América precolombiana: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Breogan2008 (conversa | contribucións)
Sen resumo de edición
Breogan2008 (conversa | contribucións)
Sen resumo de edición
Liña 1:
{{Curto de máis|data=marzo de 2017}}
{{Enuso}}
[[Ficheiro:Ameicas 1000 BCE crop.png|miniatura|240px|dereita|Mapa dos métodos de subsistencia en América arredor do ano 1000.
{{lenda|#FEFE00|[[Caza-recolección]]}}
Liña 5 ⟶ 6:
{{lenda|#FE7334|Sociedades agrícolas complexas (xefatura tribais ou [[civilización]]s)}}
]]
'''América precolombiana''',<ref>{{DRAG|precolombiano}}</ref> '''era precolombiana''' e '''culturas precolombianas''' son termos [[eurocentrismo|eurocentristas]]que empregadosinclúen aos partirperíodos doda [[séculohistoria XIX]]e parada referirse tanto ás culturasprehistoria de [[América]] antes da chegadaaparición deda [[Cristóbalinfluencia Colón]]europea enno [[1492]]continente, comounha aoépoca períodoque protohistóricoabrangue nasdende queo se[[Poboamento desenvolveron.de OAmérica|poboamento termoorixinal]] precolombinono en[[Paleolítico xeral,superior]] empregábaseaté paraa describir[[Colonización calquera facetaeuropea de América|colonización anterioreuropea]] ádurante chegada dosa [[Europa|europeosIdade Moderna]].
 
Malia que o termo se refire literalmente ó tempo precedente á chegada de [[Cristóbal Colón]] en [[1492]], na práctica emprégase a expresión para facer referencia á historia das [[Pobos indíxenas de América|culturas indíxenas de América]] até que estas culturas foron exterminadas, menosprezadas ou alteradas polos europeos, mesmo se isto ocorreu décadas ou séculos despois da primeira chegada de Colón. Por este motivo os termos '''América precontacto''', '''América precolonial''' ou '''América prehistórica''' tamén teñen certo uso. En áreas de [[América Latina]], o termo máis común é '''prehispánico'''.
Do mesmo xeito que [[prehispánico]] e precortesiano, precolombiano é un adxectivo que foi utilizado arbitrariamente segundo as distintas correntes da ciencia social europea para dividir a historia de América no antes e no despois da chegada de civilizacións europeas aos seus territorios.
 
Moitas [[civilización]]s precolombianas conseguiron crear asentamentos permanentes e [[cidade]]s, desenvolver a [[agricultura]], xerar [[arquitectura]] cívica e monumental e desevolver unha complexa [[sociedade]] xerárquica. Algunhas destas civilizacións desapareceron durante a época das primeiras colonias europeas permanentes e da chegada dos africanos escravos (c. finais do século XVI e comezos do XVII),<ref>{{Cita novas|url=https://www.tripline.net/trip/Early_European_Settlements_in_North_America-066434737501100388EFEC49781BFFB4|título=Early European Settlements in North America|editor=Tripline|dataacceso=6 de maio de 2017|lingua=inglés}}</ref> e só se coñecen a través das investigacións arqueolóxicas e a [[historia oral]]. Outras civilización foron contemporáneas co período colonial e puideron ser descritas polos historiadores europeos da época. Unhas poucas, como a [[civilización maia]], tiñan os seus propios rexistros escritos. Por mor de que moitos europeos critiáns da época viron eses textos como [[herexía]], persoas como [[Diego de Landa]] destruríron moitos textos en piras. Só algúns documentos ocultos sobreviviron nas súas linguas orixinais, mentres que outros foron transcritos ou ditados ó castelán, dando aos historiadores modernos visións da cultura e do coñecemento antigos.
 
As culturas indíxenas americanas continúan a evolucionar despois da era precolombiana. Moitos destes pobos e os seus descendentes continúan as prácticas tradicionais ó evolucionalas e adaptalas as novas prácticas e tecnoloxías culturais.
 
== Notas ==
Liña 15 ⟶ 20:
=== Bibliografía ===
* Richard E. W. Adams (2000): ''Las antiguas civilizaciones del Nuevo Mundo'', ed. Crítica Arqueología, Barcelona, ISBN 84-8432-105-3.
 
=== Outros artigos ===
* [[Aztecas]]
* [[Cultura olmeca]]
* Cultura [[Guanche]] ([[Canarias]], [[España]])
* [[Historia precolombiana de Colombia]]
* [[Incas]]
* [[Maias]]
* [[Mesoamérica]]
 
{{Control de autoridades}}