Zungaria: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
arranxiño |
ampliación |
||
Liña 1:
{{Coordenadas|45|00|00|N|88|00|00|E|display=title}}
{{en uso}}
[[Ficheiro:Puerta de Zungaria.png|miniatura|400px|Localización da [[Zungaria]] (en verde, á dereita), e da coñecida como [[porta de Zungaria]], na [[Asia Central]].]]
A '''Zungaria''' (tamén transcrito como ''Dzungaria'' e ''Junggar'') é unha árida rexión histórica e xeográfica da [[Asia Central]] situada no noroeste da [[China]], na metade norte de [[Xinjiang]], tamén coñecido como Beijiang (en [[lingua chinesa|chinés]] '''北疆'''; en [[pinyin]] '''Běijiān'''; literalmente, 'Xinjiang do Norte'),<ref name="Starr2004">{{cite book|author=S. Frederick Starr|title=Xinjiang: China's Muslim Borderland|url=https://books.google.com/books?id=GXj4a3gss8wC&pg=PA30&dq#v=onepage&q=zungharia%20and%20altishahr&f=false|data=15 de marzo de 2004|publisher=M. E. Sharpe|isbn=978-0-7656-3192-3|pages=30–}}</ref> entre as [[montañas Altai]] e as do [[Tian Shan]].
== Etimoloxía ==
[[Ficheiro:Altai, Tienschan-Orte.png|miniatura|250px|Mapa físico ue mostra a separación de Zungaria ("Dsungarei" no mapa) e a conca de Tarim (Taklamakan) polas montañas Tian Shan.]]
O nome Zungaria é unha corrupción da expresión [[Lingua mongol|mongola]] ''Zuun Gar'' ou ''Juun Gar'', dependendo do dialecto mongol usado. ''Zuun/Juun'' significa 'esquerda' e ''Gar'' significa 'man'. O nome orixinouse da noción de que os [[pobo mongol|mongois]] occidentais estaban no lado esquerdo cando o [[imperio Mongol]] comezou a súa división en mongois do Leste e do Oeste. Despois desta fragmentación, a nación de Mongolia occidental chamouse ''Zuun Gar''. Hoxe, o berce desta antiga nación conserva o seu nome: Zungaria.<ref>Marco Polo & Rustichello de Pisa (2014): ''The Travels of Marco Polo, Volume 1''. New York: CreateSpace Independent Publishing. ISBN 978-1-4974-4142-2.</ref>
== Localización ==
Situada entre as actuais [[República Popular Chinesa]] e [[Casaquistán]], e case contigua ás fronteiras da [[Federación Rusa]] e [[Mongolia]], a maior parte do territorio está baixo soberanía chinesa, formando a parte setentrional da [[Provincias da República Popular da China|rexión autónoma de Xinjiang]].
Limitada ao sur pola
777 000 [[quilómetro cadrado|km²]], e se estende polo oeste por [[Mongolia]] e polo leste por Casaquistán.
Aínda que xeografica, histórica e etnicamente distinta da zona de [[lingua turca|fala túrquica]] da conca do [[Tarim]]. A [[dinastía Qing]] era ben consciente das diferenzas entre a antiga zona mongol [[budista]] ao norte dos Tianshan e os [[Islam|musulmáns]] de fala turca ao sur destes montes, e gobernounos en unidades administrativas separadas ao principio.<ref>[https://books.google.com/books?id=FW8SBAAAQBAJ&pg=PA69#v=onepage&q&f=false Liu & Faure 1996], p. 69.</ref> [[dinastía Qing]] e os gobernos chineses posteriores integraron ambas as áreas nunha soa provincia, [[Xinjiang]]. Como centro da industria pesada de Xinjiang —xerador da maior parte do [[PIB]] de Xiniiang e coa súa capital política [[Urumchi]] ("pasteiro fermoso", en [[lingua mongol|mongol]])— o norte de Xinjiang segue atraendo migración intraprovincial e interprovincial ás súas cidades. En comparación co sur de Xinjiang (''Nanjiang'', ou a conca do [[Tarim]]), Zungaria está relativamente ben integrada co resto de China por [[ferrocarril]] e mantén vínculos comerciais co resto do país.<ref name="Stahle">{{cite web|url=http://digitallibrary.usc.edu/assetserver/controller/item/etd-Stahle-2942.pdf|title=Ethnic Resistance and State Environmental Policy: Uyghurs and Mongols|first=Laura N.|last=Stahle|date=agosto de 2009|publisher=University of southern California}}</ref>▼
== Xeografía ==
Liña 24 ⟶ 23:
=== Relevo e hidrografía ===
Zungaria encóntrase delimitada naturalmente ao norte pola cordillera de Altai mongola, e ao sur por outra importante cordilleira, Tian Shan (ou "montes Celestiais"). Adoita considerarse que polo leste alcanza até o gran lago salado,
A Zungaria propiamente dita correspóndese coa rexión chamada en chinés ''Junggar Pendi'' (conca [deprimida] de Zungaria), aínda que a conca do río Ili, por razóns históricas, considérase como a zona meridional de Zungaria.
Liña 34 ⟶ 33:
== Historia ==
A pesar do seu relevo e ao clima, a Zungaria desempeñou un papel de algunha significación histórica. Os primeiros habitantes da rexión foron pobos de [[Linguas indoeuropeas|lingua indoeuropea]], como os [[tocarios]] na [[prehistoria]] e os [[Jushi|jushi]] (ou gushi) no primeiro milenio antes de Cristo.<ref>Jan Romgard (novembro de 2008): [http://sino-platonic.org/complete/spp185_silk_road.pdf "Ancient Human Settlements in Xinjiang and the Early Silk Road Trade". ''Sino-Platonic Papers'', '''185'''.</ref> Antes da era actual foi un dos principais asentamentos do pobo [[wusun]] (así chamado polos chineses), e tamén a sede dunha especie de [[monarquía|reino]] [[escita]]. Os escitas (en [[grego antigo]] Σκύθης, ''Scýthēs'', ou Σκύθοι, ''Scýthoi'') era como se denomoniaban na [[Idade Antiga|Antigüidade]] aos membros dun grupo de pobos de orixe [[Irán|iranio]] caracterizados por unha cultura baseada no pastoreo nómade e a cría de cabalos de monta. Durante a [[Antigüidade clásica]], os escitas dominaron a estepa póntica, a cal recibiu o nome de [[Escitia]].<ref>Scythian, member of a nomadic people originally of Iranian people who migrated from Central Asia to southern Russia in the 8th and 7th centuries BC ''The New Encyclopedia Britannica'', 15ª ed.</ref> O seu idioma sería o antecesor do moderno [[lingua oseta|oseto]].
Durante o período que corresponde á [[Idade Media]] europea, a rexión foi ocupada consecutiva –e, moitas veces solapadamente– por diversos pobos nómades das estepas: os [[xiongnu]], os [[hunos]], os [[xianbei]], os [[uigur]]es, os [[tiele]] e [[kokturks|göktürk]], os [[heftalita]]s e os [[pobo mongol|mongois]] de [[Genghis Khan]]. Despoiso pasou a ser o centro dos mongois [[eleutas]] ou ''zúngaros'', até que este pobo foi practicamente exterminado en [[1757]] polas tropas da dinastía [[manchú]] dos [[Dinastía Qing|Qing]]. Tras esta época, a Zungaria foi zona de conflitos fronteirizos entre [[Rusia]] e [[China]].
Sendo xeográfica, histórica e etnicamente distinta a Zungaria propiamente dita da zona de [[lingua turca|fala túrquica]] da conca do [[Tarim]], a [[dinastía Qing]] era ben consciente destas diferenzas entre a antiga zona mongol [[budista]] ao norte dos Tian Shan e os [[Islam|musulmáns]] de fala turca ao sur destes montes, e gobernounos en unidades administrativas separadas nun principio.<ref>[https://books.google.com/books?id=FW8SBAAAQBAJ&pg=PA69#v=onepage&q&f=false Liu & Faure 1996], p. 69.</ref> Con todo, os Qing e os gobernos chineses posteriores comezaron a pensar en ambas as áreas como parte dunha rexión distinta, e integráronas nunha soa provincia, [[Xinjiang]].<ref>[https://books.google.com/books?id=FW8SBAAAQBAJ&pg=PA70#v=onepage&q&f=false Liu & Faure 1996], p. 70.</ref>
▲
Gran parte da poboación contemporánea pertence á nacionalidade [[Casaquistán|casaca]], que habita as zonas rurais das estepas que rodean as zonas más áridas do ''Junggar Pendi''. A densidade de poboación é baixísima, vivindo nesta zona os sobrevivintes dos mongois eleutas. Nas cidades predomina a poboación chinesa (da [[etnia]] [[han]]) –en gran parte recentemente inmigrada– e [[hui]], seguida numericamente pola poboación [[uigur]].
Liña 50 ⟶ 53:
=== Bibliografía ===
* Andreyev, Alexandre (2003): [https://books.google.es/books?id=MqXnOBX4dREC ''Soviet Russia and Tibet: The Debarcle of Secret Diplomacy, 1918-1930s.'']. Leyden: Brill Publishers. ISBN 9-0041-2952-9.
* Baabar [Kaplonski, Christopher, ed.] (1999): ''Twentieth Century Mongolia, Volume 1''. White Horse Press. ISBN 1-8742-6740-5.
* Bovingdon, Gardner (2010): ''The Uyghurs: Strangers in Their Own Land''. Columbia University Press. ISBN 0-2315-1941-9.
* Clarke, Michael E. (2011): ''Xinjiang and China's Rise in Central Asia - A History''. London: Taylor & Francis. ISBN 1-1368-2706-4.
* Hopper, Ben & Webber, Michael (2009): "Migration, Modernisation and Ethnic Estrangement: Uyghur migration to Urumqi, Xinjiang Uyghur Autonomous Region". ''Inner Asia'', '''11''', pp. 173–203.
* Liu, Tao Tao & Faure, David (1996): [https://books.google.es/books?id=FW8SBAAAQBAJ&printsec=frontcover&redir_esc=y&hl=gl#v=onepage&q&f=false ''Unity and Diversity: Local Cultures and Identities in China'']. Hong Kong: Hong Kong University Press. ISBN 9-6220-9402-3.
* Sautman, Barry (2000): "Is Xinjiang an Internal Colony?". ''Inner Asia'', Brill, '''2 ''' (33, number 2): 239–271.
{{Control de autoridades}}
| |||