Francho Nagore Laín, nado en Zaragoza en 1951, é un filólogo e autor en lingua aragonesa. Como filólogo é en parte responsable do renacemento do aragonés na época moderna.[1]

Infotaula de personaFrancho Nagore

Editar o valor em Wikidata
Biografía
Nacemento1951 Editar o valor em Wikidata (72/73 anos)
Zaragoza, España Editar o valor em Wikidata
Datos persoais
País de nacionalidadeEspaña Editar o valor em Wikidata
Actividade
Campo de traballoFiloloxía románica Editar o valor em Wikidata
Ocupaciónmestre , filólogo , escritor , romanista Editar o valor em Wikidata
LinguaLingua castelá e Lingua aragonesa Editar o valor em Wikidata
Premios

Traxectoria editar

Durante a ditadura de Franco, existía unha tendencia a considerar a lingua aragonesa como un dialecto rural e basto do castelán, sen personalidade propia. Nagore realizou unha memoria de licenciatura sobre o pandicuto (dialecto da lingua aragonesa propio de Panticosa e o Val de Tena) na que concluíu que existía unha lingua diferenciada do castelán no Alto Aragón, o aragonés, con grandes similitudes gramaticais entre os diferentes dialectos que quedan diseminados no territorio altoaragonés. A súa tese doutoral versou sobre a «Crónica de San Juan de la Peña» («Coronica de San Chuan d'a Peña»), unha das principais obras en aragonés do século XIV.

En 1977 publicou a primeira gramática do aragonés, e os libros A bida, a obra y a fabla de Cleto Torrodellas (1981), El aragonés de Panticosa: Gramática (1986), Replega de testos en aragonés dialeutal de o sieglo XX (1987), Fuens lesicograficas de l'Aragonés. Catálogo de repertorios lesicograficos aragoneses dende o sieglo XVII dica 1998 (1998) e Os territorios lingüísticos en Aragón (2001).

Como escritor en lingua aragonesa deben citarse os libros de poesía Sospiros de l'aire (1971), Cutiano agüerro (1977), Purnas en a zenisa (1984), Baxo a molsa (1999), Astí bi son (2018), Os zeños d'a tardada (2019) e En o branquil d’o lusco (2022).

Nagore é un dos fundadores do Consello d'a Fabla Aragonesa, asociación de carácter cultural, da que foi presidente ata o ano 2004. Tamén presidiu o primeiro congreso para a normalización do aragonés, organizado polo Consello e outras asociacións en 1987, no que se consensuaron e aprobaron unhas normas ortográficas de uso en todas as variedades do aragonés, ademais de na koiné.

Obra editar

  • Gramática de la lengua aragonesa. Zaragoza: Librería General. 1977. 
  • Instituto de Estudios Altoaragoneses, ed. (1986). El aragonés de Panticosa. Gramática. Huesca. 
  • Replega de testos en aragonés dialeutal de o sieglo XX. Zaragoza, DGA. (1987)
  • El aragonés hoy. Informe sobre la situación actual de la lengua aragonesa. Huesca, Publicazions d’o Consello d’a Fabla Aragonesa, (1989) [en colaboración con Chesús Gimeno Vallés]
  • Fuens lesicograficas de l'Aragonés. Catálogo de repertorios lesicograficos aragoneses dende o sieglo XVII dica 1998.Huesca, Instituto de Estudios Altoaragoneses. (1998)
  • Bibliografía sobre aragonés y catalán, lenguas minoritarias de Aragón. Zaragoza, Consejo de la Juventud de Aragón. (1999)
  • Endize de bocables de l'aragonés, seguntes os repertorios lésicos de lugars y redoladas de l'Alto Aragón. (dir.) Huesca, Instituto de Estudios Altoaragoneses. (1999)
  • Os territorios lingüísticos en Aragón. Zaragoza, Rolde de Estudios Aragoneses. (2001)
  • El aragonés del siglo XIV. Según el texto de la Crónica de San Juan de la Peña. Huesca, Instituto de Estudios Altoaragoneses. (2003)
  • Foratata. Antolochía de testos en aragonés de l'Alto Galligo (Ó. Latas & F. Nagore, editors). Huesca, Consello d'a Fabla Aragonesa. (2007)
  • Francisco Otín y Duaso: Discurso leído ante la Real Academia Española de Arqueología y Geografía, 1868 (Edición e introducción de Francho Nagore Laín). Zaragoza, Aladrada Ediciones / Instituto de Estudios Altoaragoneses. (2011)
  • Lingüistica diatopica de l'Alto Aragón. Cómo ye l´aragonés de cada puesto: carauteristicas, bibliografía, testos, mapas. Huesca, Consello d'a Fabla Aragonesa / Instituto de Estudios Altoaragoneses. (2013)
  • O charrar d'a chen de Uesca. Bocabulario e rechistro decumental de l'aragonés d'a ziudá de Uesca e a redolada. Huesca, Consello d'a Fabla Aragonesa. (2020)
  • Vocabulario de la Crónica de San Juan de la Peña (versión aragonesa, s. XIV), Zaragoza, Prensas de la Universidad de Zaragoza. (2021)

Notas editar