Wikipedia

Segunda guerra mundial: Diferenzas entre revisións

Explorar o historial de forma interactiva
← Edición máis vellaEdición máis nova →
Contido eliminado Contido engadido
VisualTexto wiki
m Bot: Substitución da categoría "Segunda Guerra Mundial" pola categoría "Segunda guerra mundial"; cambios estética
Isili0n (conversa | contribucións)
10.315 edicións
Liña 87:
== Cronoloxía ==
{{AP|Cronoloxía da segunda guerra mundial}}
O comezo da guerra en Europa adoita indicarse no 1 de setembro de 1939 coa [[Invasión de Polonia|invasión alemá de Polonia]],{{sfn|Weinberg|2005|p=6}}<ref>{{Cita libro|apelidos=Axelrod|nome= Alan|ano=2007|título=Encyclopedia of World War II|volume=1|isbn=978-0-8160-6022-1|editorial=Infobase Publishing|pp=659}}</ref>{{Sfn|Wells|2013|p=7}} aínda que a declaración de guerra por parte do Reino Unido e Francia non tivo lugar ata dous días despois.<ref>{{Cita web|url=http://www.history.com/this-day-in-history/britain-and-france-declare-war-on-germany|título=Britain and France declare war on Germany|páxina-web=History.com|data-acceso=13 de setembro de 2016}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.bbc.co.uk/history/worldwars/wwtwo/invasion_poland_01.shtml|título=Invasion of Poland|nome=Bradley|apelidos=Lightbody|data=30 de marzo de 2011|data-acceso=13 de setembro de 2016|páxina-web=BBC History}}</ref> A data indicada para o comezo da guerra no Pacífico é habitualmente a do comezo da [[segunda guerra sino-xaponesa]], o 7 de xullo de 1937,<ref>{{Cita libro|apelidos1=Förster|nome1=Stig|apelidos2=Gessler|nome2=Myriam|ano=2005|capítulo=The Ultimate Horror: Reflections on Total War and Genocide|título=A World at Total War: Global Conflict and the Politics of Destruction, 1937–1945|nome-editor1=Roger|apelidos-editor1=Chickering|nome-editor2=Stig|apelidos-editor2=Förster|nome-editor3=Bernd|apelidos-editor3=Greiner|editorial=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-83432-2|p=64}}</ref> pero en ocasións tamén se indica como tal a [[invasión xaponesa de Manchuria]] o 19 de setembro de 1931.<ref>{{Cita libro|apelidos=Ghuhl|nome=Werner|ano=2007|título=Imperial Japan's World War Two: 1931 - 1945|editorial=Transaction Publishers|pp=7, 30|ISBN=978-0-7658-0352-8}}</ref><ref>{{Cita libro|apelidos1=Polmar|nome1=Norman|nome2=Thomas B.|apelidos2= Allen|ano=1991|título=World War II: America at war, 1941–1945|ISBN=978-0394585307}}</ref> Outros autores seguen a opinión do historiador británico [[A. J. P. Taylor]], que afirmou que a guerra sino-xaponesa e a guerra en Europa e nas súas colonias comezou de forma simultánea e que as dúas guerras uníronse nunha soa en 1941,<ref>{{Cita libro|apelidos=Taylor|nome=A. J. P.|ano=1961|título=The Origins of the Second World War|lugar=Londres|editorial=Hamish Hamilton|ol=13791806M|p=vii}}</ref> e outro punto de vista indica que a data de comezo da guerra na [[Segunda Guerra Italo-Abisinia|invasión italiana de Abisinia]] o 3 de outubro de 1935.<ref>{{Cita libro|apelidos=Ben-Horin|nome=Eliahu|ano=1943|title=The Middle East: Crossroads of History|lugar=Nova York|editorial=W. W. Norton & Company|p=169|ol=14295935M|lccn=43013878}}</ref><ref>{{Cita libro|nome=A. J. P.|apelidos=Taylor|ano=1979|título=How Wars Begin|lugar=Londres|editorial=Hamish Hamilton|isbn=978-0-241-10017-2|p=124}}</ref> O historiador británico [[Antony Beevor]] considerou o comezo da segunda guerra mundial nas [[batallas de Khalkhin Gol]] entre o Xapón e as forzas de [[Mongolia]] e da Unión Soviética dende maio ata setembro de 1939.{{sfn|Beevor|2012|p=10}} Existe tamén o punto de vista que chega a considerar a [[Primeiraprimeira Guerraguerra Mundialmundial]] e a segunda guerra mundial como parte da mesma guerra civil europea ou segunda guerra dos Trinta Anos".<ref>{{Cita libro|apelidos=Canfora|nome=Luciano|ano=2006|ano-orixinal=2004|título=Democracy in Europe: A History|editorial=Blackwell Publishing|isbn=978-1-4051-1131-7|p=155}}</ref><ref>{{Cita libro|apelidos=Prins|nome=Gwyn|ano=2002|título=The Heart of War: On Power, Conflict and Obligation in the Twenty-First Century|editorial=Routledge|isbn=978-0-415-36960-2|p=11}}</ref>
 
Da mesma forma non hai un acordo total na data exacta do fin da guerra. Polo xeral acéptase que a guerra finalizou co [[armisticio]] do 14 de agosto de 1945 (o [[Día da Vitoria sobre o Xapón]]), no lugar da rendición formal do Xapón o 2 de setembro de 1945.<ref>{{Cita web|url=http://www.history.com/topics/world-war-ii/v-j-day|título=V-J DAY|páxina-web=History.com|data-acceso=13 de setembro de 2016}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/september/2/newsid_3582000/3582545.stm|título=1945: Japan signs unconditional surrender|páxina-web=BBC On This Day|data-acceso=13 de setembro de 2016}}</ref> Algunhas das consecuencias e eventos posteriores causados pola guerra inclúense en ocasións como parte da mesma. O [[Tratado de San Francisco|tratado de paz co Xapón]] foi asinado en 1951, formalizando varias cuestións pendentes como por exemplo as compensacións os prisioneiros de guerra Aliados que foran vítimas de atrocidades,<ref>{{Cita libro|apelidos=Masaya|nome=Shiraishi|ano=1990|título=Japanese Relations with Vietnam, 1951–1987|editorial=SEAP Publications|isbn=978-0-87727-122-2|p=4}}</ref> e outros autores chegaron incluso a considerar que a guerra non rematou realmente ata o colapso da [[Unión Soviética]] e o fin da [[Guerra Fría]], cualificando a esta última como unha continuación da segunda guerra mundial.<ref>{{Cita libro|url=https://books.google.com.mx/books?id=TfzsCwAAQBAJ&pg=PT61&dq=world+war+2+end+date&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjH5cKusIzPAhVGBiwKHc8HC20Q6AEILTAD#v=onepage&q=world%20war%202%20end%20date&f=false|título=Reconstructing Conflict: Integrating War and Post-War Geographies|nome=Colin|apelidos=Flint|nome-editor=Scott|apelidos-editor=Kirsch|editorial=Routledge|ano=2016|isbn=9781317070320}}</ref> Así mesmo, ata 1990 non se asinou o [[Tratado Dous Máis Catro]] que permitiu a [[reunificación alemá]] e resolveu outras cuestións relacionadas con orixe na segunda guerra mundial.<ref>{{cita web|título=Treaty on the Final Settlement with Respect to Germany - September 12, 1990|url=http://usa.usembassy.de/etexts/2plusfour8994e.htm|editorial=U.S. Diplomatic Mission to Germany/Public Affairs/Information Resource Centers|data-acceso=6 de maio de 2012}}</ref>
Liña 93:
== Contexto histórico ==
=== Europa ===
A [[Primeiraprimeira Guerraguerra Mundialmundial]] transformou o mapa [[xeopolítica|xeopolítico]] [[Europa|europeo]] coa derrota dos [[Poderes Centrais]] (o [[Imperio Austrohúngaro]], o [[Imperio Alemán]] e o [[Imperio Otomán]]), e a [[Revolución de Outubro|toma de poder]] [[bolxevique]] en [[República Rusa|Rusia]] que deu paso cara á eventual fundación da [[Unión soviética]]. Os [[Aliados da Primeiraprimeira Guerraguerra Mundialmundial]] como [[Francia]], [[Bélxica]], [[Italia]], [[Grecia]] e [[Romanía]] gañaron territorio, e creáronse novos estados a partir do colapso dos imperios Austrohúngaro e Otomán.{{Sfn|Kidner|2007|p=743}} Para previr unha nova guerra mundial, creouse a [[Liga de Nacións]] durante a [[Conferencia de Paz de París de 1919]], co principal obxectivo de previr o conflito armado por medio da [[seguridade colectiva]],{{Sfn|Kidner|2007|p=748}} o desarmamento militar e [[Tratado naval de Washington|naval]],<ref>{{Cita publicación periódica|título=The Washington Conference|nome=Quincy|apelidos= Wright|revista=The American Political Science Review|volume=16|número=2|data=1922|páxinas=285-297|jstor=1943964}}</ref> e a consecución de acordos en disputas internacionais por medio de negociacións pacíficas e arbitradores.{{Sfn|Kidner|2007|p=748}}
 
[[Ficheiro:Bundesarchiv Bild 102-09042, Genf, Völkerbund, Sitzungssaal.jpg|miniatura|esquerda|Asemblea da [[Liga das Nacións]] de 1930 en [[Xenebra, Suíza|Xenebra]], [[Suíza]]]]
Malia que xurdiu un forte sentimento [[pacifismo|pacifista]] como [[Primeira Guerraguerra Mundialmundial#Consecuencias|consecuencia da Primeiraprimeira Guerraguerra Mundialmundial]],<ref>{{Cita libro|apelidos=Ingram|nome=Norman|ano=2006|capítulo=Pacifism|nome-editor1=Lawrence|apelidos-editor1=Kritzman|nome-editor2=Brian J.|apelidos-editor2=Reilly|título=The Columbia History Of Twentieth-Century French Thought|pp=76–78|lugar=Nova York|editorial=Columbia University Press|isbn=978-0-231-10791-4}}</ref> o seu desenlace deu lugar a unha corrente [[irredentismo|irredentista]] e [[nacionalismo|nacionalista]] en varios países Europeos.<ref>{{cita libro|título=Politics of Ethnic Cleansing: Nation-State Building and Provision of In/Security in Twentieth-Century Balkans|nome=Klejda|apelidos=Mulaj|editorial=Lexington Books|ano=2008|isbn=9780739146675|p=22}}</ref><ref>{{cita libro|título=For Kin or Country: Xenophobia, Nationalism, and War|nome1=Stephen M.|apelidos1=Saideman|nome2=R. William|apelidos2=Ayres|editorial=Columbia University Press|ano=2012|isbn=9780231514491|pp
=3, 105, 141}}</ref> Estes sentimentos foron especialmente marcados en [[Alemaña]],<ref>{{cita libro|título=Aftermath: Legacies and Memories of War in Europe, 1918–1945–1989|nome=Tim|apelidos=Haughton|editorial=Routledge|ano=2016|isbn=9781317183907|p=210}}</ref><ref name="abdo57">{{cita libro|título=World War I Aftermath|apelidos=Streissguth|nome=Tom|editorial=ABDO|ano=2016|isbn=9781680771039|p=57}}</ref> principalmente por mor das significativas perdas territoriais, coloniais e financeiras impostas no [[Tratado de Versalles]].<ref name="abdo57"/> Baixo este tratado, Alemaña perdeu ó redor dun 13% do seu territorio europeo e tódalas súas [[Imperio colonial alemán|colonias]], prohibíuselle a anexión doutros estados, impuxéronlle diversas reparacións e limitouse a súa capacidade de desenvolvemento [[Reichswehr|militar]].<ref>{{Cita libro|apelidos=Kantowicz|nome=Edward R.|ano=1999|título=The Rage of Nations|editorial=William B. Eerdmans Publishing Company|isbn=978-0-8028-4455-2|p=149}}</ref>
 
Liña 354:
Os roles militares das [[aeronaves]] avanzaron significativamente durante a guerra, en funcións de [[recoñecemento aéreo|recoñecemento]], [[Caza (avión)|caza]], [[bombardeiro|bombardeo]] e [[apoio aéreo de proximidade]].<ref>{{cita libro|título=Military Aircraft, 1919-1945: An Illustrated History of Their Impact|serie=Weapons and warfare series|nome1=Justin D.|apelidos1=Murphy|nome2=Matthew A.|apelidos2=McNiece|editorial=ABC-CLIO|ano=2009|isbn=9781851094981|pp=ix-xi}}</ref> Entre as innovacións introducidas destacaron o [[transporte aéreo]], a capacidade de transportar rapidamente subministracións, equipamento e persoal,{{sfn|Tucker|Roberts|2004|p=76}} así como os [[bombardeo estratéxico|bombardeos estratéxicos]], o bombardeo de centros industriais e de poboación para reducir a capacidade inimiga de manterse na guerra.<ref>{{Cite book|last=Levine|first=Alan J.|year=1992|title=The Strategic Bombing of Germany, 1940–1945|location=Westport, CT|publisher=Praeger|isbn=978-0-275-94319-6|p=227}}.</ref> Os sistemas e armas de [[defensa antiaérea]] recibiron avances significativos como o [[radar]]<ref>{{cita publicación periódica|título=A Radar History of World War II: Technical and Military Imperatives|apelidos1=Brown|nome1=Louis|apelidos2=March|nome2=Robert H.|revista=Physics Today|volume=53|número=10|p=82|doi=10.1063/1.1325205|bibcode=2000PhT....53j..82B|ano=2000}}</ref> e a artillería terra-aire, como por exemplo na destacada [[8.8 cm Flak 18/36/37/41|88 mm]] alemá.<ref>{{cita libro|título=German 88: The Most Famous Gun of the Second World War|nome=Terry|apelidos=Gander|editorial=Pen and Sword|ano=2009|isbn=9781783374793|p=7}}</ref> A introdución pioneira aínda que tardía dos [[avión a reacción|avións a reacción]] tivo pouco impacto na propia guerra, pero deu paso a que este tipo de avións se convertesen no estándar das forzas aéreas de todo o mundo.<ref>{{Cite journal|last1=Klavans|first1=Richard A.<!--was small caps-->|last2=Di Benedetto|first2=C. Anthony|last3=Prudom|first3=Melanie J.|year=1997|title=Understanding Competitive Interactions: The U.S. Commercial Aircraft Market|journal=Journal of Managerial Issues|volume=9|issue=1|pages=13–361|jstor=40604127|ref=harv}}</ref><ref>{{Cite book|last=Ward|first=Thomas A.<!--was small caps-->|year=2010|title=Aerospace Propulsion Systems|location=Singapore|publisher=John Wiley & Sons|isbn=978-0-470-82497-9|pp=247–51}}</ref>
 
A [[guerra naval]] avanzou en case tódolos aspectos, de forma máis notable no uso de [[portaavións]] e [[submarino]]s.<ref>{{cita libro|título=Aircraft Carriers: A History of Carrier Aviation and Its Influence on World Events, Volume I: 1909-1945|isbn=978-1574886634|ano=2006|oclc=933516683|editorial=Potomac Books|edición=2ª}}</ref>{{sfn|Dear|Foot|2001|p=1070-1071}} Malia que a guerra [[aeronáutica]] tivo pouco éxito relativo nos comezos da guerra, as accións militares en [[Batalla de Tarento|Tarento]], [[Ataque a Pearl Harbor|Pearl Harbor]] e no [[Batalla do mar do Coral|mar do Coral]] estableceron ó portaavións como o navío principal no lugar do [[acoirazado]].{{sfn|Tucker|Roberts|2004|p=163}}<ref>{{Cita libro|apelidos1=Bishop|nome1=Chris|apelidos2=Chant|nome2=Chris|título=Aircraft Carriers: The World's Greatest Naval Vessels and Their Aircraft|p=7|editorial=Silverdale Books|ano=2004|isbn=1-84509-079-9}}</ref><ref>{{Cita libro|apelidos1=Chenoweth|nome1=H. Avery|apelidos2=Nihart|nome2=Brooke|título=Semper Fi: The Definitive Illustrated History of the U.S. Marines|editorial=Main Street|ano=2005|isbn=1-4027-3099-3|p=180}}</ref> No [[Océano Atlántico|Atlántico]], os [[portaavión de escolta|portaavións de escolta]] foron unha parte vital dos convois [[Aliados da segunda guerra mundial|Aliados]], incrementando o radio de protección aérea efectivo.<ref>{{Cita libro|apelidos1=Sumner|nome1=Ian|apelidos2=Baker|nome2=Alix|ano=2001|título=The Royal Navy 1939–45|editorial=Osprey Publishing|isbn=978-1-84176-195-4|p=25}}</ref> Os portaavións resultaban tamén máis económicos que os acoirazados por mor do baixo custo relativo das aeronaves<ref>{{Cita libro|apelidos=Hearn|nome=Chester G.|ano=2007|título=Carriers in Combat: The Air War at Sea|editorial=Stackpole Books|isbn=978-0-8117-3398-4|p=14}}</ref> e o seu menor [[blindaxe]].<ref>{{Cita libro|apelidos-editor1=Gardiner|nome-editor1=Robert|apelidos-editor2=Brown|nome-editor2=David K.|ano=2004|título=The Eclipse of the Big Gun: The Warship 1906–1945|editorial=Conway Maritime Press|isbn=978-0-85177-953-9|p=52}}</ref> Os submarinos, xa probados de forma efectiva durante a [[Primeiraprimeira Guerraguerra Mundialmundial]],<ref name="Bur&Ryd 1995 15-16">{{Cita libro|apelidos1=Burcher|nome1=Roy|apelidos2=Rydill|nome2=Louis|ano=1995|título=Concepts in Submarine Design|editorial=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-55926-3|pp=15-16}}</ref> foron unha parte importante para ámbolos dous bandos. Os británicos enfocaron o seu desenvolvemento nas tácticas e armas [[guerra antisubmarina|antisubmarinas]], como o [[sonar]] e os convois, mentres que Alemaña centrouse en mellorar a súa capacidade ofensiva con deseños como o [[Submarino alemán Tipo VII|submarino Tipo VII]], os [[U-Boot]] e as [[Rudeltaktik|tácticas de manda]].<ref name="Bur&Ryd 1995 15-16"/> A vitoria aliada viuse gradualmente favorecida polas melloras tecnolóxicas como os [[Foco Leigh|focos Leigh]],{{sfn|Owen|2007|pp=94-95}} as armas [[Hedgehog]]{{sfn|Owen|2007|p=144}} e [[Squid]],{{sfn|Owen|2007|p=154}} e os [[Torpedo FIDO|torpedos guiados]].{{sfn|Owen|2007|pp=159-160}}
 
A guerra terrestre mudou as frontes estáticas da Primeiraprimeira Guerraguerra Mundialmundial cara a unha maior mobilidade e [[armamento combinado]].<ref>{{cita libro|título=Toward Combined Arms Warfare: A Survey of 20th-century Tactics, Doctrine, and Organization|nome=J. M.|apelidos=House|editorial=DIANE Publishing|ano=1985|capítulo=5 - World War II -- The Complexity of Total War, 1942-1945|isbn=9781428915831}}</ref> O [[tanque]], empregado na Primeiraprimeira Guerraguerra Mundialmundial principalmente como apoio da infantería, evolucionou ata converterse unha arma principal da guerra.{{Sfn|Tucker|Roberts|2004|p=125}} A finais dos anos 1930 o deseño de tanques atopábase considerablemente máis avanzado que na guerra anterior,<ref>{{Cita libro|apelidos=Dupuy|nome=Trevor Nevitt|título=The Evolution of Weapons and Warfare|editorial=Jane's Information Group|isbn=0-7106-0123-9|ano=1982|p=231}}</ref> e os avances continuaron durante toda a guerra con melloras significativas na súa velocidade, blindaxe e armamento.<ref>{{cita informe| url=http://usacac.army.mil/cac2/CGSC/CARL/download/csipubs/EvolutionOfTankInArmy_Steadman.pdf | título=The Evolution of the Tank in the U.S. Army | editorial=United States Army - Combat Studies Institute | data=21 de abril de 1982 | data-acceso=21 de maio de 2015 | apelidos=Steadman|nome=Kenneth A. | pp=2–10}}</ref> Nos comezos da guerra a maioría dos comandantes consideraban que para facer fronte ós tanques inimigos era necesario empregar tanques con especificacións superiores.{{Sfn|Tucker|Roberts|2004|p=108}} Esta idea viuse confrontada pola baixa eficacia dos canóns relativamente lixeiros dos primeiros tanques contra o blindaxe e a doutrina alemá de evitar os combates entre tanques. Estes factores xunto co uso do armamento combinado foron uns dos elementos chave do gran éxito da táctica alemá da [[Blitzkrieg]] en [[Polonia]] e [[Francia]].{{Sfn|Tucker|Roberts|2004|p=125}} Durante a guerra empregáronse diversos medios para [[guerra antitanque|combater os tanques]], incluíndo a [[fogo indirecto|artillería indirecta]], [[arma antitanque|armas antitanque]] (tanto remolcadas como [[canón autopropulsado|autopropulsadas]]), [[Mina (arma)|minas]] e armas de infantería antitanque de curto alcance.{{Sfn|Tucker|Roberts|2004|p=108}} Malia a mecanización a grande escala, a infantería mantívose como a columna vertebral de tódalas forzas,{{sfn|Tucker|Roberts|2004|p=734}} cun equipamento semellante ó da Primeiraprimeira Guerraguerra Mundialmundial durante gran parte da guerra.<ref name="Comp_221">{{Cita libro|apelidos-editor1=Cowley|nome-editor1=Robert|apelidos-editor2=Parker|nome-editor2=Geoffrey|ano=2001|título=Readers Companion Military History|editorial=Houghton Mifflin Company|isbn=978-0-618-12742-9|p=221}}</ref> O uso de [[metralladora]]s espallouse de forma notable, con exemplos como a [[MG34]] alemá e varias [[metralleta]]s axeitadas para o [[combate en espazos reducidos]] e nas zonas de [[Selva tropical|xungla]].<ref name="Comp_221" /> O [[rifle de asalto]] foi un desenvolvemento de finais da guerra que combinou moitas das características dos [[rifle]]s e das metralletas, converténdose na arma de infantería estándar de posguerra para a maioría dos exércitos.<ref>{{cita libro|título=Machine Guns: An Illustrated History of Their Impact|serie=Weapons and Warfare series|nome=James H.|apelidos=Willbanks|editorial=ABC-CLIO|ano=2004|isbn=9781851094806|pp=125-128}}</ref><ref>{{cita informe|título=The AK-47: the worlds favourite killing machine |obra=Control Arms Campaign|editorial=[[Amnistía Internacional]], [[International Action Network on Small Arms|Iansa]], [[Oxfam]]|nome=Oliver |apelidos=Sprague |nome2=Hugh |apelidos2=Griffiths |url=http://www.amnesty.org/en/library/asset/ACT30/011/2006/en/11079910-d422-11dd-8743-d305bea2b2c7/act300112006en.pdf |data-acceso=14 de novembro de 2009 |year=2006|deadurl=yes |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20110430165110/http://www.amnesty.org/en/library/asset/ACT30/011/2006/en/11079910-d422-11dd-8743-d305bea2b2c7/act300112006en.pdf |archivedate=30 de abril de 2011 }}</ref>
 
[[Ficheiro:Enigma-IMG 0487-black.jpg|miniatura|esquerda|Unha [[máquina Enigma]] [[Alemaña nazi|alemá]]]]
Liña 436:
 
=== Outros artigos ===
* [[Primeira Guerraguerra Mundialmundial]]
 
=== Ligazóns externas ===
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/wiki/Segunda_guerra_mundial»