Xoán I de Portugal: Diferenzas entre revisións

|cónxuxe= [[Filipa de LencastreLancaster]]

'''Xoán I de Portugal''', nado en [[Lisboa]] o [[11 de abril]] de [[1357]] e finado na mesma vila o [[14 de agosto]] de [[1433]], foi [[rei de Portugal]], fillo ilexítimo de [[Pedro I de Portugal]] con Teresa de Lourenço, unha rapaza filla do mercador lisboeta Lourenço Martins, aínda que durante moito tempo se sostivese que era de orixe [[Galiza|galega]]. En [[1364]] foi consagrado Gran Mestre da [[Orde de Avis]].

Foi alcumado ''Oo de Boa Memoria'', pola lembranza positiva do seu reinado na memoria dos seus habitantes. Tamén é coñecido como ''Oo boBo'' ou ''Oo Grande''.

Á data da morte do rei [[Fernando I de Portugal|Fernando I]] sen herdeiros directos, Portugal parece en perigo de perder a independencia. A raíña [[Leonor Teles de Meneses]] era impopular e vista con desconfianza. Fíxose notoria a súa conexión amorosa aoco nobre galego [[Xoán Fernandes Andeiro]], que vivía no pazo, atraeu todas as críticas contra a súa persoa e contra o conde Andeiro. Para máis, a sucesión do trono recaeu sobre a princesa [[Beatriz de Portugal|Beatriz]], casada co rei [[Xoán I de Castela]].

Porén, a burguesiaburguesía e parte da nobreza uníronse á voz popular que clamaclamaba contra a perda da independencia, tan duramente mantida por Fernando I. Dous pretendentes apareceron para competir con Beatriz pola coroa portuguesa:

Co apoio dun grupo de nobres, entre eles Álvaro Pais e o mozo [[Nuno Álvares Pereira]], e animado polo descontento xeral, o Mestre de Avis asasinou o conde de Andeiro no pazo, o [[6 de decembro]] de [[1383]] e iniciou o proceso de obtención da rexencia en nome do Infanteinfante Xoán. Con este último, aprisionado por Xoán I de Castela, abríase a posibilidade política de o mestre de Avis ser rei.

Como sería de esperar, Xoán I de Castela non desistiu da súa pretensión e preparouse para loitar polos dereitos da súa consorte á coroa portuguesa. Seguiu a [[Crisecrise de 1383-1385]], ou unión, un período de anarquía e inestabilidade política onde diferentes cidades de Portugal se declaraban por Leonor Teles (ata a abdicar da rexencia para a súa filla), por Beatriz ou polo Mestre de Avis.

A guerra civil durou máis dun ano. Nuno Álvares Pereira, posteriormente [[condestábel de Portugal]], revelouse como un xeneral de gran valor, ao contrario do pretendente óao trono. [[Fernão Lopes]] é un crítico feroz das accións militares do Mestre, que tería tendencia a preferir enxeños e planos complicados, sen resultados, ao contrario da loita valente e cabaleiresca, e das vitorias cruciais de Nuno, particularmente no [[Alentejo]] e na axuda a [[Lisboa]], onde o mestre quedou sitiocercado sen se ter abastecidoseabastecido das provisións necesarias para aturar un cercoasedio.

Finalmente o [[6 de abril]] de [[1385]], as Cortes portuguesas reunidas en [[Coímbra]] declaran o Gran Mestre de Avis, Xoán I, rei de Portugal. Esta tomadatoma de posición resultaba na práctica como unha declaración de guerra a [[Castela]], xa que atacaba o estatuto de Beatriz de Portugal como herdeira.

Pouco despois, Xoán I de Castela invade Portugal co obxectivo de tomar Lisboa e eliminar a Xoán I de Portugal do trono. Con Castela, seguía un continxente de cabalería [[Francia|francesa]], aliada de Castela para oporse ósaos [[Reino de Inglaterra|ingleses]], que tomaron o partido depor Xoán I ([[Guerra dos Cen Anos]]). Como resposta, Xoán I nomea a Nuno Álvares Pereira Condestábel de Portugal protector do reino.

A invasión castelá foi rexeitada durante o verán, despois da decisiva [[batalla de Aljubarrota]], realizada o [[14 de agosto]], cerca de Alcobaça, onde o exército castelán foi case totalmente aniquilado. Castela, entón, retira-seretírase e a estabilidade da coroa de Xoán I queda definitivamente establecida.

En 1387, Xoán I casa con [[Filipa de Lancaster]], filla de [[Xoán de Gante]], fortalecendo por lazos familiares os acordos do [[Tratado de Alianza Luso-Británica]], que perdura ata hoxe. Despois da morte en [[1390]] de Xoán de Castela, sen herdeiros de Beatriz, a ameaza castelá ao trono de Portugal estaba sempre posta de partedesapareceu. A partir de entón, Xoán I dedicouse ao desenvolvemento económico e social do país, sen se involucrar en máis disputadisputas coa veciña Castela ou a nivel internacional. A excepción foi a conquista de [[Ceuta]], no [[norte de África]], en [[1415]], unha praza de importancia estratéxica no control da navegación na costa de [[África]] que é conquistada o [[21 de agosto]]. Despois da súa conquista son armados cabaleiros, na mesquita daquela cidade, os príncipes [[Duarte de Portugal|Duarte]], [[Pedro, duque de Coímbra|Pedro]] e [[Henrique, 1.º duque de Viseu|Henrique]]. Mentres, na véspera da partida de [[Lisboa]], faleceu a raíña Filipa de LencastreLancaster.

Cronistas contemporáneos describen a Xoán I como un home argutoagudo, cioscoidadoso en conservar o poder xunto de si, pero ao mesmo tempo benevolente e de personalidade agradable. Na xuventude, a educación que recibiu como Gran Mestre da [[Orde de Avis]] transformouse nun rei invulgarmenteexcepcionalmente culto para a época.

O seu amor ao coñecemento pasou tamén para osaos fillos, designados por [[Luís de Camões]], n'[[Os Lusíadas]], por "[[Ínclitaínclita xeración]]": o rei Duarte de Portugal foi escritor, Pedro, duque de Coímbra, o "Príncipe das Sete Partidas", foi un dos príncipes máis esclarecidos do seu tempo e moitomoi viaxarviaxado, e Henrique, duque de Viseu, "o navegador"Navegador, investiu toda a súa fortuna en investigación relacionada coa [[navegación marítima]] e a [[cartografía]], dando inicio á epopea dos [[Descubrimentos portugueses|descubrimentos]].

A súa única filla, [[Isabel de Portugal, Duquesa de Borgoña|Isabel de Portugal]], casou co duque de Borgoña e entretevemantivo unha corte refinada e erudita nas súas terras.

No reinado de Xoán I sonforon descubertas as illas de Porto Santo ([[1418]]), de [[Illa de Madeira|Madeira]] ([[1419]]) e dos [[Azores]] ([[1427]]), ademais de se faceren expedicións ás [[Illas Canarias|Canarias]]. Ten inicio, igualmente, a colonización dos Azores e de Madeira.

Xoán morreu o 14 de agosto de 1433. Xace na Capelacapela do fundador, no [[Mosteiro de Batalha|Mosteiro de Santa María da Vitoria]], na [[Batalha]].

Do seu casamento con Filipa de LencastreLancaster (1359-1415) naceron nove fillos. Destes, os seis que chegaron á idade adulta serían lembrarlembrados como a [[ínclita xeración]]:

* Branca de Portugal ([[1388]]-[[1389]]), morreu nova.

* Afonso de Portugal ([[1390]]-[[1400]]), morreu novo.

* [[Duarte de Portugal]] ([[1391]]-[[1438]]), sucesor do seu pai no trono portugués, poeta e escritor.

* [[Pedro, duque de Coímbra]] ([[1392]]-[[1449]]), foi un dos príncipes máis esclarecidos do seu tempo. Foi rexente durante a minoría do seu sobriño, o futuro rei [[Afonso V de Portugal|Afonso V]] e morreu na batalla de Alfarrobeira.

* [[Henrique, duque de Viseu]], ''Oo Navegador'' ([[1394]]-[[1460]]), investiu a súa fortuna en investigación relacionada coa navegación, náutica e cartografía.

* [[Isabel de Portugal, Duquesa de Borgoña|Isabel]] ([[1397]]-[[1471]]) casou con Filipe III, duque de Borgoña e entretevemantivo unha corte refinada e erudita nas súas terras.

* Branca de Portugal (1398), morreu nova.

* [[Xoán, Infante de Portugal]] ([[1400]]-[[1442]]), [[condestábel de Portugal]] e avó de [[Isabel de Castela]].

* [[Fernando, o Infante Santo]] ([[1402]]-[[1433]]), morreu no cativerio en Fez.

* [[Afonso I, Duque de Bragança|Afonso]] ([[1377]]-[[1461]]), primeiro [[Duqueduque de Bragança]].

* [[Beatriz, Condesa de Arundel|Beatriz]] (ca. [[1386]]-[[1447]]), casada con Thomas Fitzalan, 12.º conde de Arundel.