|
[[Image:Talaiot.jpg|thumb|right|250px|Talayot de Mallorca]]
Cara ao [[-1300|1300 adC]] Mallorca vive cambios cruciais que dan como resultado o xurdimento da [[cultura talayóticatalaiótica]], unha cultura guerreira que perduraría máis aló de que [[Quinto Cecilio Metelo]] (que recibiría máis tarde o sobrenome de ''Balearicus''), conquistase a illa para a [[Antiga Roma|república romana]] no ano [[123 a.C.]].
No ano [[425]] de nosa era a illa viviu a invasión e o saqueo dos [[vándalo]]s, pobo germánicoxermánico que se asentou na illa ata o ano [[534]], cando o xeneral [[Imperio Bizantino|bizantino]] [[Belisario]] ordenou conquistar o arquipélago balear.
No [[707]] tivo lugar o primeiro desembarco [[musulmán]] do que se ten constancia. Seguiron dous séculos de zozobradecadencia permanente ata que a partir do ano [[903]] Mallorca quedou en poder da dinastía musulmá dos [[Omeya]]s. O castelo de [[Alaró]] foi, segundo contan as crónicas, o último refuxio da resistencia cristiá. O que veu a continuación foi unha etapa florecente, que tivo a [[Madina Mayurqa]], a [[Palma de Mallorca|Palma]] actual, como lugar de grangrande irradiación cultural.
En [[1115]] unha escuadra [[Pisa|pisano]]-catalá ataca a illa nunha expedición de castigo en represalia polas actividades piratas que se realizaban desde a illa. Saqueada e destruída por primeira vez Medina Mayurqa, e en ausencia de [[Ramón Berenguer III]], a escuadra pisana fuxiu á vista da escuadra [[almorávide]] enviada desde África. A illa queda en mans dunha familia almorávide, os Banu Ganiya, que fomentaron a pirataría contra as naves cristiás. Posteriormente, en 1203, os [[almohade]]s apoderáronse de Mallorca. En 1208, os almohades designan gobernador a Abú Yahya, o cal forma un principado semi-independente, con apenas unha submisión formal ao emir almohade.
A illa foi conquistada definitivamente para os cristiáns por [[JaimeXaime I de Aragón|JaimeXaime I o Conquistador]] o cal [[Conquista de Mallorca|arriba á illa]] en [[1229]]. Tras derrotar definitivamente a Abú Yahya na [[batalla de Portopi]] (1229) e tomar e pasar a coitelo Medina Mayurka (1230), a resistencia cesa en [[1231]]. Os poboadores musulmáns foxen a África ou son escravizados, en tanto que a illa é repoboada con cataláns do [[Rosellón]].
No seu testamento, JaimeXaime crea o [[reino de Mallorca]], vasalo do [[Coroa de Aragón|rei de Aragón]] comprendendo non só Mallorca, senón o resto de Illas Baleares ?[[Menorca]] (aínda baixo o poder dun soberano musulmán aínda que tributaria desde [[1231]]), [[Eivissa (illa)|Eivissa]] e [[Formentera]]?, os condados do [[Rosellón]] e a [[Cerdaña]] e os territorios que [[JaimeXaime I de Aragón|o Conquistador]] conservaba en [[Occitania]] (o señorío de [[Montpellier]], o vizcondado de [[Carlades]] e a baronía de [[Omelas]]). Á súa morte ([[1276]]), o seu fillo JaimeXaime toma o nome de [[JaimeXaime II de Mallorca]] e asume o trono tras a xura da denominada ''Carta das Franquías''. A independencia do reino non foi moi longa. En [[1349]] foi reincorporado á Coroa de Aragón. A morte do rei [[JaimeXaime III de Mallorca]] na [[batalla de Llucmajor]] foi o final do Reino de Mallorca. Aínda que ata a súa morte en 1404 a súa filla Isabel, establecida no castelo de Gallargues próximo de Montpellier, que lle foi concedido polo rei de Francia [[Carlos VINVI de Francia|Carlos VINVI]], proclamábase Raíña de Mallorca.
En tempos de [[Carlos I de España|Carlos I]], en [[1521]], o seu produciuproduciuse unha sublevación similar á das [[xermanías]] do [[reino de Valencia]] (insurrección dos ''forans''), chegando os sublevados a cercar a localidade de [[Alcudia]], onde se refuxiou a nobreza da illa. Ao longo do [[século XV]], a illa, como o resto das Baleares e do Levante español, sufriu os ataques e devastacións dos piratas [[Imperio Otomán|turcos]] e [[berberisco]]s. Durante a [[Guerra de Sucesión española]], a illa decantouse polo [[Carlos VINVI do Sacro Imperio Romano GermánicoXermánico|Arquiduque Carlos de Austria]], en contra de [[FelipeFilipe de Anjou]].
[[Image:Bay_of_SA_Calobra.jpg|thumb|right|350px|BahíaBaía da costa de Mallorca]]
== Clima ==
== Orografía ==
Mallorca presenta dúas serras: a de [[Sierraerra de Tramontana|Tramontana]], coas montañas máis altas, e a de [[Sierra de Levante|Levante]], con alturas máis modestas. Ademais hai que ter en conta outros montes menores fóra destas serras.
=== Sierra de Tramuntana ===
| 