Sufixo: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Etiquetas: edición desde un dispositivo móbil Edición feita a través do sitio móbil
formato
Liña 1:
[[Ficheiro:Morfología flexiva.png|miniatura|300px|Sufixación e prefixación nas linguas do mundo.]]
DenomínaseEn [[Morfoloxía (lingüística)|morfoloxía]] lingüística, '''sufixo''' aoé o [[morfema]] derivativo das linguas ou [[afixo]] que se engade despois do [[lexema]], raíz ou tema dunha [[palabra]] e antes dos morfemas constitutivos para engadirlle a este unha información suplementaria. A palabra nova así formada denomínase [[palabra derivada]], e ao mecanismo polo cal faise [[Derivación (lingüística)|derivación]].
== Características dos sufixos ==
 
== Características dos sufixos ==
 
Os sufixos en galego posúen tres características:
 
1.ª Son#son '''tónicos''': cargan co acento da palabra: ''Azucre'' / ''azucreiro''.
 
2.ª Poden#poden cambiar o rango gramatical dunha palabra: ''am-ou'' ([[verbo]]), ''am-or'' ([[substantivo]]), ''am-able'' ([[adxectivo]]), ''amable-mente'' ([[adverbio]])
 
3.ª Poden#poden cambiar o xénero dun substantivo: ''A casa'' / ''O cas-ón''. ''A cabra'' / ''O cabrón''
 
== Clases de sufixosTipoloxía ==
Existen varias clases de sufixos segundo deferentes criterios. Por exemplo, sesegundo nos atemos áa categoría gramatical que fornece ao lexema, hai sufixos que son '''nominalizantes''' porque forman substantivos (-''anza'', ''-encia'', ''-ción'', ''-zón'' etc...); adxectivizantes porque crean adxectivos (''-il'', ''-oso'', ''-ble'' etc...) '''verbalizantes''' porque crean verbos ''(-ear'', ''-izar'', ''-ificar'') e '''adverbializadores''' porque crean adverbios ''(-mente'').
 
Existen varias clases de sufixos segundo deferentes criterios. Por exemplo, se nos atemos á categoría gramatical que fornece ao lexema, hai sufixos que son '''nominalizantes''' porque forman substantivos (-''anza'', ''-encia'', ''-ción'', ''-zón'' etc...); adxectivizantes porque crean adxectivos (''-il'', ''-oso'', ''-ble'' etc...) '''verbalizantes''' porque crean verbos ''(-ear'', ''-izar'', ''-ificar'') e '''adverbializadores''' porque crean adverbios ''(-mente'').
 
=== Sufixos alterativos ===
Varían a significación sen mudar a categoría gramatical. PodemosPódense dividilos en tres subtipos: diminutivos, aumentativos e despectivos. Os diminutivos e aumentativos permiten falar dunha certa gradación dos substantivos, mais acostuman transmitir tamén valores afectivos, pexorativos, intensificativos...
 
Os diminutivos e aumentativos permiten falar dunha certa gradación dos substantivos, mais acostuman transmitir tamén valores afectivos, pexorativos, intensificativos,...
 
OUn sufixodos sufixos diminutivos máis común en galego é -IÑO, -IÑAiño/a, pois pode empregarse con tódolos substantivos, conforme ás seguintes regras:
 
::* Substantivos rematados en vogal átona: moza>mociña, navalla>navalliña.
::* Substantivos rematados en vogal tónica: pé>peíño, papá>papaíño.
::* Os rematados en ditongo crecente -io, -ia: croio>croíño, xoia>xoíña, raia>raíña.
::* Os rematados en ditongo decrecente ou -n: pau>pauciño, man>manciña, irmán>irmanciño, nai>naiciña, rei>reiciño, can>canciño. Os substantivos femininos do tipo de irmá fan o diminutivo partindo do masculino: irmá>irmanciña, mañá>mañanciña, la>lanciña, ra>ranciña...
::* Os rematados en consoante distinta de -n: rapaz>rapaciño, luz>luciña, muller>mulleriña.
 
Liña 49 ⟶ 44:
 
=== Sufixos derivativos ===
Ademais de variar a base semántica do substantivo poden cambiar a palabra de categoría gramatical: alumnado, milladoiroamilladoiro, verdadeiro.
 
Son moi ricos en matices significativos; entre eles podemos citarestán:
 
::* ado: ''profesorado''
Liña 68 ⟶ 63:
* [[Afixo]]
* [[Prefixo]]
* [[Lista de prefixos e sufixos‎sufixos]]
 
{{Control de autoridades}}