Wikipedia

Cristovo Colón: Diferenzas entre revisións

Explorar o historial de forma interactiva
← Edición máis vellaEdición máis nova →
Contido eliminado Contido engadido
VisualTexto wiki
Sen resumo de edición
m Desfixéronse as edicións de 2.136.37.144 (conversa); cambiado á última versión feita por Breogan2008
Etiqueta: Reversión
Liña 14:
}}
[[Ficheiro:Colón.jpg|miniatura|dereita|200px|Estatua de Cristovo Colón en [[Pontevedra]].]]
'''Cristovo Colón''', naceu na [[República de Xénova]] <ref name="Phillips1992p9">Phillips, William D., and Carla Rahn Phillips. ''The Worlds of Christopher Columbus''. Cambridge: Cambridge University Press, 1992. Page 9.<br />''«Even with less than a complete record, however, scholars can state with assurance that Columbus was born in the republic of Genoa in northern Italy, although perhaps not in the city itself, and that his family made a living in the wool business as weavers and merchants&nbsp;... The two main early biographies of Columbus have been taken as literal truth by hundreds of writers, in large part because they were written by individual closely connected to Columbus or his writings.&nbsp;... Both biographies have serious shortcomings as evidence».''</ref><ref name="Davidson97Phillips92">[[Cristovo Colón#Davidson|Davidson]] & [[Cristovo Colón#Phillips|Phillips Jr]]</ref> en [[1451]] e finado en [[Valladolid]] o [[20 de maio]] de [[1506]], foi un navegante, cartógrafo, almirante, vicerrei, explorador e gobernador xeral das Indias durante os [[século XV]] e [[século XVI|XVI]] ao servizo dos [[Reis Católicos]], famoso polo denominado descubrimento de [[América]] para a civilización occidental en [[1492]], tras emprender unha viaxe a través do [[Océano Atlántico]] co obxectivo de chegar á [[India]], malia que en troques chegou ás illas do [[Caribe (rexión)|Caribe]] na [[América Central]] conseguindo establecer as rutas marítimas e abrindo o camiño á colonización americana.
 
As terras exploradas por Colón foron inicialmente chamadas [[Indias Occidentais]] ou [[América|Novo Mundo]], até a aparición, en [[1507]], do mapa de [[Martin Waldseemüller]] e [[Matthias Ringmann]] do obradoiro cartográfico de [[Saint-Dié-des-Vosges]], cando se pasaron a chamar América, co gallo de que Waldseemüller leu unhas relacións sobre exploracións feitas naquel continente polo navegante italiano [[Amerigo Vespucci]].
Liña 25:
 
== Perfil histórico ==
un señor llamado carlos de albacete conquisto murcia con yo y si jalosCristovo Colón é, no século XXI, un personaxe histórico controvertido. Aínda que os historiadores académicos cren que Colón foi xenovés, arredor da súa figura existen diferentes [[Teoría científica|teorías]], referidas tanto na súa orixe xeográfica ([[Cataluña|catalán]], [[Illas Baleares|balear]], [[Galicia|galego]], [[portugal|portugués]]...) como á súa liñaxe (humilde ou nobre) e a súa relixión ([[Cristianismo|cristián]], [[Xudaísmo|xudeu]]), ou ás súas habilidades, posto que, mentres que algunhas teorías reforzan a imaxe dunha persoa habilidosa, pero pouco dotada para o mando e a navegación, outros nolo mostran con grandes dotes neste sentido. Igualmente controvertido é todo o que rodea o [[descubrimento de América]] e como aconteceu que Colón chegase ao convencemento de que era posible encontrar unha ruta cara á India navegando en dirección a oeste.
 
As contradicións entre algunhas fontes coetáneas, incluíndo o mesmo Colón, así coma os posteriores intereses nacionais e relixiosos para atribuírse a [[orixe de Cristovo Colón|«paternidade» de Colón]] propiciaron que a personaxe presente toda unha serie de clarescuros sobre os cales non hai un consenso claro na comunidade histórica actual.
Liña 38:
 
Colón sostiña que navegando polo oeste o camiño era moito máis curto, de forma que proxectou a súa viaxe como unha oportunidade de abrir unha nova ruta comercial alternativa ás xa existentes -a terrestre, monopolizada por Xénova e os otománs, e a marítima, recentemente descuberta polos portugueses-, para a cal recolleu finalmente o padroado dos Reis Católicos.
 
== Traxectoria ==
=== Orixes ===
[[Ficheiro:Spain.Barcelona.Colon.from.Maremagnum 1.jpg|miniatura|Monumento a Cristovo Colón en [[Barcelona]]. Vista nocturna.]]
O consenso entre os expertos sobre a orixe de Cristovo Colón é que naceu na [[República de Xénova]].<ref name="Phillips1992p9">Phillips, William D., and Carla Rahn Phillips. ''The Worlds of Christopher Columbus''. Cambridge: Cambridge University Press, 1992. Page 9.<br />''«Even with less than a complete record, however, scholars can state with assurance that Columbus was born in the republic of Genoa in northern Italy, although perhaps not in the city itself, and that his family made a living in the wool business as weavers and merchants&nbsp;... The two main early biographies of Columbus have been taken as literal truth by hundreds of writers, in large part because they were written by individual closely connected to Columbus or his writings.&nbsp;... Both biographies have serious shortcomings as evidence».''</ref> As teorías alternativas sobre a súa orixe foron polo xeral rexeitadas polos principais expertos.<ref name="Davidson97Phillips92">[[#Davidson|Davidson]] & [[#Phillips|Phillips Jr]]</ref>
 
Estas teorías secundarias afirman que a orixe de Cristovo Colón é un enigma sobre o que non existe unanimidade entre historiadores e investigadores, entre outras razóns pola confusión e perda de documentación referente ás súas orixes e ascendencia. Ademais o seu propio fillo, [[Hernando Colón]], na súa ''Historia do almirante Don Cristovo Colón'' escureceu aínda máis o seu lugar de nacemento afirmando que o seu proxenitor non quería que fosen coñecidos a súa orixe e patria.<ref name="HernandoOrigenes">[[#HERNANDO|COLÓN, Hernando]]. [http://www.cervantesvirtual.com/servlet/SirveObras/97837350670968094163313/ima0019.htm Capítulo I, págs. 4-5.]</ref><ref>[[#DÍAZ-TR|DÍAZ-TRECHUELO, María Lourdes.]] [http://books.google.es/books?id=drsM_sZPglQC&printsec=frontcover&client=firefox-a&source=gbs_summary_r&cad=0#PPA25,M1 pág. 25.]</ref> Por esta, entre outras razóns, xurdiron múltiples teorías sobre o lugar de nacemento de Colón. Aínda que existe un testamento onde Hernando Colón asevera que o seu pai era xenovés: «fillo de Cristovo Colón, xenovés, primeiro almirante que descubriu as Indias».<ref>[http://books.google.es/books?id=drsM_sZPglQC&pg=PA27&dq=luis+ulloa+colon&hl=es&sa=X&ei=BJQtUqutIojY0QW0yoGIBw&ved=0CFkQ6AEwBg#v=onepage&q=luis%20ulloa%20colon&f=false Cristobal Colón pag.30]</ref>
 
A tese apoiada maioritariamente mantén que ''Cristoforo Colombo'' naceu o ano [[1451]] en [[Savona]], na [[República de Xénova]]. Os seus pais serían Domenico Colombo -mestre tecedor e logo comerciante- e [[Susanna Fontanarossa]]. Dos cinco fillos do matrimonio, dous, Cristoforo e [[Bartolomé Colón|Bartolomeo]], tiveron pronto vocación mariñeira. O terceiro foi Giacomo, que aprendeu o oficio de tecedor. Respecto de os dous restantes, Giovanni morreu novo e a única muller non deixou rastro.<ref>[[#ARRANZ|ARRANZ MÁRQUEZ, Luis.]] [http://books.google.es/books?id=YerxcpDT_vsC&printsec=frontcover#PPA106,M1 Pág. 105-106.]</ref> Existen actas notariais e xudiciais que defenden esta tese.<ref>{{cita web |url= http://www.cervantesvirtual.com/servlet/SirveObras/09255041078758473085635/p0000001.htm#I_0_|título= La patria de Cristóbal Colón, según las actas notariales de Italia|dataacceso=25 de marzo de 2009 |autor= [[Ángel de Altolaguirre y Duvale|DE ALTOLAGUIRRE Y DUVALE, Ángel]]|publicación= Boletín de la Real Academia de la Historia, tomo 72 (1918), pp. 200-224|editorial= www.cervantesvirtual.com}}</ref> Ademais o mesmo Colón declara ser xenovés, no documento denominado ''Fundación de Morgado'' el menta «dela saín e nela nacín [en Xénova]»,<ref>[http://books.google.es/books?id=4DWBNjs8iwEC&pg=PA81&lpg=PA81&dq=autenticidad+del+documento+fundaci%C3%B3n+del+mayorazgo+G%C3%A9nova+col%C3%B3n&source=bl&ots=wqOvqm1xfV&sig=XKjZjI-IUFXYj2tMRiFFSFeF2xU&hl=es&sa=X&ei=QIIwUoOqA4Sp0QWfhoDICw&ved=0CEsQ6AEwBTgK#v=onepage&q=autenticidad%20del%20documento%20fundaci%C3%B3n%20del%20mayorazgo%20G%C3%A9nova%20col%C3%B3n&f=false El decubrimiento y la fundación de los reinos ultramarinos]</ref><ref>''Testamento de don Cristóbal Colón en el que fundó mayorazgo en su hijo don Diego. Archivo General de Indias. Signatura: PATRONATO,295,N.101. [http://pares.mcu.es/ PARES].</ref><ref>{{Cita libro |título= Congreso de Historia del Descubrimiento (1492-1556): actas (ponencias y comunicaciones). Tomo III|url= http://books.google.es/books?id=lrSiIV46LCsC|páxinas= [http://books.google.es/books?id=lrSiIV46LCsC&printsec=frontcover#PPA477,M1 Págs. 477-480]|editorial= Real Academia de la Historia|data= 1992|isbn= 9788460082033}}</ref> pero diversos autores e investigadores indican que probablemente esta declaración sería interesada polos [[Preitos colombinos]] que mantiveron os seus descendentes coa [[coroa de Castela]],<ref>[[#ARRANZ|ARRANZ MÁRQUEZ, Luis.]] [http://books.google.es/books?id=YerxcpDT_vsC&printsec=frontcover#PPA104,M1 Págs. 104-105.]</ref> e por iso declarárono como falso ou apócrifo, con todo outros investigadores a principios do [[século XX]] atoparon no [[Arquivo de Simancas]] documentos que, segundo eles, mostraban a autenticidade deste documento.<ref name=SVET>[[#SVET|SVET, Yakov]]. [http://books.google.es/books?id=1uv1KSM3lDkC&printsec=frontcover#PPA26,M1 pág. 26].</ref><ref>{{cita web |url= http://www.cervantesvirtual.com/servlet/SirveObras/12368305409045940543091/p0000001.htm#I_0_|título= Declaraciones hechas por Don Cristóbal, Don Diego y Don Bartolomé Colón acerca de su nacionalidad|dataacceso=25 de marzo de 2009 |autor= [[Ángel de Altolaguirre y Duvale|DE ALTOLAGUIRRE Y DUVALE, Ángel]]|publicación= Boletín de la Real Academia de la Historia, tomo 86 (1925), pp. 307-325|editorial= www.cervantesvirtual.com}}</ref> Tamén existe unha misiva de [[Pedro de Ayala]], embaixador dos [[Reis Católicos]] en [[Inglaterra]], onde facendo alusión ao propósito anglosaxón de explorar o Atlántico, menciona que esa incursión contaría con «outro xenovés como Colón».<ref>{{cita web |url= http://www.cervantesvirtual.com/obra-visor/los-cabotos-0/html/00b779d6-82b2-11df-acc7-002185ce6064_5.html|título= Los Cabotos|dataacceso=11 de decembro de 2013 |autor= [[Cesáreo Fernández Duro]]|publicación= Boletín de la Real Academia de la Historia, tomo 2 (1893), pp. 257-282|editorial= www.cervantesvirtual.com}}</ref><ref>[http://books.google.es/books?id=drsM_sZPglQC&pg=PA27&dq=luis+ulloa+colon&hl=es&sa=X&ei=BJQtUqutIojY0QW0yoGIBw&ved=0CFkQ6AEwBg#v=onepage&q&f=false página 30]</ref> Ademais as autoridades municipais de [[Xénova]] mostraron, entre os anos 1931 e 1932, actas fidedignas que afirmaban a súa orixe xenovesa.<ref name=SVET/><ref name=historiografía>[http://books.google.es/books?id=9kF_LGhfAv8C&pg=PA417&dq=altolaguirre+beltr%C3%A1n+laboratorio+cristobal+col%C3%B3n&hl=es&sa=X&ei=nlkuUr-zCI2a1AXAxYCoDQ&ved=0CDIQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false La historiografía americanista en España]</ref>
 
Doutra banda algúns autores e investigadores defenderon outras hipóteses sobre a orixe de Colón. Unha delas é a hipótese [[Cataluña|catalá]]; [[Luís Ulloa]], historiador [[peruano]] que residiu en [[Barcelona]] varios anos, afirmaba que Colón era orixinario de [[Cataluña]]<ref>{{Cita web |autor= ULLOA, Luis|título= Christophe Colomb, Catalan|url= http://books.google.com/books?id=GD0LAAAAYAAJ&hl=es&source=gbs_ViewAPI&pgis=1|editorial= Librairie Orientale et Américaine Maisonneuve|ano= 1927}}</ref> e de tradición mariñeira, baseándose, entre outras razóns, en que nos seus escritos, todos en lingua castelá, existen xiros lingüísticos propios do catalán.<ref>[[#ARRANZ|ARRANZ MÁRQUEZ, Luis.]] [http://books.google.es/books?id=YerxcpDT_vsC&printsec=frontcover#PPA99,M1 Págs. 99-100.]</ref> Para Ulloa, Cristovo Colón foi un [[nobre]] catalán que se chamaría realmente ''Joan Colom'', un navegante inimigo do rei [[Xoán II de Aragón]], contra o que loitou ao servizo de [[Renato de Anjou]], aspirante ao trono e que ademais sería o suposto John Scolvus que chegaría ao norte de América no ano [[1476]], que posteriormente ofreceríalle o proxecto do descubrimento ao rei [[Fernando o Católico]] para beneficio da [[Coroa de Aragón]].<ref name="virtualcervantes">{{cita web |autor=PLA ALBEROLA, Primitivo|url= http://www.cervantesvirtual.com/portal/colon/include/pcolon_colon.jsp?nomportal=colon|título= Cristóbal Colón|dataacceso=27 de novembro de 2008 |publicación= Portal Cristóbal Colón|editorial= www.cervantesvirtual.com}}</ref> Esta teoría foi seguida, ampliada ou modificada por diversos autores, na súa maioría historiadores e investigadores cataláns, aínda que tamén existen investigadores doutros países como o [[estadounidense]] Charles Merrill que apoiaron esta tese.<ref>{{Cita libro |autor= MERRILL, Charles J|título= Colom of Catalonia : origins of Christopher Columbus revealed|url= http://books.google.es/books?id=n3sDLgAACAAJ&|editorial= Demers Books LLC|ano= 2008|isbn= 9780981600222}}</ref> Por contra, esta hipótese foi contestada indicando que os partidarios da mesma dedican gran parte dos seus esforzos en refutar ou desmentir numerosos documentos históricos que manifesten a orixe xenovés do navegante, mentres que non achegaron ningún documento que demostre a suposta orixe catalá.<ref name="virtualcervantes"/><ref>[http://books.google.es/books?id=YerxcpDT_vsC&pg=PA100&dq=luis+ulloa+colon&hl=es&sa=X&ei=MZotUtr9CuiJ0AXM6YCICA&ved=0CF8Q6AEwBw#v=onepage&q=luis%20ulloa%20colon&f=false]</ref><ref>[http://books.google.es/books?id=4DWBNjs8iwEC&pg=PA81&lpg=PA81&dq=autenticidad+del+documento+fundaci%C3%B3n+del+mayorazgo+G%C3%A9nova+col%C3%B3n&source=bl&ots=wqOvqm1xfV&sig=XKjZjI-IUFXYj2tMRiFFSFeF2xU&hl=es&sa=X&ei=QIIwUoOqA4Sp0QWfhoDICw&ved=0CEsQ6AEwBTgK#v=onepage&q=autenticidad%20del%20documento%20fundaci%C3%B3n%20del%20mayorazgo%20G%C3%A9nova%20col%C3%B3n&f=false]</ref>
[[Ficheiro:5000pesetas.JPG|miniatura|Cristovo Colón nun [[Papel moeda|billete]] [[España|español]] de 5.000 [[Peseta|pesetas]] de [[1992]] ([[Deseño gráfico|deseño]]: [[Reinhold Gerstetter]]) ]]
Da hipótese catalá xurdiron diferentes correntes como as teses [[Illas Baleares|Baleares]]. Unha delas, a mallorquina, identifica a Colón cun fillo natural do [[príncipe de Viana]] nacido en [[Felanitx]], [[Mallorca]].<ref>{{Cita libro |autor= VERD MARTORELL, Gabriel|título= Cristóbal Colón y la revelación del enigma|url= http://books.google.es/books?id=ueALAAAAYAAJ&client=firefox-a&pgis=1|editorial= AUTOR-EDITOR. G. Verd Martorell|ano= 1986|isbn= 978-84-398-7877-3}}</ref><ref>{{Cita libro |autor= VERD MARTORELL, Gabriel|título= Cristóbal Colón era noble y de sangre real|url= http://books.google.es/books?id=5qIyAAAAIAAJ&client=firefox-a&pgis=1|editorial= AUTOR-EDITOR. G. Verd Martorell|ano= 1992|isbn= 978-84-604-1727-9}}</ref> Con todo o investigador, xornalista e piloto mercante, Nito Verdera, rexeitou esta tese..<ref>{{cita web |url= http://www.cristobalcolondeibiza.com/esp/esp11.htm|título= Cristóbal Colón no era hijo natural del Príncipe de Viana|data-acceso=30 de marzo de 2009 |autor= VERDERA, Nito|editorial= www.cristobalcolondeibiza.com}}</ref><ref>{{Cita libro |autor= LAS HERAS, Antonio|capítulo= pág. 114|urlcapítulo= http://books.google.es/books?id=Z2y5biSFqkgC&printsec=frontcover&client=firefox-a#PPA114,M1|título= La trama Colón: Manipulación en el descubrimiento de América|url= http://books.google.es/books?id=Z2y5biSFqkgC&client=firefox-a|editorial= Ediciones Nowtilus S.L|ano= 2006|isbn= 9788497632850}}</ref> Verdera, así mesmo, mantén a teoría de que Colón sería [[Cripto-xudaísmo|criptoxudeu]] e nado en [[Eivissa]].<ref>{{Cita libro|autor= VERDERA, Nito|título= Cristóbal Colón, originario de Ibiza y criptojudío|url= http://books.google.es/books?id=IkY-AAAACAAJ&client=firefox-a|editorial= Consell Insular d'Eivissa i Formentera, Conselleria de Cultura|ano= 1999|isbn= 978-84-88018-42-7|dataacceso= 23 de maio de 2014|urlarquivo= https://web.archive.org/web/20120212154007/http://books.google.es/books?id=IkY-AAAACAAJ&client=firefox-a|dataarquivo= 12 de febreiro de 2012|urlmorta= si}}</ref>
 
Outra hipótese indica que Colón era de orixe [[Galicia|galega]]. [[Celso García de la Riega]] sostivo esta teoría<ref name = "riega">{{cita libro|autor= GARCÍA DE LA RIEGA, Celso|título= Colón español, su origen y patria|url= http://books.google.es/books?id=gshjF2ae0NEC&printsec=frontcover&source=gbs_summary_r&cad=0#PPP1,M1|editorial= Sucesores de Rivadeneyra|localización= Madrid|ano= 1914}}</ref> baseándose en documentos da época colombina;<ref name="galego">[[#ARRANZ|ARRANZ MÁRQUEZ, Luis.]] [http://books.google.es/books?id=YerxcpDT_vsC&printsec=frontcover&client=firefox-a#PPA97,M1 Págs. 97-98.]</ref> con todo, posteriormente foron rexeitados polos estudos realizados tanto polo paleógrafo [[Eladio Oviedo Arce]],<ref>{{cita web |url= http://www.cervantesvirtual.com/servlet/SirveObras/colon/01159074097818348558813/p0000001.htm#I_0_|título= La naturaleza de Colón. Colón no es gallego|data-acceso=29 de marzo de 2009|ano= 1917|publicación= Publicado en: «La Idea Moderna», diario de La Coruña, luns 28 de maio de 1917|editorial= www.cervantesvirtual.com}}</ref> como polo da [[Real Academia da Historia]]<ref name="galego" /> nos que concluíron que devanditos documentos, ou ben eran falsos, ou foran manipulados en datas posteriores á súa creación.<ref>{{Cita libro |título= Congreso de Historia del Descubrimiento (1492-1556): actas (ponencias y comunicaciones). Tomo IV|url= http://books.google.es/books?id=peTy7yfhKVQC|páxinas= [http://books.google.es/books?id=peTy7yfhKVQC&printsec=frontcover#PPA458,M1,M1 458]|editorial= Real Academia de la Historia|ano= 1992|isbn= 9788460082033}}</ref> Así e todo, outras fontes indican que De la Riega non manipulou a letra, senón que a remarcou para destacar topónimos (curiosamente, máis de 100 topónimos descubertos por Colón no Caribe coinciden coa toponimia das Rías Baixas), como sinala Alfonso Philippot Abeledo na súa obra ''Colón, galego. O almirante das mil facianas (2006).''
 
Existen outras teorías que lle atribúen unha orixe [[Andalucía|andaluza]], concretamente de [[Sevilla]],<ref>{{cita libro|autor=ASTRANA MARTÍN, Luis|título=Cristóbal Colón, su patria, sus restos y el enigma del descubrimiento de América|url=http://books.google.es/books?id=SzsLAAAAYAAJ|editorial=Editorial Voluntad, s.a|localización=Madrid|ano=1929}}</ref> [[Castela|castelán]] de [[Guadalaxara, España|Guadalaxara]],<ref>{{cita libro|autor=SANZ, Ricardo; SANZ GARCÍA, Ricardo; DEL OLMO, Margarita; CUENCA, Emilio|título=Nacimiento y vida del noble castellano Cristóbal Colón Guadalajara|editorial=Ed Nueva Alcarria|ano=1980|isbn=9788430036813}}</ref><ref>[[#ARRANZ|ARRANZ MÁRQUEZ, Luis.]] [http://books.google.es/books?id=YerxcpDT_vsC&printsec=frontcover#PPA102,M1 Pág. 102-103.]</ref> [[Estremadura|extremeño]] de [[Plasencia, Cáceres|Plasencia]]<ref>[[#ARRANZ|ARRANZ MÁRQUEZ, Luis.]] [http://books.google.es/books?id=YerxcpDT_vsC&printsec=frontcover#PPA98,M1 Pág. 98-99.]</ref> ou [[País Vasco|vasco]].<ref>{{cita libro|autor=MENÉNDEZ POLO, Francisco|título=Colón vizcaino|ano=1936}}</ref>
 
Tamén existe a teoría da orixe [[idioma portugués|portuguesa]], que se basea na interpretación do [[anagrama]] da firma de Colón ou na existencia de supostos portuguesismos nos seus escritos. O experto [[filoloxía|filólogo]] [[Ramón Menéndez Pidal]] confirmou que eran portuguesismos<ref name = "pidal">{{Cita libro |autor= MENÉNDEZ PIDAL, Ramón|título= La lengua de Cristóbal Colón: El estilo de Santa Teresa y otros estudios sobre el siglo {{Versaleta|xvi}}|url= http://books.google.es/books?id=b2ddAAAAMAAJ&client=firefox-a&pgis=1|editorial= Espasa-Calpe Argentina, S.A|ano= 1942}}</ref> en contra de quen mantiñan que eran galeguismos ou catalanismos,<ref>[[#ARRANZ|ARRANZ MÁRQUEZ, Luis.]] [http://books.google.es/books?id=YerxcpDT_vsC&printsec=frontcover#PPA103,M1 Pág. 103.]</ref><ref name = "trechupor">[[#DÍAZ-TR|DÍAZ-TRECHUELO, María Lourdes.]] [http://books.google.es/books?id=drsM_sZPglQC&printsec=frontcover#PPA29,M1 pág. 29.]</ref> aínda o historiador [[Antonio Romeu de Armas]] matizou que isto se debería non a que fose nacido en Portugal senón a unha naturalización debida aos anos que permaneceu naquel país.<ref>{{Cita libro|autor= ROMEU DE ARMAS, Antonio|título= El "portugués" Cristóbal Colón en Castilla|url= http://books.google.es/books?id=AU3dAAAACAAJ|editorial= Ediciones Cultura Hispánica del Instituto de Cooperación Iberoamericana|ano= 1982|isbn= 9788472322899}}{{Ligazón morta|data=agosto de 2018 }}</ref> Existen, ademais, conxecturas indicando unha posible orixe [[sefardí]], de acordo á tese do historiador [[Salvador de Madariaga]].<ref>{{Cita libro |autor= DE MADARIAGA, Salvador|título= Vida del muy magnífico senõr don Cristóbal Colón|url= http://books.google.es/books?id=834WAAAAMAAJ&|editorial= Espasa-Calpe|ano= 1975|isbn= 9788423949281}}</ref> Para Madariaga, Colón sería xenovés, pero os seus ascendentes serían [[xudeu]]s cataláns fuxidos nas persecucións de finais do [[século XIV]].<ref>[[#ARRANZ|ARRANZ MÁRQUEZ, Luis.]] [http://books.google.es/books?id=YerxcpDT_vsC&printsec=frontcover#PPA103,M1 Págs. 103-104.]</ref><ref>{{Cita libro |autor= VALLS I TABERNER, Ferrán; SOLDEVILA, Ferrán|título= Història de Catalunya|url= http://books.google.es/books?id=sYhPzJ24_lkC&|editorial= L'Abadia de Montserrat|páxinas= [http://books.google.es/books?id=sYhPzJ24_lkC&printsec=frontcover#PPA331,M1 pág. 331]|ano= 2002|isbn= 9788484154341}}</ref> Colón sería un xudeu converso, razón que explicaría, segundo Madariaga, o seu empeño en ocultar as súas orixes.
 
Outros países tamén se disputan ser o berce do almirante, sendo de posible orixe [[Grecia|grega]];<ref>{{cita libro|autor=GOODRICH, Aaron|título=A History of the Character and Achievements of the So-called Christopher Columbus|editorial=D. Appleton and Co|lugar=New York|ano=1874|edición=1ª|isbn=9780795011443|lingua=en}}</ref> [[Inglaterra|inglés]];<ref>{{cita libro|autor=MOLLOY, Charles|título=De Jure Maritimo et Navali|editorial=Printed by J. Walthoe|localización=London|ano=1682}}</ref> [[Córsega|corso]];<ref>{{cita libro|autor=Dr. Savelli|título=In souvenirs historiques de la Legion Corse dans le royaume de Naples|ano=1826}}</ref> [[Noruega|noruegués]]<ref>{{cita libro|autor=SANNES, Tor Borch|título=Christopher Columbus- en Europeer fra Norge?|url=http://books.google.es/books?id=PfwlAAAACAAJ|editorial=Norsk maritimt forlag|localización=Oslo|ano=1991|isbn=9788290319125}}{{Ligazón morta|data=agosto de 2018 }}</ref> ou [[Croacia|croata]].<ref>{{cita libro|autor=SINOVCIC Vincent|título=Columbus: Debunking of a Legend|lugar=Nova York|ano=1990|isbn=9780944957066}}</ref><ref>[[#ARRANZ|ARRANZ MÁRQUEZ, Luis.]] [http://books.google.es/books?id=YerxcpDT_vsC&printsec=frontcover&client=firefox-a#PPA97,M1 Págs. 97]</ref>
 
=== Lingua de Colón ===
Sobre a lingua materna de Cristóbal Colón tamén existe controversia xa que, segundo os investigadores, é un importante apoio para unha ou outra teoría sobre a súa cidade natal. Para tratar de fixar as súas orixes reais, déronse diversas razóns en todos os sentidos.
 
A maior parte dos seus escritos están en [[Idioma español|castelán]],<ref name = "arrnazleng">[[#ARRANZ|ARRANZ MÁRQUEZ, Luis.]] [http://books.google.es/books?id=YerxcpDT_vsC&printsec=frontcover#PPA108,M1 Págs. 108-110.]</ref> pero con evidentes xiros lingüísticos procedentes doutras linguas da [[península Ibérica]] que, seguindo a [[Menéndez Pidal]],<ref name = "pidal" /> moitos coinciden en sinalar como [[lingua portuguesa|portuguesismos]].<ref name = "trechupor" /><ref name = "arrnazleng" /> Hai varios investigadores e lingüistas, tanto de Galicia como de Cataluña ou de Baleares, que apoian a hipótese de que son [[lingua galega|galeguismos]]<ref name = "riega" /> ou [[idioma catalán|catalanismos]].<ref>{{cita web|autor= VERDERA, Nito|url= http://www.cristobalcolondeibiza.com/esp/esp08.htm|título= El catalán, lengua de Colón|editorial= www.cristobalcolondeibiza.com|data-acceso= 23 de abril de 2009}}</ref><ref name = "arranzcat">[[#ARRANZ|ARRANZ MÁRQUEZ, Luis.]] [http://books.google.es/books?id=YerxcpDT_vsC&printsec=frontcover#PPA110,M1 Pág. 110.]</ref>
 
Non parecen existir escritos en [[Idioma italiano|italiano]] realizados por Colón, salvo algunha nota marxinal, ao parecer cunha redacción deficiente. O [[latín]] tampouco parecía dominalo e escribíao con influencia hispánica e non italiana.<ref name = "arrnazleng" />
 
Historiadores como Consolo Varela ou Arranz Márquez opinan que se trata dun típico home do mar que se expresa en diversas linguas sen chegar a dominar ben ningunha, ou que quizais falase a [[Sabir|lingua franca]] ou ''xerga levantisca''.<ref name = "arranzcat" />
 
== Expedicións ==
[[Ficheiro:TresCarabelas.jpg|280px|miniatura|Réplicas da ''Pinta'', a ''Niña'' e a ''Santa María'' no porto de [[Palos de la Frontera]].]]
Parte para a súa primeira viaxe en [[1492]], con dúas carabelas ([[Pinta (carabela)|a Pinta]] e a [[Niña]]) e unha [[nao]] (a [[Santa María (nao)|Santa María]]) do porto de [[Palos de la Frontera]]. A nao [[Santa María (nao)|Santa María]] foi construída en [[Galicia]] e levaba como piloto a un galego de [[Baiona]]: [[Cristobal García Sarmiento]], por este motivo quizais sexa o porto elixido para regresar.
 
A expedición toca a illa de [[Gran Canaria]] e pon rumbo ao suroeste; tres meses despois chega a un illote das [[Bahamas]] ao que deu o nome de [[San Salvador (Bahamas)|San Salvador]]. Continua navegando e costeou [[Cuba]], para despois chegar ao [[Haití]] á lle que deu o nome de [[A Española|Hispaniola]]. Convencido de ter chegado á [[India]], deixa alá unha pequena colonia e regresa á [[Europa]] o 1º de marzo de 1493, tocando en primeiro lugar o porto de Baiona a carabela Pinta coa seguinte tripulación: [[Martín Alonso Pinzón]], Capitán; [[Francisco Martín Pinzón]], Mestre; [[Cristobal García Sarmiento]], Piloto; [[Juan Quintero de Algruta]], Contramestre; García Hernández, Despenseiro; Juan Reynal, Alguacil; Maestre Diego, Cirurxián; Juan Rodríguez Bermejo ([[Rodrigo de Triana]]), Cristobal Quintero, Gómez Rascón, Diego Martín Pinzón, Francisco García Vallejo, Juan Verde de Triana, Antón Calabrés, Álvaro Pérez, Gil Pérez, Sancho de Rama e Juan Veçano, mariñeiros; Pedro de Arcos, Fernando Medel, Francisco Medel, Alonso de Palos, Juan Quadrado, Pedro Tegero, Juan Arias e Bernal, grumetes.
 
[[Ficheiro:Christopher Columbus5.jpg|miniatura|esquerda|180px]]
A súa segunda viaxe iniciouse en [[1493]], con tres naos e 14 [[Carabela (embarcación)|carabelas]], avista as [[Antillas]] e aborda a [[Martinica]]. Pon rumbo despois ao norte e chega a [[Porto Rico]]. Vai a Hispaniola onde a pequena colonia fora morta polos [[indíxena]]s, deixa outro continxente de homes e, virando para Occidente, chega á [[Xamaica]].
 
Na terceira viaxe, parte en [[1498]], con seis naos, e chega a [[Trindade]] despois dunha atribulada viaxe. Volteando ao sur chega a unha gran terra que pensou que era unha illa e chamoulle [[Gracia]]. Rumbo ao norte chega a [[Santo Domingo de Guzmán|Santo Domingo]], cidade formada por Fr. Bartolomeu. Entra en conflito co gobernador e el e mailo irmán son presos e enviados para España.
 
Na cuarta viaxe, sae de [[Cádiz]] con catro naus en [[1502]], propóndose chegar ao Oriente. Avista a Xamaica e, despois dunha gran [[tempestade]], chega á Illa de Pinos ([[Honduras]]). Avistou despois as costas da [[Nicaragua]], [[Costa Rica]] e [[Panamá]]. Debido ao pésimo estado das naos ten que regresar a Hispaniola, de onde volta a España.
 
Cristovo Colón morreu en [[Valladolid]], en [[1506]].
 
=== Relacións cos indíxenas ===
Seguindo os costumes vixentes naquela época, as relacións de Colón con outros pobos e terras rexíanse polas posibilidades de conquistalas para o reino ao que representaba.
 
Pensando que se atopaba nas terras do [[Gran Khan]], intentaron tomar posicións militares defensivas e establecer contacto con algún rei, pero non atoparon nada parecido e comprobaron pouco a pouco que posuían unha gran superioridade armamentística sobre os indíxenas e que estes descoñecían as palabras "Gran Khan". Atribuíron ese descoñecemento a un baixo nivel cultural dos indíxenas e asumiron a facilidade de conquista do novo territorio.
 
O goberno dos irmáns Colón na [[A Española|Española]] non cumpriu coas expectativas dos reis españois. Non só se enfrontaron aos españois da illa, senón que, ao non conseguiren as riquezas que pensaran, agrediron os indíxenas e venderon algúns como escravos, desobedecendo así as ordes expresas de [[Isabel a Católica]], que deixara clara a súa vontade de que se tratase os indíxenas como súbditos de [[Reino de Castela|Castela]].<ref>{{cita libro|autor=IRVING, Washington|título=Vida y viajes de Cristobal Colon|url=http://books.google.es/books?id=MsUjjRTlDGoC|editorial=Gaspar y Roig|ano=1832|páxina=[http://books.google.es/books?id=MsUjjRTlDGoC&printsec=titlepage#PPA151,M1 151]}}</ref> Por este motivo, o primeiro [[Vicerrei]], [[Almirante]] e [[Gobernador]] de [[América]] foi arrestado e enviado con cadeas ante a reina polo gobernador [[Francisco de Bobadilla (gobernador)|Francisco de Bobadilla]].<ref>[http://ec.aciprensa.com/c/cristobcolon.htm "Cristóbal Colón"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090506100823/http://ec.aciprensa.com/c/cristobcolon.htm |date=06 de maio de 2009 }}, entrada na ''Enciclopedia Católica'' {{es}}.</ref> O comportamento de Colón non correspondía co que [[España]] propoñía nas súas leis,<ref>Tamén para o profesor da [[Universidade de Salamanca]], [[Francisco de Vitoria]], un dos principios fundamentais recoñecidos n a Carta Constitucional dos Indios, como teoloxía alternativa, era o dereitos destes a ser homes e ser tratados como seres libres (véxase ''Derechos y Deberes entre Indios y Españoles en el nuevo mundo según Francisco de Vitoria''. [[Salamanca]], [[Universidad Pontificia de Salamanca]], 1992: p. 10.[http://www.alertanet.org/dc-rcolme-const-ve.htm]</ref> aínda que a distancia, entre outros motivos, propiciaron condutas similares á de Colón cos indíxenas, as cales denunciou [[Bartolomé de las Casas|Frei Bartolomé de las Casas]].
 
== Notas ==
{{Listaref|30em}}
 
== Véxase tamén ==
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/wiki/Cristovo_Colón»