Dodecaneso: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
corrixo |
m Arranxos varios |
||
Liña 33:
|-
|bgcolor=#e7dcc3|Páxina oficial:||http://www.nad.gr/
|}
O '''Dodecaneso'''<ref>{{Cita libro |título=Dicionario Galaxia de usos e dificultades da lingua galega |editor=Benigno Fernández Salgado |editorial=Editorial Galaxia |ano=2004 |isbn=9788482887524 |páxina=1304}}</ref> (en [[lingua grega]] Δωδεκάνησα, que significa "doce illas") é un grupo de [[illa]]s [[Grecia|gregas]] na extremidade leste do [[Mar Exeo]], xunto á costa suroeste da [[Turquía]]. Teñen unha rica [[historia]] e mesmo parte das illas máis pequenas e deshabitadas ostentan varias [[Igrexa (arquitectura)|igrexas]] [[Bizancio|bizantinas]] e [[Castelo (fortificación)|castelos]] [[idade media|medievais]].
A rexión administrativa do Dodecaneso consiste en 163 illas, das que 26 están permanentemente habitadas. As doce maiores, que dan ao grupo o seu nome, están resaltadas.
* [[Agathonisi]]
Liña 71:
=== Período Clásico ===
Este desenvolvemento foi interrompido sobre o [[-499]] polas [[Guerras Médicas]], durante o cal as illas foron capturadas polos persas durante un breve período. Logo da derrota dos persas por [[Atenas]] no [[-478]], as cidades sumáronse aos atenienses na [[Liga de Delos]]. Cando a [[Guerra do Peloponeso]] estalou no ano [[-431]] , mantivéronse neutrais, aínda que eran membros da Liga.
Na época do fin da Guerra do Peloponeso no [[-404]], o Dodecaneso estaba retirado dos grandes conflitos do Exeo, e comezara un período de relativa calma e prosperidade. No 408 aC, as tres cidades de Rodas uníronse para formar un só Estado, que construíu unha nova capital no extremo norte da illa, tamén chamada ''Rodas''; esta Rodas unida dominou a rexión durante os próximos milenios. As outras illas do Dodecaneso, tamén se desenvolveron como centros económicos e culturais, sobre todo, Cos foi a sede da escola de [[medicina]] fundada por [[Hipócrates]].
Con todo, a Guerra do Peloponeso debilitara tanto o poder militar da civilización grega que estaba aberta a calquera invasión. No [[-357]], as illas foron conquistadas polo rei [[Mausolo]] de [[Caria]], no [[-340]] polos [[Persia|persas]]. Pero este segundo período de goberno persa foi case tan curto como o primeiro, e as illas convertéronse en parte do rápido crecemento do [[Reino de Macedonia|Imperio Macedonio]] de [[Alexandre o Grande]] varreu e derrotou aos persas no [[332]], para gran alivio dos habitantes das illas.
Tras a morte de Alexandre, as illas, e Rodas mesma, foron repartidas entre os moitos xenerais que se disputaban para sucedelo. As illas forman fortes vínculos comerciais cos [[Dinastía Tolemaica|Ptolomeos]] en [[Exipto]], e xuntos formaron a [[alianza Rodo-Exípcia]], que controlaba o comercio en todo o Exeo no século [[-3]]. Liderados por Rodas, as illas convertéronse en centros culturais marítimos e comerciais: moedas de Rodas circulaban por todo o Mediterráneo, e as escolas das illas de filosofía, literatura e retórica eran famosas. O [[Coloso de Rodas]], construído no ano [[-304]], era talvez o mellor símbolo da súa riqueza e poder.
No [[-164]], Rodas asinou un tratado con [[Roma]], e as illas convertéronse en aliadas en maior ou menor medida do [[Imperio Romano]], mentres que na súa maioría o mantiñan a súa autonomía. Rodas converteuse rapidamente no principal centro escolar para as familias nobres romanas, e, como as illas (principalmente Rodas) foron importantes aliadas de Roma, gozaron de numerosos privilexios e de relacións amigables. Estas perdéronse no 42 aC, na confusión tras o asasinato de [[Xulio César]] no [[-44]], despois de que [[Caio Casio Longino|Casio]] invadiu e saqueou as illas. A partir de entón, convertéronse en parte do Imperio Romano. [[Tito Flavio Sabino Vespasiano|Tito]] fixo de Rodas capital da ''Provincia Insularum'' e, finalmente, as illas uníronse con [[illa de Creta|Creta]] como parte da provincia 18 do Imperio Romano.
No século I, [[Paulo de Tarso|San Paulo]] visitou as illas dúas veces, e [[Xoán o Evanxelista|San Xoán]] en numerosas ocasións, conseguiu converter ao cristianismo ás illas, colocándoos entre as primeiras rexións cristiás. San Xoán finalmente residiu entre eles, estando exiliado en [[Patmos]], onde escribiu a súa famosa ''Apocalipse''.
=== Idade Media ===
Cando no [[395]] se dividiu o Imperio Romano en dúas metades, oriental e occidental, as illas pasaron a formar parte da parte oriental, que máis tarde se converteu no [[Imperio bizantino]]. Formaron parte del durante case mil anos, aínda que foron interrompidos por numerosas invasións. Foi durante este período que comezaron a rexurdir como unha entidade independente, e o termo ''Dodecaneso'' en si data de cara a o século 8. Moitas evidencias do período bizantino queda nas illas hoxe en día, sobre todo en centos de igrexas da época que se poden ver en varios estados de preservación.
No século XIII, coa IV [[Cruzada]], os italianos empezaron a invadir partes do Dodecaneso, que permanecerá baixo o poder nominal do [[Imperio de Nicea]]; as familias [[
Estas fortificacións demostraron ser suficiente para rexeitar as invasións do sultán de Exipto en 1444 e de [[Mehmed II]] en 1480. Finalmente, con todo, a cidadela de Rodas caeu ante o gran exército de [[Suleiman I]] en 1522, xunto co resto das outras illas . Os cabaleiros que quedaban fuxiron a [[Malta]].
Liña 96:
Tras o estalido da [[guerra ítalo-turca]] en [[Libia]], as illas finalmente declararon a súa independencia do Imperio Otomán en 1912, proclamaron un Estado independente como a Federación das illas do Dodecaneso. Este estado nacente foi anulado case inmediatamente pola invasión de [[Italia]], que desexaba as illas, e especialmente a fortaleza de Rodas, para controlar a comunicación entre Turquía e Libia. Os italianos ocuparon todo o Dodecaneso, fóra de [[Kastellorizo]], que posteriormente foi temporalmente ocupada por [[Francia]].
Despois do fin da guerra, de acordo co [[Primeiro Tratado de Lausana]], Italia mantén a ocupación das illas, como garantía da execución do tratado. Tras a declaración de guerra de Italia contra o Imperio Otomán (21 de agosto de 1915), a guerra de ocupación das illas comezou de novo.
Durante a [[Primeira Guerra Mundial]], con Italia, aliada a [[Francia]] e [[Reino Unido|Gran Bretaña]], as illas convertéronse nunha importante [[base naval]] británica e francesa, utilizada como punto de apoio loxístico para numerosas campañas, a máis famosa a de [[Batalla de Gallípoli|Gallipoli]]. Durante a guerra, algunhas das illas máis pequenas foron ocupadas polos franceses e británicos, Rodas continúa ocupada polos italianos.
Logo da guerra, co [[Tratado de Lausana]] o Dodecaneso foi formalmente anexionado por Italia, como ''Possedimenti Italiani dell'Egeo''.
Mussolini emprendeu un programa de [[italianización]], coa esperanza de facer de Rodas un centro moderno de transporte que servise como punto focal para a difusión da cultura italiana no Levante.
[[Ficheiro:Maltan knights castle in rh.jpg | thumb
O programa fascista ten algúns efectos positivos nos seus intentos de modernización das illas, o que resulta na erradicación da [[malaria]], a construción de [[Hospital|hospitais]], [[acueduto]]s, a central para proporcionar [[electricidade|luz eléctrica]] á capital de Rodas e o establecemento do [[Catastro]] no Dodecaneso. O castelo principal dos Cabaleiros de San Xoán tamén foi reconstruído.
Durante a [[Segunda Guerra Mundial]], Italia uniuse ás [[Potencias do Eixo]], o Dodecaneso e utilizado como base loxística, para a invasión de [[illa de Creta|Creta]] en 1940. Logo da [[armisticio con Italia|rendición de Italia]] en setembro de 1943, as illas convértense brevemente nun campo de batalla entre os [[Alemaña nazi|alemáns]] e as forzas [[Aliados da Segunda Guerra Mundial|Aliadas]], incluídos os italianos, (ver [[Batalla de Leros]]). Os alemáns aguantaron na [[Campaña do Dodecaneso]], a pesar de que foron expulsados da Grecia continental, en 1944, o Dodecaneso estivo ocupado ata o final da guerra en 1945, tempo durante o cal case toda a poboación xudía que era de 6.000 habitantes foron [[Holocausto|deportados e asasinados]]. Só 1.200 destes xudeus de fala [[lingua xudeu-española|ladina]] sobreviviron grazas á sorte de escapar á próxima costa de [[Turquía]].
=== Post-Segunda Guerra Mundial ===
Tras a guerra, as illas convertéronse nun protectorado militar británico, e foilles permitido dirixiren os seus propios asuntos civís, polo que as illas informalmente estaban unidas a Grecia, aínda que baixo soberanía separada e control militar. A pesar das obxeccións de [[Turquía]], que desexaba as illas, foron formalmente unidas a Grecia polo [[Tratado de paz]] con Italia de 1947, poñendo fin a 740 anos de dominio estranxeiro sobre as illas.
Hoxe en día, de Rodas e o Dodecaneso son populares destinos turísticos.
| |||