Igrexa católica armenia: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Isili0n (conversa | contribucións)
Sen resumo de edición
Liña 1:
{{Igrexa
|nome = Igrexa Católicacatólica Armeniaarmenia
|imaxe = Igreja armênica católica.svg
|parte de = [[Igrexa Católicacatólica]]
|goberno = [[Goberno episcopal|Episcopal]]
|título dirixente 1= Patriarca de Cilicia
|dirixente 1={{Cargos da Igrexa Católicacatólica|Patriarca de Cilicia}}
|sede =[[Líbano]]
|data fundación = [[Século I]] - Evanxelización dos [[armenios]]<br>[[1742]] - Patriarcado de Cilicia
|separada de= [[Igrexa Apostólicaapostólica Armeniaarmenia]]
}}
{{Contén texto armenio}}
A '''Igrexa Católicacatólica Armeniaarmenia''' (en {{lang-hy|Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցի}}, ''Hay Kat’oġikē Ekeġec’i'') é unha [[igrexaIgrexa particular]] da [[Igrexa Católicacatólica]], que ten orixe nos diversos movementos de unión por partes da [[Igrexa Apostólica Armenia|Igrexa apostólica armenia]] coa [[Igrexa Católicacatólica]]. A principal das unións tivo lugar en [[1742]], dando lugar ao [[Patriarcadopatriarcado de Cilicia]].
Ten presenza principalmente no [[Líbano]], [[Irán]], [[Iraq]], [[Exipto]], [[Siria]], [[Turquía]], [[Israel]] e [[Palestina]], e noutros países onde hai [[diáspora armenia]]. Segundo datos do ''[[Annuario Pontificio]]'', estímase o seu número de fieis en arredor de 740.000 ([[2015]]).
Liña 34:
{{cita|Fillo único en dúas naturezas, sen confusión, sen cambio, sen división, sen separación. A diferenza de naturezas de ningún xeito queda suprimida pola súa unión, senón que quedan a salvo as propiedades de cada unha das naturezas e conflúen nun único suxeito e nunha única persoa.<ref>{{cita libro |título=Enchiridion symbolorum definitionum et declarationum de rebus fidei et morum: Kompendium der Glaubensbekenntnisse und kirchlichen Lehrentscheidungen |nome=Heinrich |apelidos=Denzinger |ligazónautor=Heinrich Joseph Dominicus Denzinger |editorial=Verlag Herder GmbH |ano=2015 |isbn=9783451801365 |páxinas=129-131 |capítulo=Konzil von Chalkedon (4. Ökum.): 8 Okt. - Anfang Nov. 451}}</ref><ref>{{cita libro |título=Catecismo de la Iglesia Católica |ano=2000 |isbn=9789586921015 |editorial=Editorial San Pablo |páxinas=158-159 |capítulo=La profesión de la fe}}</ref>}}
 
Logo do concilio en Armenia, e até [[491]], non houbo discusións na Igrexa Armeniaarmenia sobre as conclusións do concilio.<ref name="CAB150099100">{{cita libro |título=Christians in Asia Before 1500 |nome1=Ian |apelidos1=Gilman |nome2=Hans-Joachim |apelidos2=Klimkeit |ano=2013 |páxinas=99-100}}</ref> Os movementos anticalcedonianistas comezaron coa chegada de cregos [[monofisismo|monofisistas]] siríacos, e os armenios comezaron a manifestar reservas sobre Calcedonia.<ref name="CAB150099100"/> Non foi até [[506]], no concilio de Dvin, que a igrexa armenia comezou a tomar posicións mais anticalcedonianas: a doutrina de Calcedonia foi implicitamente rexeitada ao percibila como unha sorte de [[nestorianismo]] ou [[diofisismo]],<ref>{{cita libro |título=Christology of the Oriental Orthodox Churches: Christology in the Tradition of the Armenian Apostolic Church |nome=Mesrob K |apelidos=Krikorian |ano=2010 |isbn=9783631581216 |páxina=19}}</ref> e foi aprovado o ''[[Henotikon]]'' de [[Zenón, Emperador|Zenón]].<ref>{{cita libro |título=A Companion to Byzantium |nome-editor1=Liz |apelidos-editor1=James |editorial=John Wiley & Sons |ano=2010 |isbn=9781444320022 |páxina=215 |capítulo=Beyond Byzantium: the Non-Chalcedonian Churches |nome=Niall |apelidos=Finneran}}</ref> A primeira condena clara veu no pontificado de [[Narsés II, catholicos dos armenios|Narsés II]], na segunda asemblea de Dvin en [[554]], na que se condenou á [[Cristianismo calcedoniano|Igrexa imperial]] como nestoriana.<ref>{{cita libro |título=The Orthodox Christian World |editorial=Routledge |ano=2012 |isbn=9781136314841 |nome=Vrej |apelidos=Nersessian |capítulo=The Armenian tradition |páxinas=47-48}}</ref> A separación formal, porén, non chegou até o terceiro concilio de Dvin, en [[607]], cando foi condenada a aceptación de Calcedonia polo catholicos [[Kirion I, catholicos de Xeorxia|Kirion I]] da [[Igrexa Ortodoxa Xeorxiana|Igrexa]] do [[Reino de Iberia]].<ref name="OxfordAT">{{cita libro |título=The Oxford Companion to Christian Thought |editorial=Oxford University Press |ano=2000 |páxina=40 |isbn=9780198600244 |nome=Vigen |apelidos=Guroian |capítulo=Armenian tradition}}</ref><ref>{{cita libro |título=The Making of the Georgian Nation |páxina=27 |nome=Ronald Grigor |apelidos=Suny |editorial=Indiana University Press |ano=1994 |isbn=9780253209153}}</ref> Este rexeitamento claro do concilio de Calcedonia non significou, porén, unha interrupción das comunicacións coas Igrexas calcedonianas,<ref name="OxfordAT"/> e durante moitos séculos os armenios calcedonianos e non calcedonianos conviviron nunha mesma igrexaIgrexa.
 
=== Movementos de unión e unións parciais ===
{{AP|Arquieparquía católica armenia de Lviv|Concilio de Ferrara}}
Logo de que a [[Igrexa Apostólica Armenia|Igrexa apostólica armenia]] crebase a comuñón coas [[cristianismo calcedoniano|igrexasIgrexas calcedonianas]] no [[século V]], producíronse ao longo dos séculos varios movementos de unión de bispos e fieis armenios cara a [[Igrexa Católicacatólica]].
 
Durante as [[cruzadas]], a igrexaIgrexa do [[Reino de Cilicia|reino armenio de Cilicia]] entrou en unión coa Igrexa Católicacatólica.<ref name="ODCC">{{cita libro |título=The Oxford Dictionary of the Christian Church |nome-editor1=Frank Leslie |apelidos-editor1=Cross |nome-editor2=Elizabeth A |apelidos-editor2=Livingstone |editorial=Oxford University Press |ano=2005 |isbn=9780192802903 |páxina=107}}</ref>
 
A unión foi confirmada durante o [[Concilio de Florencia]] en [[1439]], e ampliada a toda a Igrexa Armeniaarmenia, mais non perdurou.<ref name="ODCC"/>
 
Na [[China medieval]], os [[armenios na China|armenios]] convertéronse ao catolicismo baixo a guía de [[Xoán de Montecorvino]] en [[Pequín]], e houbo tamén unha comunidade [[Orde dos Freires Menores|franciscana]] armenia en [[Quanzhou]].
 
En [[1630]] o arcebispo de Lviv dos armenios, [[Mikołaj Torosowicz]], fixo unha profesión de fe católica, entrando xunto á súa arquidiocese en comuñón coa [[Igrexa Católicacatólica]]. Dita unión foi confirmada pola [[Santa Sé]] o [[8 de novembro]].
 
=== A Igrexa Católica Armenia moderna ===
Liña 52:
No [[Imperio Otomán]], no que vivían a maioría dos [[armenios]], as comunidades non [[islam|musulmás]] se rexían polo sistema de ''[[millet (Imperio Otomán)|millet]]''.<ref>Para unha explicación xeral sobre dito sistema, pode verse {{cita libro |nome=Jan |apelidos=Erk |capítulo=Non-Territorial ''millets'' in Ottoman History |páxinas=119-129 |título=Minority Accommodation Through Territorial and Non-Territorial Autonomy |nome-editor1=Tove H. |apelidos-editor1=Malloy |nome-editor2=Francesco |apelidos-editor2=Palermo |editorial=Oxford University Press |ano=2015 |isbn=9780198746669 |lingua=inglés}}</ref><ref>Outra explicación xeral pode atoparse en {{cita libro |nome=Feyzi |apelidos=Baban |capítulo=Community, citizenship and identity in Turkey |páxinas=52-69 |título=Citizenship in a Global World: European Questions and Turkish Experiences |nome-editor1=Fuat |apelidos-editor1=Keyman |nome-editor2=Ahmet |apelidos-editor2=Icduygu |editorial=Routledge |ano=2013 |isbn=9781134325962}}</ref> En [[1461]] o sultán [[Mehmed II]] levou ao bispo de [[Bursa]] [[Hovakim I, patriarca armenio de Constantinopla|Hovakim I]] a [[Constantinopla]], co propósito de facelo cabeza dos armenios do imperio, converténdose Hovakim no primeiro [[patriarcado armenio de Constantinopla|patriarca armenio de Constantinopla]], con autoridade sobre todos os armenios súbditos do imperio.<ref>{{cita libro |nome=Bruce |apelidos=Masters |capítulo=Armenian Apostolic Church |páxinas=53-54 |título=Encyclopedia of the Ottoman Empire |editorial=Infobase Publishing |ano=2010 |isbn=9781438110257}}</ref>
 
Deste xeito, aos armenios [[Igrexa Católica|católicos]] se lles impedía ter o seu propio [[clero]], [[templo]]s, [[culto]]s, etc.<ref name="Migliorino">{{cita libro |título=(Re)constructing Armenia in Lebanon and Syria: Ethno-cultural Diversity and the State in the Aftermath of a Refugee Crisis |nome=Nicola |apelidos=Migliorino |páxinas=17-18 |editorial=Berghahn Books |ano=2008 |isbn=9781845453527 |lingua=inglés}}</ref> Porén, o certo é que até este momento non había unha Igrexa Católicacatólica Armeniaarmenia con xerarquía diferenciada, senón que na [[Igrexa Apostólica Armenia|Igrexa Armeniaarmenia]] convivían os católicos e os apostólicos:<ref name="Migliorino"/> había católicos armenios non só no Imperio Otomán, senón tamén en [[Dinastía Safávida|Persia]], [[Khanato de Crimea|Crimea]], [[Coroa do Reino de Polonia|Polonia]], [[Principado de Transilvania|Transilvania]] e os territorios da [[península itálica]].<ref>{{cita libro |título=The Forgotten: Catholics of the Soviet Empire from Lenin Through Stalin |nome=Christopher Lawrence |apelidos=Zugger |editorial=Syracuse University Press |ano=2001 |páxina=60 |isbn=9780815606796}}</ref><ref>{{cita libro |título=Encyclopedia of Christian Education |volume=3 |nome-editor1=George Thomas |apelidos-editor1=Kurian |nome-editor2=Mark A |apelidos-editor2=Lamport |páxina=70 |isbn=9780810884939 |editorial=Rowman & Littlefield |ano=2015}}</ref>
 
Porén, dende finais do [[século XVII]] as relacións entre armenios católicos e apostólicos foron empeorando, o que culminou cando o sacerdote católico [[Gomidas Keumurdjian]] foi acusado de provocar disturbios ao propagar a unión con Roma, e foi executado en [[1707]] en [[Constantinopla]].
Liña 58:
En [[1714]] tivo lugar o primeiro intento de estabelecer unha xerarquía separada para os armenios católicos: unha asemblea de prelados e representantes católicos reunida en Constantinopla elixiu ao bispo de [[eparquía católica armenia de Mardin|Mardin]] [[Melkon Tazbazian]], católico, como patriarca dos armenios católicos.<ref name="AlbumBZ">{{cita libro |título=Album commémoratif de la fondation du Couvent N.-D. de Bzoummar |editorial=Fundación do Instituto Patriarcal de Bsumar; Match Print |ano=2001 |localización=Beirut |oclc=48989048 |páxina=396 |lingua=francés}}</ref> Porén, os participantes foron arrestados, e Tazbazian foi [[galeote|condenado a galeras]] xunto a [[Abraham Pedro I Arçiwean|Abraham Arçiwean]].<ref name="AlbumBZ"/>
 
Unha vez liberado, e logo da morte de [[Lucas I, catholicos de Cilicia|Lucas I]], o [[26 de novembro]] de [[1740]] Arçiwean foi elixido [[catholicos de Cilicia]]. A súa elección foi confirmada polo papa [[Bieito XIV]], quen lle concedeu o palio e lle confirmou o título de ''"Catholicos-Patriarca de Cilicia"'' en novembro de [[1742]].<ref name="AlbumBZ"/> As autoridades otomás negáronse a aceptar o estabelecemento dunha xerarquía diferenciada para os católicos armenios, polo que Arçiwean estabeleceu a sé patriarcal no [[emirato do Monte Líbano|Monte Líbano]].<ref name="AlbumBZ"/>
 
Posteriormente, en [[1830]] foi erixida a [[arquieparquía católica armenia de Constantinopla|arquieparquía de Constantinopla]], e inicialmente dependeron dela as dioceses de [[eparquía católica armenia de Angora|Angora]], [[eparquía católica armenia de Artvin|Artvin]], [[eparquía católica armenia de Bursa|Bursa]], [[eparquía católica armenia de Erzurum|Erzurum]], [[eparquía católica armenia de Trebisonda|Trebisonda]] e [[eparquía católica armenia de Isfahán|Isfahán]].<ref>{{cita libro |título=Cyclopædia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature |volume=10 |editorial=Harper & Brothers |ano=1894 |páxina=592}}</ref> O resto de dioceses dependían do [[Patriarcadopatriarcado de Cilicia]].
 
Esta situación anormal se prolongou até [[1866]], cando o arcebispo de Constantinopla [[Anton Hasownean]] foi elixido patriarca. A sé de Constantinopla foi entón unida á do patriarcado, o que se mantivo até [[1928]] cando o patriarcado foi movido novamente ao [[Líbano]] e a sé de Constantinopla foi restaurada como sé diferenciada.
 
A Igrexa Armeniaarmenia sufriu un forte impacto co [[xenocidio armenio]], xa que a práctica totalidade das dioceses no territorio da actual [[Turquía]] quedaron sen case poboación, fuxindo os fieis a outros lugares do mundo.
 
== Demografía ==
Liña 74:
 
== Estrutura ==
Por mor do [[xenocidio armenio]], a estrutura da Igrexa Católicacatólica Armeniaarmenia variou moito: as masacres e os desprazamentos remataron coa práctica totalidade das dioceses armenias no territorio da actual [[Turquía]]. Antes do xenocidio, as dioceses católicas armenias eran as seguintes:
{| {{táboabonita}}
| colspan="9" bgcolor="#BFCFFF" | <p align="center">'''Xurisdicións da Igrexa Católicacatólica Armeniaarmenia en 1914'''</p>
|- style="background:#BFCFFF; color:#000; font-size:100%"
! width=20%|Xurisdición
Liña 205:
|}
 
En [[2016]] a Igrexa Católicacatólica Armeniaarmenia está estruturada nas seguintes sés:
{| {{táboabonita}}
| colspan="9" bgcolor="#BFCFFF" | <p align="center">'''Xurisdicións da Igrexa Católicacatólica Armeniaarmenia'''</p>
|- style="background:#BFCFFF; color:#000; font-size:100%"
! width=19%|Xurisdición
Liña 335:
=== Ligazóns externas ===
* [http://www.armeniancatholic.org/ Páxina web oficial] {{hy}} {{en}}.
* [http://www.gcatholic.org/dioceses/data/riteA.htm Circunscricións da Igrexa Católicacatólica Armeniaarmenia en GCatholic.org] {{en}}.
 
{{igrexas particulares católicas}}