Canle de Panamá: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
excavar > escavar |
Sen resumo de edición |
||
Liña 69:
|background =
}}
A '''canle de Panamá''' (en {{lang-es|Canal de Panamá}}) é unha [[Canle (enxeñería)|canle de navegación]] interoceánica de 77,1
Proporciona unha vía de tránsito curta e relativamente barata entre estes dous grandes océanos, influíu considerablemente sobre os
En 2012, [[Estados Unidos]], [[República Popular da China|China]], [[Chile]], [[Xapón]] e [[Corea do Sur]] foron os cinco principais usuarios da canle.<ref>{{cita web |url=https://micanaldepanama.com/wp-content/uploads/2012/03/2012-tabla13.pdf |título=Jerarquización de países por flujo de carga a través del canal de Panamá - Año fiscal 2012 (Toneladas largas) |dataacceso=6/12/2014 |formato=PDF |autor=Autoridad del Canal de Panamá - Oficina de investigación y análisis de mercado |data=15 de outubro de 2012 |editor=micanaldepanama.com |lingua=castelán}}</ref>
Liña 79:
Na súa gran maioría, o tráfico da canle é o que liga a costa atlántica dos Estados Unidos e o oriente [[Asia|asiático]], mentres que o tráfico entre Europa e a costa oeste dos Estados Unidos e Canadá constitúen a segunda rota principal. Porén, outras rexións e países de [[América Central|Centro]] e [[América do Sur|Suramérica]] dependen proporcionalmente moito máis desta vital arteria para mellorar a súa economía e incrementar o comercio.
Dende a súa apertura, a canle proporcionou un servizo de tránsito de calidade a
A República de [[Panamá]] asumiu a responsabilidade total da administración, funcionamento e mantemento da canle de Panamá o mediodía do [[31 de decembro]] de [[1999]] (ver [[Tratado Torrijos-Carter]]). A entidade gobernamental, denominada [[Autoridade da Canle de Panamá]] (ACP), creada pola constitución panameña e regulada pola lei 19 do [[11 de xuño]] de [[1997]], é a responsable da administración da canle. Conforme esta constitución a canle constitúe un patrimonio inalienable de Panamá, polo cal non pode ser vendido, nin cedido, nin hipotecado, nin, de ningún outro modo, gravado ou alleado. O réxime xurídico que se estableceu para a ACP, ten como obxectivo fundamental preservar as condicións de
Anualmente, invístense arredor de dez millóns de dólares en programas de adestramento do persoal de funcionamento e mantemento.
== Descrición ==
[[Ficheiro:Panama Canal Miraflores Locks.jpg|miniatura|Dous barcos panamax cruzando as esclusas de Miraflores]]
A canle de Panamá atópase situada entre o [[Golfo de Panamá]], dentro do [[Océano Pacífico]], e o [[mar Caribe]] no [[Océano Atlántico|Atlántico]]. A forma sinuosa do istmo de Panamá fai que o percorrido
A canle pode acoller barcos de diferentes tamaños, desde [[iate]]s privados ata grandes [[Transatlántico|naves mercantes]]. Os grandes barcos que se deseñan tomando a Canle de Panamá como
|url=https://micanaldepanama.com/wp-content/uploads/2012/03/2012-tabla01.pdf
|título=Tráfico del Canal de Panamá-anos 2010-2012
Liña 100:
[[Ficheiro:PuenteAmericas3.jpg|miniatura|220px|A Ponte das Américas é unha ponte con estrada que permite o paso da circulación por encima da Canle de Panamá. Atópase situado na entrada do Pacífico.]]
A canle consiste en dous lagos artificiais,
* Logo de pasar os elementos de [[baliza]]mento que marcan a entrada
* O sistema de esclusas de Miraflores ten unha lonxitude de 1,7 quilómetros (incluíndo os muros de aproximación) e un desnivel de 16,5 m con media marea.
* O lago artificial de Miraflores ten 1,7 km de longo e atópase a 16,5 metros por encima do nivel do mar.
* A esclusa de Pedro Miguel de 1, 4 km de
* O [[Corte Gaillard]] ten 12,6 km de lonxitude a unha altitude de 26 metros e pasa a través
* O [[río Chagres]], curso de auga natural mellorada polo encoro que conforma o [[lago Gatún]], forma parte da ruta dos barcos durante 8,5 km ata
* O lago Gatún, un lago artificial formado pola [[toma Gatún]], que serve de medio de movemento dos barcos durante 24,2 km.
* As esclusas de Gatún, formadas por tres etapas cunha lonxitude total de 1,9 km que retornan ás naves ao nivel do mar.
Liña 113:
* A'' Baía Limón'', un inmenso porto natural, que permite o [[amarre]] das naves en parada e que transcorre durante 8,7 km da ruta ata o dique exterior.
O tráfico total logo da entrada da canle na costa Pacífica ata a costa Atlántica é de 76,9 km.<ref>[http://www.wku.edu/~smithch/biogeog/HILD1939.htm ''The Panama Canal as a Passageway for Fishes''], Samuel F. Hildebrand, Zoologica (Nova York), 1939 {{en}}</ref> A máxima amplitude da marea do Pacífico é de 6,55 m ( 3,35 m de marea alta e -3,20 m de marea baixa), o desnivel de Miraflores varía pois de 13,1 m a [[marea|
A '' Baía Limón '' da costa Atlántica é un peirao protexido por un dique . Como a súa capacidade non se adapta ao número ou o tamaño dos barcos que utilizan a canle, hai numerosos barcos que amarran fóra da baía. O peirao da costa Pacífica é aberto e atópase protexido pola topografía do golfo.
Liña 119:
=== Esclusas ===
As partes máis espectaculares da canle son as [[esclusa]]s. Estas son moi grandes, con 33,53 metros de ancho e 304,8 metros de
Cada cámara entre esclusas pode reencher
=== Os Lagos Gatún e Alajuela ===
Liña 135:
|dataacceso=22 novembro 2009
}}
</ref> O val orixinal do Chagres foi artificialmente inundado. Ademais, aínda quedan troncos semimergullados que poden representar un perigo para as barcas que se aventuran máis aló das vías balizadas.
O volume de auga utilizado polos barcos ao pasar polas esclusas combinado coas variacións estacionais das precipitacións complican o mantemento do nivel da auga no lago Gatún, con dificultade engadida na estación seca. Un
== Datos ==
[[Ficheiro:Ship passing through Panama Canal 01.jpg|miniatura|220px|Buque nas esclusas de [[Miraflores, Panamá|Miraflores]]]]
Durante a construción da canle elimináronse
O [[7 de xaneiro]] de [[1914]], o barco-guindastre ''Alexander La Valle'' realizou o primeiro tránsito completo pola canle. Porén, non foi senón ata o 15 de agosto dese ano cando o vapor ''Ancón'' a inaugurou oficialmente. En [[1928]], [[Richard Halliburton]] nadou a canle, pagando unha peaxe de 0,36 dólares estadounidenses. A súa travesía de 10 días comezou o 14 de agosto e terminou o 23 dese mes. A canle funciona ininterrompidamente, día e noite, dende maio de [[1963]], cando se instalou un novo alumeado fluorescente no ''Corte Gaillard'' ou ''Culebra y las tres esclusas''. En xaneiro de [[1999]], o buque de carga rodante ''Sisler'' conseguíu bater a marca de peaxes, ao pagar 184.114,80 dólares por cruzar a canle. O récord anterior tíñao en 165.235,58 dólares o [[cruceiro (barco)|cruceiro]] ''Rhapsody of the Seas'', en abril de [[1998]].
Liña 167:
== Historia ==
[[Ficheiro:Canal de Panamá Construcción 006.jpg|miniatura|220px|A Canle de Panamá en construción.]]
[[Ficheiro:Canal de Panamá 15 agosto 1914.jpg|miniatura|220px|right|
{{Artigo principal|Historia da Canle de Panamá}}
Liña 174:
=== Etapa española ===
A historia da Canle de Panamá remóntase aos primeiros exploradores españois en [[América]], xa que a
En [[1514]], [[Vasco Núñez de Balboa]], o primeiro explorador europeo en ver a costa leste do Pacífico, construíu unha ruta utilizada para o transporte dos seus buques desde [[Santa María la Antigua del Darién]] na costa atlántica de Panamá á baía de San Miguel no Pacífico. Esta ruta tiña de 50 a 65 km de longo, pero foi rápidamente abandonada.
Liña 184:
En [[1524]], o rei [[Carlos V, Sacro Emperador Romano-Xermánico|Carlos I]] suxire escavar unha canle nalgún lugar de Panamá que faría que as viaxes a [[Ecuador]] e [[Perú]] fosen máis curtos e permitiría que os buques evitasen o [[Cabo de Fornos]] e os seus perigos, especialmente para o transporte do ouro. Esa ruta daría os españois unha vantaxe militar sobre o portugueses.<ref>{{cita web|url=http://www.pancanal.com/eng/history/history/index.html |título=A History of the Panama Canal: French and American Construction Efforts|editorial=Panama Canal Authority |dataacceso=13/06/2015 |lingua=inglés}}; Capitulo 3, ''[http://www.pancanal.com/eng/history/history/early.html Some Early Canal Plans]''</ref> Un primeiro proxecto realizouse en [[1529]], pero a situación política en Europa e o nivel tecnolóxico da época fixérono imposible.
O camiño de Portobelo ao Pacífico tivo os seus primeiros problemas en [[1533]] e Gaspar de Espinosa recomenda ao rei construír unha nova ruta. O seu plan é construír un camiño desde a cidade de [[Panamá]], estación terminal do Pacífico no Camiño Real e a cidade de Cruces,
A ruta tivo unha duración de varios centos de anos e ata foi moi utilizada en [[1840]] como consecuencia da [[febre do ouro de California]].
Uns anos
O proxecto non se levaría a cabo e, durante o reinado de [[Filipe II de España|Filipe II]], [[José de Acosta]] escribiu en 1590 un informe sobre a dificultade de unir os dous océanos como querían algúns navegantes e exploradores españois: «''Algunhas persoas falaron de escavar este terreo de seis leguas e unir un mar co outro [?]. Iso sería
Con [[Filipe III de España|Filipe III]] o proxecto retomou importancia e encargouse un estudo a enxeñeiros holandeses pero o Consello de Indias
==== A expedición escocesa ====
O proxecto Darién é outro intento de establecer unha ruta entre os [[océano]]s. En xullo de [[1698]], cinco buques partiron de [[Leith]] ([[Escocia]])
Por desgraza para eles, outra expedición de axuda xa partira de [[Escocia]] e chegou á colonia en novembro de [[1699]]. Atopou os mesmos problemas, ademais dun ataque e un bloqueo dos españois. O 12 de abril de [[1700]], Caledonia é abandonada por última vez<ref>[http://www.kinnaird.net/darien.htm Expedición Darien]- Xeneralidades, descrición detallada, mapas, listas dos buques e os colonos, cronoloxía.</ref>
==== Intento de Guillerme III ====
En 1695 William Patterson obtivo o dereito a construír unha canle
=== Séculos XIX e XX ===
A idea da canle permaneceu en suspenso durante un tempo para non reaparecer ata principios do século XIX, despois da viaxe do naturalista prusiano, o barón [[Alexander von Humboldt]], que preparou un proxecto de escavación do istmo entre o Chagres e [[Panamá]]. O enxeñeiro [[Ferdinand de Lesseps]] presentou, dez anos
Cara ao final do [[século XIX]], os avances tecnolóxicos e as presións comerciais eran tales que a construción dunha canle converteuse nunha proposta viable. Un primeiro intento por parte de [[Francia]] fracasou, pero conseguiuse facer unha primeira escavación.
[[Ficheiro:Jimmy_Carter_and_General_Omar_Torrijos_signing_the_Panama_Canal_Treaty.jpg|miniatura|220px|O Presidente Jimmy Carter e o Xeneral Omar Torrijos estreitan as mans logo de asinar os tratados na sede da OEA.]]
A Canle atópase en funcionamento en mans panameñas, por medio dos [[Tratados Torrijos-Carter]], asinado o 7 de setembro de 1977, en Washingthon, polo presidente dos Estados Unidos Jimmy Carter e o xeneral panameño Omar Torrijos Herrera, que acababa co termo "perpetuidade" do antigo [[Tratado Hay-Bunau Varilla]] e que entraba en vixencia o 31 de decembro de 1999, ás 12:00 P.M; data no que foi recibido pola ex-Presidenta Mireya Moscoso de mans do ex-Presidente estadounidense [[Jimmy Carter]].
Liña 212:
Os estudos iniciáronse en [[1827]]. Propuxéronse varios proxectos e buscouse diñeiro. A mediados de século aparecen outros factores que alentaron o proxecto: a anexión de [[California]] polos [[Estados Unidos de América|EE.UU.]] en [[1848]] e o desprazamento de colonos á costa oeste, cada vez en maior número, fai aumentar a demanda dunha ruta rápida entre os océanos. A febre do ouro en California tamén fai que aumenten aínda máis os desprazamentos de colonos cara ao oeste.
O ferrocarril de Panamá
Ata a apertura da canle, o ferrocarril transportou o maior volume de carga (minerais, materiais etc) por unidade de lonxitude de todas as vías férreas no mundo. A existencia do ferrocarril foi un factor crave na selección de Panamá para a construción da canle.
Liña 221:
A idea de construír unha canle a través de [[Centroamérica]] foi suxerida de novo por un científico alemán, [[Alexander von Humboldt]], dando lugar a un renovado interese a principios do [[século XIX]]. En [[1819]], o goberno español autoriza a construción dunha canle e a creación dunha compañía para construílo.<ref>{{cita web|autor=Donald Langmead,Christine Garnaut|título=Encyclopedia of Architectural and Engineering Feats|url=http://books.google.es/books?id=T5J6GKvGbmMC&printsec=frontcover&dq=Canal+Panama++Encyclopedia+Architecture&hl=es&sa=X&ei=wJPZUaHrFMqI7AbtqIDoCA&ved=0CDgQ6AEwAA#v=onepage&q=Canal%20Panama%20%20Encyclopedia%20Architecture&f=false|data=2001|dataacceso=4/11/2013}}</ref>
A [[República de Nova Granada]], actual [[Colombia]], deu en [[1839]] unha concesión por primeira vez a unha empresa francesa, para establecer unha liña de comunicación desde a cidade de Panamá a calquera punto da costa atlántica. Francia realizou estudos de campo e os resultados foron
[[Ficheiro:Kanal MK1888.png|miniatura|300px|dereita|Mapa alemán de 1888 que mostra a ruta proposta para a Canle de Panamá e a ruta alternativa da canle de Nicaragua.]]
O proxecto estivo no aire durante algún tempo. Entre [[1850]] e [[1875]] levaron a cabo moitos estudos, o que levou á conclusión de que os dous camiños máis favorables eran: a través de Panamá (entón parte de [[Colombia]]) e a través de [[Nicaragua]]. Unha terceira opción era construír unha ruta a través do [[istmo de Tehuantepec]] en [[México]].
En maio de [[1879]], o francés [[Ferdinand de Lesseps]] que completara a escavación do [[canle de Suez]], presenta na [[Sociedade de xeografía de París]] o seu proxecto de canle
As obras comezaron en 1881, enfrontándose a varios retos: o terreo accidentado, as epidemias de [[malaria]] e [[febre amarela]] coa elevada mortalidade entre o persoal etc. A obra atrasouse, e Lesseps fixo un chamamento aos pequenos investidores a través de homes de negocios como o Barón de Reinach e Cornelio Herz, que non dubidaron en subornar á prensa, aos ministros e parlamentarios corruptos para obter financiamento público. O caso descubriuse e conduciu ao ''[[escándalo de Panamá]]'',<ref name="panama">{{cita web |url=http://www.ak190x.de/Bauwerke/panamaen.htm |urltrad= |título=Why de Lesseps failed to build the Panama Canal |dataacceso=4/11/2013|autor= |apelido= |nome= |enlaceautor= |coautores= |data= |ano= |mes= |formato= |publicación= |editor= |editorial= |ubicación= |página= |páginas= |lingua=inglés |doi= |urlarchivo= |fechaarchivo= |cita= }}</ref> mentres que [[Gustave Eiffel]], consultado sobre o proxecto, puxo en cuestión o seu deseño e chegou á conclusión de que a canle debía incluír esclusas para adaptarse ao relevo da rexión. Esta decisión tomouse particularmente porque o macizo da Culebra era o principal obstáculo na ruta da canle.
Liña 236:
A pesar destes reveses, en 1886, durante a súa inspección, [[Ferdinand de Lesseps]] estaba moi satisfeito coa marcha dos traballos. O feito de pasar a unha canle de esclusas permitiu á empresa aforrarse moito diñeiro e xa que logo, o éxito era case seguro. Con todo, desde 1886, os opositores de Lesseps non lle deixaron en paz e, durante este tempo, en París as intrigas contra a empresa foron cada vez máis abertas e afectaron á [[opinión pública]], o que resultou nefasto porque o diñeiro terminouse e en 1888 as arcas estaban baleiras. Lesseps viuse obrigado a parar todos os traballos e abandonar o proxecto, o que representou o final da «Canle francesa».
Caída en quebra o 4 de febreiro de 1889, a compañía de Lesseps foi asumida polo enxeñeiro xefe da obra de construción da canle, [[Philippe-Jean Bunau-Varilla]], que estaba levando a cabo novos traballos segundo o proxecto de ''Eiffel''. Sen apoio financeiro, Bunau-Varilla diríxese ao goberno dos [[Estados Unidos de América|EE.UU.]], ao que decide ceder os dereitos de explotación e construción da Canle de Panamá e o control da zona en torno
== Administración de EE.UU. e cesión a Panamá ==
[[Ficheiro:PanamaCanal1913a.jpg|800px|miniatura|centro|Construción de esclusas na canle en 1913]]
[[Ficheiro:07. Museo del Canal (6) Draga Corozal.JPG|miniatura|220px|Maqueta da Draga Corozal, que participou na construción da Canle desde 1912, exposta no Museo
A nova república de [[Panamá]], representada por Bunau-Varilla, concede a [[Estados Unidos de América|EE.UU.]] os dereitos a perpetuidade
O 7 de xaneiro de 1914, o guindastre flotante ''Alexander La Valle'' realizou o primeiro tránsito completo
O ''Tratado Hay-Bunau-Varilla'', con todo, é moi contestado nas décadas seguintes. Panamá desexa recuperar o control da [[Zona
A canle está actualmente
=== Cronoloxía ata 1999 ===
Liña 347:
=== Peaxes ===
A maior peaxe normal pagada por transitar a canle foi de US$317.142, pagado o [[7 de maio]] de [[2008]] polo cargueiro ''MSC Fabienne''<ref>{{cita publicación periódica|url=http://noticias.terra.com/noticias/articulo/html/act1287447.htm|título=Crucero paga cifra récord en Canal de Panamá|editor=Terra Noticias|data=10-06-2008|dataacceso=08-08-2009|lingua=castelán}}</ref><ref>{{cita publicación periódica|data=24-06-2008|título=ACP rectifica récord en pago de peaje|editor= La Prensa|url=http://mensual.prensa.com/mensual/contenido/2008/06/24/hoy/negocios/1416962.html
|dataacceso=08-08-2009}}</ref> O récord anterior era do cruceiro ''Norwegian Pearl'', da compañía ''Norwegian Cruise Line'', que
{{cita publicación periódica|apelidos=Stanziola, Harry C. |data=6 de agosto de 2006|título= El cruce a nado del Canal |revista= La Prensa|volume= |número= |páxinas= |id= |url= http://mensual.prensa.com/mensual/contenido/2006/08/06/hoy/vivir/692843.html |dataacceso=3 de agosto de 2009 |cita= }}</ref> A súa travesía de 10 días comezou o [[14 de agosto]] e terminou o 23 do mesmo mes.<ref>{{Cita web|url=http://web.archive.org/web/http://www.pancanal.com/eng/noticiero/canal-faqs/index.html |título=Panama Canal Authority FAQ}}</ref> A tarifa de [[peaxe]]
Co propósito de mellorar a calidade do servizo ofrecido aos seus clientes, e debido ao conxestionamento que está sufrindo a canle ata que se complete a ampliación en 2014, a Autoridade da Canle de Panamá implantou un [[Tarifas de conxestión|servizo de reservas]], que ofrece cotas de tránsito para un máximo de 24 navíos por día que desexen garantir unha data de tránsito e unha travesía de 18 horas ou menos. As cotas de reserva están dispoñibles vía Internet ata cun ano de anticipación, e o interesado debe pagar unha tarifa preferencial ademais
== Infraestrutura ==
{{Panorama|Panama canal panoramic view from the top of Ancon hill.jpg|3200px|[[Vista panorámica]] desde o [[Cerro Ancón]] da Canle de Panamá no sector cara ao [[Océano Pacífico]].}}
[[Ficheiro:Panama Canal Gatun Locks.jpg|miniatura|220px|Esclusas de Gatun
{{VT|Esclusas da Canle de Panamá }}
Durante a construción da Canle elimináronse máis de 183 millóns de m³ de material orixinalmente escavado que se se puxese nun tren de plataformas, daríalle a volta ao mundo catro veces.
=== Ampliación ===
Liña 365:
[[Ficheiro:ACP conceptual view of the Third Set of Locks 02.jpg|miniatura|220px|dereita|Vista conceptual do terceiro xogo de esclusas neste momento en construción.]]
O [[24 de abril]] de [[2006]], o ex-presidente [[Martín Torrijos|Martín Torrijos Espino]] anunciou formalmente a proposta da [[ampliación da Canle de Panamá]], mediante a construción dun terceiro xogo de esclusas e a ampliación da canle de navegación. Este proxecto baséase na construción de novas esclusas, unha no lado Atlántico e outra no lado do Pacífico, para permitir o paso de buques tamaño [[Post-Panamax]], os cales, dado que superan o tamaño [[Panamax]], hoxe en día non poden navegar pola vía interoceánica. O custo aproximado desta operación segundo a Autoridade
Recentes adaptacións ao regulamento interno da ACP e da Autoridade Nacional do Ambiente de Panamá (ANAM) eliminan barreiras burocráticas en miras ao proxecto de construción dun terceiro xogo de esclusas.
Liña 371:
O futuro deste proxecto decidiuse mediante un [[referendo de ampliación da Canle de Panamá (2006)|referendo nacional]], o cal foi anunciado o [[24 de xullo]] de 2006 polo presidente Martín Torrijos e que se levou a cabo o [[22 de outubro]] de 2006. Os resultados do referendo outorgaron un 76,83% dos votos<ref name="Washington">[http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/07/16/AR2006071600470.html ''Panama to Vote on Canal Expansion Oct. 22'', ''The Washington Post''] (en inglés)</ref> a favor do proxecto de ampliación e o 21,76% en contra.
As obras de ampliación da canle de Panamá deron inicio o luns 3 de setembro de 2007, coa detonación do cerro Cartagena situado ás ribeiras da canle. Pretendíase inaugurar as novas esclusas o 15 de agosto de 2014, data en que se conmemorará o primeiro centenario da canle de Panamá, aínda que unha crise xurdida por sobrecustos entre o consorcio Grupos Unidos pola Canle e a Autoridade da Canle de Panamá, atrasou seriamente os traballos de modo que a
== Prácticos honorarios ==
[[Ficheiro:06. Canal de Panama (24).JPG|miniatura|O cargueiro Hammonia Berolina de bandeira [[liberia]]na cruzando a canle de Panamá á altura das esclusas de Miraflores.]]
Durante os últimos cen anos, a Autoridade da Canle de Panamá designou algúns ''Prácticos Honorarios''. O máis recente destes foi o comodoro Ronald Warwick, que nun tempo foi capitán do RMS [[Queen Mary 2]], que atravesou a canle sendo capitán máis de 50 veces.
== Notas ==
|