|
}}
[[Ficheiro:Linguistic map Southwestern Europe-en.gif|miniatura|250px]]
O '''leonés''' (''llionés'') é unha [[Linguas románicas|lingua románica]] desenvolvida a partir do [[latín vulgar]] e que forma parte do dominio[[subgrupo lingüístico asturleonés]] xunto co [[Lingua mirandesa|mirandés]] e o [[Lingua asturiana|asturiano]],. oTradicionalmente dominiodesignouse tradicionalmenteco taménnome recibe simplemente'leonés' o nomedominio de leonéslingüístico todo<ref>Ramón Menéndez Pidal ''El dialecto leonés'', 1906</ref>. Non hai conciencia entre os falantes das tres modalidades lingüísticas de constituíren unha única lingua, así e todo a [[Academia de la Llingua Asturiana]] procura fomentar unha converxencia entre os diferentes estándares do dominio <ref>Carlos Valcárcel: ''Xeolingüística da periferia románica atlántica: linguas e lugares''. Universidade de Santiago de Compostela, 2008, páxina 574</ref>, e tamén unha parte importante dos escritores leoneses que escriben nos seus dialectos propios adaptando as normas ortográficas da lingua asturiana, así o fan Eva González, Roberto González-Quevedo, Hector Xil ou Xosepe Vega pero non existe unha norma común leonesa<ref>J.R.Morala Rodríguez, José R. y Ma Cristina Egido Fernández (2009), “A vueltas con una norma para el leonés”, en José R. Morala (ed.), El Leónés en el siglo XXI. Un romance milenario ante el reto de su normalización, Instituto Castellano y Leonés de la Lengua, Colección Beltenebros, 23, pp. 209-241</ref>. O leonés é a lingua patrimonial de gran parte das provinciasda [[EspañaRexión de León|españolasrexión leonesa]], que comprende as provincias de [[Provincia de León|León]] e, [[Provincia de Zamora|Zamora]] e [[Provincia de Salamanca|Salamanca]].
== Situación actual ==
A situación do leonés como lingua minorizada levoulevouno ao leonés pretobordo da extinción, estandopolo que está considerada como unha lingua en perigo pola [[UNESCO]]. Estanse a facer algúns esforzos para gañar aceptación entre a poboación urbana, así o concello de León e outros como [[Zamora]], [[Coyanza]], [[Mansilla de las Mulas]] ou [[La Bañeza]] fan ou fixeron campañas para o ensino do leonés, pero nas escolas o leonés nin se ensina ninnon forma parte de ningún xeito do currículo escolar regrado nin se utiliza na administración<ref>[https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?Ref=CM%282012%29111&Language=lanEnglish&Ver=original&BackColorInternet=C3C3C3&BackColorIntranet=EDB021&BackColorLogged=F5D383 European Charter for Regional or Minority Languages – Third report of the Committee of Experts in respect of Spain 2012]</ref>,. maliaMalia que no ano 2007 naa reforma do Estatuto de Autonomía de Castela e León orecolleu no artigo 5.2 recolleu a protección específica do leonés por parte das institucións, a regulación da súa protección, uso e promoción aínda non se realizou. Hoxe mantense viva non só no norte da provincia de León e, na serra da [[A Cabreira|Cabreira]], e tamén é falada pola xente maior do oeste de Zamora.
A pesar das dificultades, o número de xente nova que aprende e o usa (na súa maioría na escrita) rexistrou un incremento nos últimos anos, na súa meirande parte en grupos intelectuais e políticos orgullosos da súa identidade rexional/nacional, como por exemplo a ''Asociación Cultural de la Llingua Llïonesa El Fueyu'' en [[León, España|León]] e Zamora, a ''Asociacion Berciana en Defensa de la Llingua Llïonesa El Toralín'' no [[Bierzo]].
«o leonés será obxecto de protección específica por parte das institucións polo seu particular valor dentro do patrimonio lingüístico da Comunidade. A súa protección, uso e promoción serán obxecto de regulación».
A Deputación provincial de León promoveu o leonés coa sinatura dun convenio coa Asociación Cultural da Lingua Leonesa "El Fueyu" para o ensino do leonés, así como os concellos de [[león, España|León]], [[Mansiella]] ([[Mansilla de las Mulas]]), [[Coyanza]] ([[Valencia de Don Juan]]), [[La Bañeza]] e [[Zamora]].
== Leonés/asturiano/mirandés ==
O leonés, asturiano e mirandés son os tres nomes glotónimos pertencentes ao dominio lingüístico leonés ou astur-leonés. Para a codificación do asturiano sustentouse a base no dialecto central falado en Asturias, base do asturiano normativo. O leonés que se escribe na actualidade está formado maioritariamente por variedades do leonés occidental, o que conta con diferenza con máis falantes patrimoniais. O mirandés deu maior preponderancia ao propio mirandés que ao sendinés, servindo o primeiro de modelo normativo.
'''Sociolingüística'''
|
