 60 pés de profundidade, situada no distrito de Ka'u. A Gran Greta é unha das moitas series de gretas e fallas produto das erupcións e de feito, trátase dunha extensión da fálla suroeste. Con frecuencia, estas fallas son zonas de erupcións volcánicas e en ocasións, a falla pode ser tan profunda e tan fracturada que pode facer que un anaco da illa precipítese ao océano.

Algúns opinan que a Gran Greta é unha consecuencia do desprazamento do extremo sur da Illa Grande cara ao resto. Especúlase moito coa idea de que algún día, quizais próximo, un anaco importante da illa despréndase e caia ao mar, unido ao correspondente tsunami xigante e terremoto. En realidade, isto sucede cada dez mil anos aproximadamente, polo que non é totalmente improbable. Doutra banda, hai quen pensan que a Gran Greta non é unha falla que vaia fracturar a illa, senón que se creou como resultado (probablemente fai miles de anos) do lixeiro desprazamento da cortiza debido á forza que exerce o propio magma cara ás zonas de fallas. Efectuáronse medicións da Gran Greta, e o control que se realizou non indica que estea aumentando nin que a illa estéase desprazando ata ese punto. Ademais, demostrouse que as paredes da greta encaixan perfectamente, o que sostén a idea de que a greta é o resultado do ensanche dun terreo que un día estivo unido.

É posible achar restos, paredes de roca e restos arqueolóxicos dunha antigüidade que se remonta ao século XII nos arredores da Gran Greta, moitos dentro da zona do parque. Durante a administración Clinton adquiríronse aproximadamente 1951 acres de terreo privado máis aló do val de separación do parque co fin concreto de protexer os distintos artefactos da zona e para protexer o hábitat das tartarugas. No entanto, cerca do final da greta atópase unha zona de terreo entre o val, a greta e o mar que non forma parte do parque e que non alberga demasiados restos arqueolóxicos.

En 1823, un fluxo de lava emerxeu dun fragmento dunhas 6 millas da greta, que chegou ata o océano.

O 2 de abril de 1868, produciuse un terremoto nesta zona cunha magnitude estimada de entre 7,25 e 7,75 na escala de Richter que afectou á costa sueste de Hawai. Produciu un desprazamento de terras nas ladeiras do Mauna Loa, a cinco millas ao norte de Pahala, que acabou coa vida de 31 persoas. Outras 46 morreron por mor dun tsunami. Os pobos de Punaluu, Ninole, Kawaa, Honuapo e Keauhou Landing resultaron gravemente danados. Segundo un testemuño, o tsunami "pasou as cimas dos cocos, duns 18 metros de altura [...] penetrándose na terra uns 400 metros nalgúns lugares, arrastrando consigo no seu regreso ao mar, casas, homes, mulleres e case todo o que podía moverse."

O 29 de novembro de 1975, unha sección de 60 quilómetros (37 millas) de ancho da Depresión de Hilina afundiuse 11 pés (3 m) no mar, o que ensanchou a greta en 8 metros. Este movemento provocou un terremoto de magnitude 7,2 e un tsunami con ondas de 15 metros (48 pés) de alto. As propiedades de Punaluu que estaban á beira do mar foron arrincadas dos seus cimentos pola forza do mar. Dúas persoas faleceron en Halape e outras 19 resultaron feridas.

A costa nordeste da Illa Grande tamén sufriu danos por tsunamis resultantes de terremotos que desencadearon ondas procedentes de Chile e Alasca. Hilo resultou moi danado en 1946 e 1960, tamén con numerosas perdas humanas. Só en Laupahoehoe, 16 nenos e 5 profesores perderon a vida no tsunami de 1946.

Demografía

A data do ano 2000, había 148.677 persoas, 52.985 fogares e 36.877 familias residindo no condado. A densidade de poboación era de 14 hab./km² (37 hab/mi²). Había 62.674 vivendas cunha densidade media de 6 hab/km² (16 hab/mi²). A composición racial do condado era dun 31,55% de brancos, 0,47% de Afroamericanos, 0,45% nativos americanos, un 26,70% Asiáticos, un 11,25% de nativos da Illas do Pacífico, 1,14% doutras razas, un 28,44% de dous ó máis razas. O 9,49% da poboación eran Hispanos ou Latinos de calquera raza.

Había 52.985 fogares dos que un 32,20% tiñan nenos de menos de 18 anos vivindo con eles, o 50.60% eran parellas casadas que vivían xuntas, nun 13,20% había unha muller cun marido que non residía con ela e o 30,40% non eran familia. O 23,10% de todos os fogares estaban compostos por unha soa persoa e un 8,00% tiñan alguén de 65 anos ou máis que vivía só. O fogar medio estaba composto por 2,75 persoas e a familia media por 3,24.

A poboación do condado aumentou cun 26,10% de menos de 18 anos, 8,20% de 18 a 24, un 26,20% de 25 a 44, un 26% de 45 a 64 e o 13,50% tiñan 65 anos ou máis. A idade media era de 39 anos. Por cada 100 mulleres había 100,4 homes e por cada 100 mulleres de 18 anos ó máis, había 97,70 homes.

Economía

A cana de azucre foi a base da economía de Hawai durante máis dun século. Cara á metade do século XX comezou a diminuír a súa produción e en 1996 pechouse a última plantación de cana de azucre.

Hoxe en día a principal actividade económica baséase no turismo, centrado primordialmente no litoral de sotavento, nos distritos de North Kona e South Kohala. A agricultura diversificada é un sector crecente con plantacións de noces de macadamia, papaia, flores e café. De feito, a illa tamén se chama The Orchid Isle, xa que as súas orquídeas teñen boa reputación. A flor lehua blossom é un símbolo de Hawai. É unha flor que xorde dun arbusto que crece na láva.

A cría de gando é tamén importante. A Illa Grande acolle unha das maiores explotacións gandeiras dos Estados Unidos, o Rancho Parker, que ocupa 175.000 acres no val de Waimea.

Información turística

A Illa Grande é especialmente famosa polos seús volcáns. Kilauea, o máis activo, leva en erupción de xeito continuo durante máis de dúas décadas.

Na costa, onde a lava choca co océano, en ocasións pódense ver columnas de vapor branco que soben desde a beira. De noite, a láva ilumina o vapor dándolle un brillo de cor laranxa. Cando a lava líquida entra en contacto co mar, a auga convértese en vapor e o repentino arrefriado da láva provoca que as rocas volcánicas recentemente formadas exploten rompéndose en pequenos fragmentos. Esta lava fragmentada, pola acción das ondas, convértese en area negra, que cobre as praias da costa. As praias de area negra son algo típico da Illa Grande.

Lugares de interese

• Hilo, cunha poboación de 40.759 habitantes no censo de 2000, é a cidade máis grande de Hawai e a segunda do estado. É a sede do condado de Hawai e da Universidade de Hawai.
• Kailua-Kona é a segunda cidade da illa, e cidade turística.
• Parque Nacional dos Volcáns, Hawai O Hawai'i Volcanoes National Park inclúe os volcáns activos Kilauea e Mauna Loa.
• Pu'uhonua O Hōnaunau, é un Parque Histórico Nacional e tamén un antigo lugar de recollemento coñecido en inglés como City of Refuge.
• Hulihe'e Palace, é o palacio real dos antigos monarcas, en Kailua-Kona.
• 'Akaka Falls, é o salto de auga máis alto da illa.
• Observatorio Mauna Kea.

Cidades e localidades

Captain Cook Halaula Hawaiian Ocean View Hawi Hilo Keaukaha Waiakea Wainaku Panaewa Holualoa Honalo Honaunau-Napoopoo Honokaa Honomu Kahaluu-Keauhou Kailua-Kona (Kona)

Kalaoa Kalapana Kapaau Keaau Ainaloa Hawaiian Paradise Park Orchidlands Estates Kealakekua Kukuihaele Kurtistown

Facultades e universidades

• Universidade de Hawai en Hilo
• University of the Nations
• Hawai Community College

Véxase tamén

Bibliografía

• Walter C. Dudley. 1988. "Tsunami!" (ISBN 0-8248-1125-9).
• MacDonald, G. A., e A. T. Abbott. 1970. Volcanoes in the Sexa. Univ. of Hawaii Press, Honolulú. 441 páxinas.

Ligazóns externas

• Official Hawaii County website
• Hawaii (island) at Encyclopædia Britannica
• Hawaii Tribune-Herald — official website of the Hawaii Tribune-Herald, a daily newspaper in Hilo
• West Hawaii Today — official website of West Hawaii Today
• Island of Hawaii from the International Space Station — NASA satellite image, taken from the International Space Station o 28 de febreiro de 2015