Arquipélago de Terra de Fogo: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
m Arranxos varios
m Arranxos varios, replaced: {{cite book → {{Cita libro (2), {{cite web → {{Cita web (2), |thumb| → |miniatura| (2)
Liña 39:
'''Tierra de Fuego''' (Terra do Fogo), é o arquipélago da punta máis meridional de [[América do Sur]] no [[Estreito de Magalláns]]. O arquipélago consiste na illa principal, [[Illa Grande da Terra do Fogo]], cunha superficie de 48.100 km², e un grupo de moitas illas, incluíndo [[Cabo de Fornos]] e [[Illas Diego Ramírez]]. Terra do Lume divídese entre [[Chile]] e [[Arxentina]], coa segunda controlando a metade oriental da illa principal e a primeira a metade occidental máis as illas ao sur da [[Canle Beagle]]. A extensión máis meridional do arquipélago está ao redor da latitude 55 S.
 
O asentamento humano máis antigo coñecido en Terra do Fogo data de ao redor de 8.000 adC. Os europeos exploraron por primeira vez as illas durante a expedición de [[Fernão de Magalhães]] (1520); ''Terra do fogo'' e nomes similares proveñen das observacións das moitas lumeiradas que os nativos construían. O asentamento por parte dos descendentes europeos e o gran desprazamento das poboacións nativas non comezou ata a segunda metade do século XIX, no boom do auxe da ovella patagónica e da febre do ouro na Terra do Fogo.<ref>{{citeCita booklibro|last=Iparraguirre|first=Sylvia|title=Tierra del fuego: a biography of the end of the world|url={{Google books|SInnrYWflAcC|page=146|plainurl=yes}}|page=146}}</ref> Hoxe en día, a extracción de petróleo domina a actividade económica no norte de Terra do fogo, mentres que o turismo, as manufacturas e a loxística da Antártida son importantes no sur.
 
== Historia ==
Liña 46:
[[Ficheiro:Selknam cazando.jpg|miniatura|200px|Homes [[pobo selknam|Selknam]] cazando]]
 
O primeiro asentamento humano produciuse ao redor de 8.000 adC. O pobo Yaghan foi un dos primeiros seres humanos coñecidos que se instalaron en Terra do fogo. Atopáronse sitios arqueolóxicos con características da súa cultura en lugares como a illa de [[Navarino]].<ref>{{citeCita web|first=C. Michael |last=Hogan |date=4 April 2008 |url=http://www.megalithic.co.uk/article.php?sid=18795 |title=Bahia Wulaia Dome Middens |publisher=Megalithic Portal |accessdate=20 de xuño de 2011 }}</ref>
 
O nome Terra do fogo deriva do explorador de Portugués Fernão de Magalhães{{clarify|date=February 2016|reason=Is he to be credited with the creation of the name, or did it merely stem from accounts of his experience?}}. Navegando para a Coroa española, en 1520 foi o primeiro europeo en visitar estas terras. Cría ver os numerosos lumes (''fuego'' en castelán) dos Yaghan, que eran visibles desde o mar, e que os "indios" esperaban nos bosques para emboscar á súa armada.<ref>{{citeCita booklibro |title=Over the Edge of the World: Magellan's Terrifying Circumnavigation of the Globe |last=Bergreen |first=Laurence |year= 2003 |publisher=HarperCollins |isbn=978-0-06-186588-6 |page=179 }}</ref>
 
En 1525 [[Francisco de Hoces]] foi o primeiro en especular que Terra do Fogo era unha ou máis illas en lugar de parte do que entón se chamaba [[Terra Australis]]. [[Francis Drake]] en 1578 e unha expedición holandesa da [[Compañía Holandesa das Indias Orientais]] en 1616 aprenderon máis sobre a súa xeografía. A última expedición chamouno [[Cabo de Fornos]]).
Liña 55:
 
=== Colonización europea e extinción dos nativos americanos (1860-1910) ===
[[Ficheiro:Puerto Williams1.JPG|thumbminiatura|Vista de Puerto Williams]]
[[Ficheiro:Ushuaia6a (js).jpg|thumbminiatura|Cidade de [[Ushuaia]]]]
 
Durante a segunda metade do século XIX, o arquipélago comezou a estar baixo influencia chilena e arxentina. Ambos países trataron de reclamar todo o arquipélago con base nos títulos coloniais españois "de jure". Establecéronse misións católicas en Río Grande e Illa Dawson.
Liña 93:
Nas décadas de 1960 e 1970, as reclamacións de soberanía de Arxentina sobre as Illas [[Picton, Lennox e Nueva]] en Terra do Fogo conduciron aos dous países en decembro de 1978 ao bordo da guerra. En resposta á ameaza dunha invasión Arxentina, despregáronse campos de minas e construíronse bunkers no lado chileno nalgunhas áreas de Terra do Fogo. A ameaza de guerra fixo que o réxime chileno de Pinochet recibise apoio loxístico e información dos británicos durante a [[Guerra das Malvinas]] de 1982. O radar chileno forneceu aos británicos información sobre os movementos do exercito arxentino en Terra do Fogo, desde onde a Forza Aérea Arxentina lanzou incursións contra brancos nas Malvinas.
 
En 1986 o Congreso arxentino decidiu que a parte arxentina de Terra do Fogo debía ser unha nova provincia; A lei non foi promulgada ata o 26 de abril de 1990.<ref>{{citeCita web |url=http://www.tierradelfuego.gov.ar/historia/ihistoria.php |title=Historia de Tierra del Fuego |language=Spanish |publisher=Tierradelfuego.gov.ar |accessdate=20 de xuño de 2011 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110717051438/http://www.tierradelfuego.gov.ar/historia/ihistoria.php |archivedate=17 de xullo de 2011 |df=dmy-all }}</ref>
 
==Notas==