Ciro II: Diferenzas entre revisións

|lema =

}}

 

[[Ficheiro:I am Cyrus, Achaemenid King - Pasargadae.JPG|miniatura|Inscrición nunha columna en Pasargadas que di "Son Ciro o rei, un aqueménida.", gravada nos idiomas [[persa antigo]], [[Lingua elamita|elamita]] e [[Lingua acadia|acadio]].]]

Ciro é a forma [[latín|latinizada]] e [[lingua galega|galeguizada]] do [[lingua grega|grego]] Κύρος (''Kuros''), que á súa vez deriva do [[persa antigo]] ''Kurash'' (ás veces transcrito como ''Kurush'', ''Koroush'', ''Khorvash'' etc) .O nome e o seu significado aparecen gravados en inscricións antigas en diferentes linguas. Sobre a súa [[etimoloxía]], os autores clásicos [[Ctesias]] e [[Plutarco de Queronea|Plutarco]] indicaban que Ciro era chamado ''Kuros'', o "Sol", un concepto que foi interpretado co significado de "coma o Sol" (Khurvash), facendo notar a súa relación co nome persa para o sol, ''khor'', usando ''vash'' coma un sufixo que indica semellanza. Os autores modernos, polo xeral, prefiren "novo" ou "o que humilla ao seu inimigo nunha disputa verbal". O epíteto "o Grande" é utilizado polas fontes gregas, que tamén o chaman "o Vello" (ou "o Maior"), en contraposición ao posterior [[Ciro o Novo]]. Posibelmente deriva do título de "''vazraka''" ("grande"), utilizado polos soberanos persas a partir de Ciro ("''Xshayathiya vazraka''", "gran rei").

 

[[Ficheiro:Pasargades cyrus.jpg|miniatura|[[Pasargadas]]: a tumba de Ciro.]]

Ciro era fillo de [[Cambises I]] de Anshan, da dinastía [[aqueménida]], e, segundo [[Heródoto]], de Mandane, filla do rei medo [[Astiaxes]] e de Aryenis, princesa do [[reino de Lidia]]. Isto proporciónalle certa lexitimidade sobre os tronos de Media e Lidia, polo que se pode tomar como un invento da propaganda oficial; no entanto, as alianzas dinásticas eran usuais. Os antecesores de Ciro lideraban os grupos persas establecidos na zona montañosa do leste do antigo reino de [[Elam]] (suroeste do actual [[Irán]]) desde principios do [[século -VII]], baixo [[Aquemenes (rei)|Aquemenes]], lendario fundador da dinastía Aqueménida. Ostentaban o título de "rei de [[Anshan, Persia|Anshan]]", cidade de forte tradición elamita, e desde o [[século -VI]] eran vasalos do reino de Media. A residencia real de Ciro situábase en [[Pasargadas]], preto de Anshan; non obstante é probábel que xa se utilizase [[Susa]], outro antigo centro urbano do suroeste de [[Elam]], como capital alternativa.

Certas inscricións achadas en [[Ecbatana]] (Media, ao norte de Irán) indicarían que Ariaramnes e [[Arsames]], membros dunha casa colateral da dinastía, reinarían en correxencia de Ciro I e Cambises I <ref>[http://www.avesta.org/op/op.htm Old Persian texts] {{en}}</ref>. No entanto, por razóns de estilo e de contexto histórico, polo xeral son consideradas falsificacións, ou ben obra do posterior do rei [[Darío I]] (neto de Arsames e bisneto de Ariaramnes), ou ben modernas.

 

[[Ficheiro:Cyrus' Empire-es.svg|Conquistas de Ciro.|miniatura|350px|esquerda]]

=== Conquista de Media ===

 

É notábel a frecuencia coa que Heródoto menciona xenerais de orixe meda nas campañas de Ciro, entre eles Harpago. Ecbatana transformaríase en residencia de verán dos soberanos persas. No entanto, pódense atopar recensións anti-persas nas tradicións, probabelmente de orixe meda, recollidas polo historiador grego Ctesias, e na [[inscrición de Behistún]], que describe rebelións en Media cara ao [[-521]], uns oito anos logo da morte de Ciro.

 

[[Ficheiro:Kroisos stake Louvre G197.jpg|miniatura|250px|Vaso grego que representa ó rey lidio [[Creso]], a piques de ser incinerado nunha pira por orde de Ciro.]]

 

Os primeiros anos da conquista persa de Lidia foron algo tumultosos. Pacties, lidio encargado do tesouro de Sardes, liderou unha rebelión que chegou a asediar Sardes. Esta foi reprimida polo sátrapa Mazares, quen morreu ao pouco tempo. O seu sucesor Harpago dirixiu a conquista das cidades [[Antiga Grecia|gregas]] de [[Asia Menor]].

 

O rei de [[Babilonia]] era naquel momento [[Nabónido]], que pasara boa parte do seu reinado no oasis árabe de Tema, pero regresara a Babilonia probabelmente a raíz da ameaza de Ciro. As campañas contra Babilonia parecen comezar a finais da década de [[-540]]. O primeiro feito preciso do que se ten noticia é a vitoria de Ciro sobre os babilonios na batalla de [[Opis]], no outono de [[-539]]. [[Sippar]] rendeuse, e [[Gobrias]], gobernador persa de [[Gutium]], entrou sen batalla en Babilonia o [[12 de outubro]] do [[-539]], chegando Ciro varios días máis tarde. A idea de conquista non violenta é presentada pola ''Crónica de Nabónido'' e o ''Cilindro de Ciro'', no entanto, documentos administrativos indican reparacións nas fortificacións de Babilonia meses despois da súa conquista.<ref>Tolini, G. (2005): "Quelques éléments concernant la prise de Babylone par Cyrus (octorbe 539 av. J.-C)", en Arta (Achaemenid Research Texts and Archaeology).</ref>. Gobrias foi designado como gobernador de Babilonia, e nomeáronse subgobernadores nas provincias menores.

 

Para a conquista de Babilonia, Ciro tivo o substancial apoio do sacerdocio babilonio, que estaba enfrontado con Nabónido por mor das súas reformas relixiosas. Á súa vez, a chegada de Ciro é celebrada pola comunidade [[xudeus|xudía]] de Babilonia ([[Isaías]] 40-56).

 

[[Ficheiro:Standard of Cyrus the Great (White).svg|miniatura|Estandarte de Ciro.]]

Existe un problema sobre cando foron conquistadas as provincias orientais do Imperio, que corresponden aos actuais [[Afganistán]], [[Taxiquistán]], [[Uzbequistán]] e [[Turkmenistán]]. Eran habitadas por [[Sogdiana|sogdianos]], [[Bactriana|bactrianos]] e [[Aria (satrapía)|arios]], pobos de orixe irania [[pobos indoeuropeos|indoeuropea]] e emparentados estreitamente con medos e persas. Son mencionadas como satrapías (provincias) persas no ano [[-521]] ([[inscrición de Behistún]]), polo que necesariamente formaban parte do Imperio de Ciro (o seu sucesor Cambises II non puido conquistalas xa que as súas campañas concentráronse en Exipto). Ciro puido telas herdado do reino medo, ou telas conquistado trala anexión de [[Reino de Lidia|Lidia]], segundo se pode supoñer dos historiadores gregos [[Heródoto]] e [[Ctesias]].

 

A área de [[Siria]] e [[Palestina]], que formaba parte do Imperio Neobabilónico, foi subxugada pacificamente. Ciro permitiu o regreso a Palestina das comunidades xudías deportadas en Babilonia (Esdras), así como, segundo datos arqueolóxicos, de grupos de deportados arameos á súa terra de orixe en Siria.

 

As cidades [[fenicia]]s non ofreceron resistencia, e estableceuse unha especie de protectorado persa nelas.

 

Cara ao [[-529]], Ciro emprendeu unha campaña contra os nómades [[escitas]] do nordeste do imperio, concretamente a tribo dos [[masaxetas]], deixando ao seu fillo Cambises como herdeiro co título de rei de Babilonia. Segundo informes posteriores ([[Flavio Arriano|Arriano]], ''Anábase'') fundou unha cidade preto do [[Sir Darya]], Cirópolis ou Kurushkatha. En todo caso, foi superado e morto polos escitas. Foi sucedido polo seu fillo [[Cambises II]].