Vilamaior de Caldelas, Castro Caldelas: Diferenzas entre revisións

'''Vilamaior de Caldelas''' consta de cinco aldeas, por orde de habitantes, e de maior a menor: a propia Vilamaior, Os Casares, Casfiel, Villardoleiros e O Carballo. Esta última, a non ser polos posibles fantasmas, senten moradores desde hai xa varios anos. Se ordenamos pola extensión dos núcleos de construcións, tamén de maior a menor: Vilamaior, Casfiel, Os Casares, Villadoleiros e O Carballo. As parroquias colindantes son O Burgo, Sas de Penelas (San Fiz) e Castrelo (xa pertencente ao Concello de Xan Juan de Rio).

Por estrada, dista a uns 6 km. da capital do Concello ([[Castro Caldelas]]), a 52 Km de [[Ourense]], a uns 485 de [[Madrid]], a 3 de Sas de Penelas, a 16 de PoboaPóboa de Trives, a 32 da estacionestación invernal de [[Cabeza de Manzaneda]] (por un camiño con trazado directo, habería uns oito km; a pé, polo monte, facendo sendeirismo, poderiase ampliar a dez).

SituadaVilamaior está situada na falda dunha especie de cadea montañosa que ten o nome de “Serra Dodo Burgo” e que enlaza o forma parte das cadeas de montañas do mazizo galaico-portugues. Respecto do nivel do mar, atopase a unhesuns 750 m. de altitude, e a parte montañosa correspondente que a protexe polo sur, ten un máximo desnivel de unsduns 1050 m. (ainda que a Serra lodo Burgo, en outranoutra parte, alcanza os 1250 m. aprox.). Esta protección natural polo sur, e algo menos polo este, leste pero non polo norte (ou moito menos pronunciadopronunciada polo norte), atenuaatenúa as temperaturas mais altas, peromais non tanto as baixas; por esta circunstancia natural, aparteá parte de pola altura a que se atopa, e tamén por ser unha zona interior, as xeadas son moito mas frecuentes, duraradeiras e dañinasdaniñas que noutros pueblospobos ou parroquias con distinta protección orográfica.

Aproximadamente, contando a extension das construciosconstrucions e do terreo productivoprodutivo propiedadpropiedade dos veciños, pode ter a parroquia unhas 200 Hahectáreas. Sumando os montes e terreo comunal, podríapodería subir hastaaté as 500 Ha. Non hayhai rios importantes que atravesen a demarcación da parroquia; a mayoríamaioría son regatos, muymoi torrecialestorrenciais (con moito desnivel) aao seu paso pola montaña, cheos de auga no inverno e que se van secando a medida que o vrauveran avanza. Nos ultimos anos, posiblemente debido oao cambio climático, comenzacomeza a haber problemas de abastecemento de auga.

Se ben alguns veciños, xa maiores (e alguns que xa morreron) falaban que aA principio do século XX estaba moito mais poboada a parroquia (chegabanaproximadamente a falar de unhes posiblesuns 400 veciños), ahora,mais aagora (datos de marzo dode 2007, mais o menos) quedan, como residentes fixos, e decir, viven case que todo ano na parroquia, unhesuns vintecinco en Vilamaior, cuatrocatro en Casfiel, tres en Villardoleiros, e nos Casares poden ser cuatrocatro. A parroquia foise despoblandodespoboando paulatinamente, aparteá parte de pestes e guerras, a emigración as “americas”“Américas” no primeiro terzo do sigloséculo pasado, logo as “suizas” no segundo terzo, ademais de marchar a outras cidades da nación con posibilidades de traballo ou de negocio, pouco a pouco foron mermando os veciños. Como dato curioso, e relacionado, decirdebemos sinalar que, por exemplo, en Vilamaior solosó hayhai un pequeno que está indo aá escola; na totalidade da parroquia parece que solosó suman duas unidades. Pola decada 1960-1970, estando a escola en Casfiel (ahoraagora todos os rapaces do Concello van aá mismamesma escola, a da “capital” do Concello) nalgun momento alcanzaronse unhes uns trinta rapaces na escola., e había Unhaunha clase con un solosó mestre ou mestra papara todos os cursos.

A xente sempre viviu do “campo”, da agricultura e da gadaría, e en menor medida da silvicultura (explotacion da madeira). BásicamenteBasicamente sempre se tratou de economias de subsistencia basadasbaseadas no cultivo da terra en reximenréxime de minifundio (tipicotípico da rexión, e de gran parte de [[Galiza]]), hastaaté limiteslímites casi quecase impracticables, a non ser cacoa aixada ou co sacho. Con axuda da ganadería que era a que, principalmentegadaría, proporcionabaproporcionabase un extra ou plus de ingresos, os cualescales permitían mercar produtos, utensilios, etc.que nonCanto se podian producir ou conseguir co propio traballo. En cuanto osaos culivoscultivos, o que mais se sementa: as patacas[[pataca]]s e o [[centeo]] (ana fechaactualidade desteo artículo,centeo xacase prácticamentenon dese centeocultiva), nada); tamén [[millo]], [[remolacha]], garavanzos[[garavanzo]]s, fabas[[faba]]s, leitugas[[leituga]]s, tomates[[tomate]]s; danse as mazas[[mazá]]s, cereixas[[cereixa]]s, peras[[pera]]s e pavias[[pavia]]s. As xeadas sempre foron moi problemáticas, e moitas veces arruinaron a colleita.

Anos atrás non había moita “largeza”riqueza, alguasalgunhas familias chegaron a pasar fame. AhoraActualmente, cacoa despoboación, os que quedan xa poden conseguir maísmáis terra, tocan a mais, e vese como alguas familias empezan a desenrolardesenvolver explotaciosexplotacions que van máis ala da subsistencia, principalmente conectadas cacoa ganaderíagadaría (ventavenda de leite e de animais prapara carne). Por outro lado, unha parte importante do terreo productivoprodutivo está, como dicendin no pobo, “ o“ao ermo”, eisto deciré, deixouse de traballar e volveuse improductivo mais que nada por que acabou cheoencheuse de maleza, resultando impraticableimpracticable e case impenetrable nalgusnalguns casos. Tamén Unhase pode observar unha rémora importante e derivada do tradicional “status estrutural” do terreo productivoprodutivo, o “multiplicador” do minifundio , divisiosdivisions e mais divisiosdivisions de un trozo de terreo que se foron producindo cos correlativos repartos hereditarios. O aparcelamento, algo que xa se puxo en marcha noutros concellos ou parroquias, a de Vilamaior non chegou. Dicen os veciños que e por falta de “unión”ainda. E posible.

Falan que xa os romanos se estableceron na demarcación da parroquia; por opolo fondo do pobo de Vilamaior, concretamente correspondendo co norte, pasaba (todavíaaínda pasa) a Via Nova, ou Via XVIII (comunicaba a ciudadcidade de Astorga –Asturica Augusta- con Braga – Bracara Augusta, en Portugal-, con 320 km. de longitudlonxitude, inaugurandose sendo emperador Tito, polo ano 79 d.c.). NalguasNalgunhas fontes dicesedise que unha das mansiosmansions (que se citan no “Itinerario de Antonino”, e eran instalacions que se creaban, cada certos km., oao lado das vias romanas, e servian prapara facilitar descanso, comida e incluso protección os viaxeiros, prapara relevar os animais de tiro, arreglararranxar averías, etc.), a Mansion Praesidio, podríapodería estaestar situada precisamente oao lado da via romana oao seu paso por Vilamaior. Xente do pobo, dice, por oídas, por trasmision de unhas xeneracios a outras, que nalgun tempo, sobre todo en epocas de moita choiva (erosionaba o terreo), oao lado da referida vía atoparonse restos de cerámica antiguosantigos e vianse as bases de alguasalgunhas partes edificios xa desmorronadoscaídos.

Hai outros relatos noslendas que se didin que nun tempo, o pobo de vilamaior, que estaba construido a menor altitude que na actualidade, e foi asolagado: produto de fortes chuvias, e debido oao desnivel do terreo (pasase de 750 a 1050 m. de altitud en aprox. unhesuns 600 m. de recorridopercorrido, o que daria unha pendientependente media de undun 50%) eé posible que se inundara. Logo tuverontiveron que construir a mais altitudaltitude. Non se sabe sise esoiso que decian era prapara explicar o atopamento dos restos comentados, ou ben, realmente había todo un pobo que foi anegado por aspolas augas.

Tamen hai “historias” de que estiveron os franceses, (a invasion napoleonica) de que queimaron alguas casas e das alladas que fixeron. Das costrucións que ainda sobreviven, hai algunhas casas nas que figura como feitas a primeriosprimeiros do sigloséculo XVIII.

A xente da parroquia solesoe ser “parrandeira”, gusta do xogo das cartas, da charla tranquila e sosegada, sinsen prisaprésa. En Vilamaior hayhai como unha especie de centro de reunión, que queda polo medio do pueblopobo, dondeonde, cando vai bon tempo, a xente xuntase prapara parolar: o paredon. Antes, cando chovia, xuntanbasexuntabanse nun chamizo que estaba cerca do paredonparedón. Polas largaslongas noites dedo inverno eran tipicas as xuntanzas de mozos e mayoresmaiores, que quedaban nalguanalgunha casa prapara probar o viño e xogar asás cartas. Algo mais atrás no tempo, os mozos e mozas xuntabanse nos fiadeiros, ali pasaban o ratotempo con xogos, contos, risas e amores. Tamen se celebraba o entroido (carnavales)ou carnavais: os disfrazados ibanian pedindo chourizos polas casas. PraPara andar pola noite, endendianseencendianse os fachos: mazos de palla que ardían procurando iluminacion. Non faihai moitos anos que puxeron o alumbradoalumeado publico.

No vrauveran, habia festas en case que todas as parroquias. A festa de Vilamaior eé o oito de setembresetembro, en honor ou honra da VirxenVirxe dos Remedios. Ultimamente, se ben se celebran os ritos relixiosos (procesión, misa solemne, etc) e a festa de pote (gastronómica), xa non se fai baile; é muy normal, como non quedan mozos, quen vai facer a festa. Comentan que nalgun tempo, a festa dos Remedios de Vilamaior era mais grande (viña mais xente aá festa) que a da capital do concello, que tamén eten mismaa mesma virxe a quepara honranhonrar.

A parroquia ten posibilidades de acoller turismo rural, pero, polo momento (marzo 2007) ainda ninguén se atreveu ou viu a oportunidade de montar un negocio de hospedaxe que permita a estancia de posibles turistas gustadores da natureza, do campo, do rural. No entanto, dado o caractercarácter amistoso e hospitalario de xente, calquer visitante con boas intencions, pode ser atendido por calquer veciño para facilitarlle informacion e posiblemente outros servizos.