Xudaísmo: Diferenzas entre revisións

O termo '''xudaísmo''' (do [[lingua hebraica|hebreo]] '''יהדות''' ''Yahadut'', do termo '''יהודה''' ''Yehudá'') refírese á [[relixión]], á tradición, á cultura ou á forma de vida do pobo xudeu. É a máis antiga das tres relixións [[monoteísta]]s,<ref>Philip Wilkinson, ''Religions'', Londres: Dorling Kindersley, 2008; ''Religiões'', Río de Janeiro: Zahar, 2011, pp. 61-83. Tamén Gabrielle Sed-Rajna, ''L'Abécédaire du Judaïsme'', París: Flammarion, 2000; Éric Smilevitch, ''Histoire du Judaïsme'', París: Presses Universitaires de France, 2012; ''The Religions Book'', ed. G. Jones y G. Palffy, Londres: Dorling Kindersley, 2013; ''O Livro das Reiligiões'', ed. Carla Fortino, San Pablo: Globo, 2014, pp. 166-199; Josy Eisenberg, ''Une Histoire des Juifs'', París: CAL, 1970; Simón Dubnow, ''Manual de la Historia Judía'', Buenos Aires: Sigal, 1977; Michael Brenner, ''Kleine Jüdische Geschichte'', Múnich: C.H. Beck, 2008.</ref> as chamadas «relixións do Libro» ou «[[Relixións abrahámicas|abrahámicas]]» xunto co [[cristianismo]] e o [[islam]], e a menor delas en número de fieis. As doutrinas e historia do Xudaísmo constitúen unha parte importante dos fundamentos históricos das outras dúas relixións.

 

 

Na práctica relixiosa ortodoxa, a [[tradición oral]] tamén desempeña un papel importante. Segundo as crenzas, foi entregada a [[Moisés]] xunto coa Torá e conservada desde a súa época e a dos profetas. A tradición oral rexe a interpretación do texto bíblico, a codificación e o comentario. Esta tradición oral foi transcrita, dando nacemento á [[Mishná]], que posteriormente sería a base do [[Talmud]] e dun enorme corpo esexético, desenvolvido ata o día de hoxe polos estudosos. O compendio das leis extraídas destes textos forma a lei xudía ou [[Halajá]].

 

 

Outra das características do xudaísmo, que o diferencia das outras relixións monoteístas, radica en que se considera non só como unha relixión, senón tamén como unha [[tradición]], unha [[cultura]] e unha [[nación]].<ref>{{cita web |autor=Daniel J. Elazar |título=Jewish Religious, Ethnic and National Identities: Convergences and Conflicts |url=http://www.jcpa.org/dje/articles2/jewreleth.htm |dataacceso=29 de novembro de 2015 |lingua=inglés}}</ref><ref>{{cita libro |apelidos=Avineri |nome=Shlomo |título=La Idea Sionista |ano=1983 |editorial=La Semana Publicaciones Ltda. |páxina=23 |lingua=es}}</ref> As outras relixións transcenden varias nacións e culturas, mentres que o xudaísmo considera a relixión e a cultura concibida para un pobo específico. O xudaísmo non esixe dos non xudeus unirse ao pobo xudeu nin adoptar a súa relixión, aínda que os conversos son recoñecidos como xudeus en todo o sentido da palabra. Así mesmo, xudeu foi comisionado polas súas [[Neviim|escrituras]] a ser «luz ás nacións» e propagar o [[monoteísmo ético]] por todo o mundo. A relixión, a cultura e o pobo xudeu poden considerarse conceptos separados, pero están estreitamente interrelacionados. A tradición e a cultura xudía son moi diversas e heteroxéneas, xa que se desenvolveron de modos distintos en diferentes comunidades e cada comunidade local incorporou elementos culturais dos distintos países aos que chegaron os xudeus a partir da [[Diáspora|dispersión]].

* '''[[Xudaísmo reformista]]''' (fóra dos Estados Unidos tamén é coñecido como Xudaísmo progresista e, no [[Reino Unido]], Xudaísmo liberal).

 

 

O xudaísmo [[Laicismo|laico]] non é propiamente un movemento, senón unha visión dunha parte do pobo xudeu de que é posible vivir o xudaísmo desvinculado da [[relixión]].

* [[Literatura rabínica]]

** O [[Mixná]] con comentarios

** O [[Toseftá]]

** O [[Midrás]] de Halakhá e de Aggadá

* A era mesiánica. Haberá un [[Mashíach]] ([[Mesías]]) e unha era mesiánica.

* A [[alma]] é pura no momento do nacemento. As persoas nacen cun ''yéser hattób'', unha tendencia para o ben, e cun ''yéser hará''', unha tendencia para o mal. Consecuentemente, os seres humanos son provistos de libre arbitrio e poden escoller o seu propio camiño na vida.

 

A "profesión de fe" dun xudeu é: "Shemá‘ Yisraél Adonay Elohénu Adonay echad", é dicir: "Ouve Yisrael, o Eterno é noso Deus, o Eterno é un" (nótese que moitos xudeus asquenasí usan aquí a palabra hebraica 'Hashem' en lugar de 'Adonay', literalmente "o nome", como unha alusión a ''O seu Santo Nome'' que non pode ser pronunciado ou escrito.)

== Filosofía xudaica ==

 

 

Para máis informacións, vexa o artigo acerca da [[filosofía xudaica]].

: ''Bar misvá'' e ''Bat misvá'': a celebración da chegada dunha crianza á maioridade, e por se tornar responsable, de aí en diante, por seguir unha vida xudaica e por seguir a [[halakhá]].

: ''Casamento''

 

== Cronoloxía histórica do xudaísmo ==

O xudaísmo rabínico foi, en tempos, relacionado co [[samaritanismo]]. Os samaritanos, porén, xa non se consideran xudeus, e ambos os grupos considéranse relixións separadas.

 

 

Algúns xudeus no [[século VIII]] adoptaron o rexeitamento dos saduceos pola [[lei oral]] dos fariseos / rabinos rexistrada na [[Mishná]] (e desenvolvida por rabinos máis recentes nos dous [[Talmud]]es), pretendendo confiar apenas no [[Tanakh]]. Curiosamente, este grupo en breve desenvolvía as súas propias tradicións orais, diferentes das rabínicas. Estes xudeus crearon a seita [[Karaismo|Karaita]], que aínda existe hoxe en día, se ben que os seus seguidores sexan en moito menor número que o resto dos xudeus. Os xudeus rabínicos defenden que os Karaitas son xudeus, mais que a súa relixión é unha forma de xudaísmo incompleta e errónea.

* [https://web.archive.org/web/20100524150609/http://www.depourense.es/download/cultura/raigame/11.pdf Monográfico sobre a presenza xudía na Galicia medieval] [[Revista Raigame|Revista ''Raigame'']]

* [https://web.archive.org/web/20140406031745/http://www.h-debate.com/cbarros/spanish/articulos/historia_medieval/ribadavia.htm ''Xudeus e xudaizantes na historia de Galicia, séculos X-XXI''] Textos orixinais redactados por Carlos Barros (Universidade de Santiago de Compostela) en 2002 para a exposición permanente do Centro de Información Xudía, sito na Casa dos Condes en Ribadavia, Galicia.

{{Control de autoridades}}