Trigo: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
sigo |
sigo corrixindo |
||
Liña 52:
[[Ficheiro:Lalin. Corpino. Galiza 35.jpg|miniatura|dereita|Venda de melindres no Corpiño, [[Lalín]]]]
O '''trigo''' é o termo xeral que designa as distintas especies bravas e cultivadas do xénero '''''Triticum spp''''', [[cereal]] anual que se cultiva en todo o mundo.<ref name="uno">Cendrero, Orestes (1938) ''Nociones de historia natural''. Sétima Edición, París. pp. 243.</ref> Globalmente, é o segundo gran comestíbel máis cultivado, xunto ao [[millo]]; sendo o terceiro o [[arroz]]; e o máis consumido polo home na [[civilización occidental]] dende a [[Idade Antiga|antigüidade]]. En [[
O [[glute]] do trigo dálle ao pan unha consistencia elástica á masa de [[fariña]] e [[auga]]. Por mor da intolerancia ao glute ([[doenza celíaca]]) moitas persoas non poden consumir trigo nin outros cereais ([[orxo]], [[centeo]]).
Liña 72:
* [[Clima]]: [[temperatura]] mínima de 3 °C e máxima de 30 a 33 °C, sendo unha temperatura óptima entre 10 e 25 °C.<ref name="cuatro">Ruiz Camacho, Rubén (1981): ''Cultivo del Trigo y la Cebada''. Temas de Orientación Agropecuaria, Bogotá. pp. 19-20.</ref>
* [[Humidade]]: require unha humidade relativa entre 40 e 70%; dende o espigado até a colleita é a tempada que ten maiores requirimentos neste aspecto, xa que esixe unha humidade relativa entre o 50 e 60% e un clima seco para a súa maduración.<ref name="cuatro" />
* [[Auga]]: ten uns baixos requirimentos de auga, xa que se pode cultivar en zonas onde [[Chuvia|chove]] entre 25 e 2.800 mm anuais de auga, aínda que un 75% do trigo medra entre os 375 e 800 mm. A cantidade óptima é de 400–500 mm/ciclo (menor á precipitación de
* [[Solo]]: os mellores solos para o seu crecemento deben ser soltos, fondos, vizosos e libres de asolagamentos, e deben ter un pH entre 6,0 e 7,5; en terreos moi acedos, coma os galegos, é difícil acadar un crecemento axeitado.<ref name="cuatro" />
Liña 120:
[[Ficheiro:Campo de Criptana Molinos de Viento 2.jpg|thumb|left|Muíños de vento.]]
Até o [[século XVII]] non se presentaron grandes avances nos métodos de cultivo e procesamento do trigo. En case toda [[Europa]] cultivouse o gran de trigo, aínda que nalgunhas rexións, coma en
A finais do [[século XVIII]] presentáronse algúns desenvolvementos mecánicos no proceso de moedura como ventiladores, montacargas e métodos modernos para a transmisión de forza, co cal se aumentou a produción de [[fariña]].
Liña 359:
A papa é unha masa mol feita de [[fariña]] de trigo cocida con auga e [[cloruro de sodio|sal]] e adubada con [[leite]], [[mel]] ou outros ingredientes. É un prato consumido dende o [[Antigo Exipto]], moi tradicional entre os pastores e na civilización [[Grecia clásica|grega]], quen o consumían con aceite.
Na [[India]] e [[Paquistán]] é tradicional a súa elaboración a base de fariña triga integral e de preferencia da de trigo durum. En [[Arabia]] elabóranse unha especie de papas chamadas ''fereek'' a base de grans de trigo non madurecidos. En [[Inglaterra]] facíanse antigamente un prato chamado ''[[frumenty]]'' a base de grans de trigo enteiro, que se poñían a remollo e se cocían no leite. Algo semellante facíase en
=== Pan ===
Liña 376:
Aínda que hoxe o pan en Galiza sexa feito con fariña triga, até hai ben pouco eran máis populares o ''pan centeo'' e o ''pan millo''. O pan branco, de trigo, moito máis valorado, era o pan das ocasións especiais, e por iso chamábano ''pan de festa'', ''pan dos días de festa'' ou ''pan feiral''. Máis usual era a denominación apocopada [[pantrigo]]. En Galiza, a importancia do pan é capital desde hai séculos, sendo a base de alimentación para a poboación. O xeito tradicional de elaboración do pan é con fermento, o que fai que haxa que gardar un chisco de masa madre para a elaboración da seguinte quenda de pan. Os estilos son variados: dende o pan de bóla, pasando polo tradicional [[molete]] —o cal adoita ter unha especie de "moño" na zona central da parte superior—, ata a boroa, o pan centeo ou o pan co que se fan as [[empanada]]s.
Segundo a Federación Galega de Panadeiros e Pasteleiros, cada galego consumía en 2009, anualmente, ao redor de 56 quilogramos de pan, o que supón un 37% menos que nos [[1990|anos 90]], cando o consumo medio dos galegos elevábase aos 90 quilos.<ref>[http://www.lavozdegalicia.es/galicia/2009/05/15/00031242401309494446724.htm?idioma=galego Cada galego consume ao ano 56 quilos de pan] ''[[La Voz de Galicia]]
=== Empanada ===
Liña 382:
[[Ficheiro:Empanada.jpg|300px|miniatura|dereita|Anacos de empanada.]]
Outro xeito de consumo de trigo en
=== Galletas ===
Liña 414:
== Etnoloxía ==
===
En Galiza, a importancia do pan é capital desde hai séculos, sendo a base de alimentación para a poboación. O xeito tradicional de elaboración do pan é con fermento.
O pan feito de trigo, chamado tamén pan branco, era moito máis valorado, reservado para as ocasións especiais, e por iso chamábano pan de festa, pan dos días de festa ou pan feiral. Máis usual era a denominación apocopada [[pantrigo]]. [[Frei Martín Sarmiento]] falaba no século XVIII do ''pantrigo da vila'', referíndose a Pontevedra onde, dicía, cocíanse moitos pans miúdos de trigo para o gasto da vila e para o consumo das aldeas achegadas. Dicía que era un agasallo común o pantrigo.<ref>http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=pantrigo&tipo_busca=lema</ref>
Liña 422:
A seguir recóllese unha escolma de ditos e refráns galegos referentes ao trigo<ref>http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=trigo&tipo_busca=lema</ref>:
* ''Cando o trigo é louro, o muge é d'ouro'' (recollido por [[Frei Martín Sarmiento]] en Pontevedra en 1762, referíndose a que este peixe, o [[muxe]], xeralmente de pouco valor, sabe mellor canda a colleita do trigo). ▼
* ''Non jantei, nin merendei; nin hoje probei bocado, senon un bolo de trigo, que tiña medio ferrado'' (recollido por [[Juan Sobreira Salgado]] en 1790 na súa obra "Vegetables de Galicia").▼
* ''Xa non come o pan de trigo''. (Recollido en Verín, facendo referencia a unha persoa que está a morrer). ▼
* ''Cando hai trigo na eira, hai pan na maseira''.
▲* ''Cando o trigo é louro, o muge é d'ouro'' (recollido por [[Frei Martín Sarmiento]] en Pontevedra en 1762, referíndose a que este peixe, o [[muxe]], xeralmente de pouco valor, sabe mellor canda a colleita do trigo).
* ''Cando o trigo está louro, o barbo é coma un touro''.
* ''Cando o trigo está louro, o múxele vale ouro''.
* ''Cando o trigo está na eira, anda o pan por enriba da artesa''.
* ''Cando o trigo está nos campos, é de Deus e dos santos''.
* ''Cando o trigo están no celeiro, é do que
* ''De mal trigo nunca boa fariña''.
* ''Non é o mesmo predicar que dar trigo''.
* ''Non hai tal viño como o pantrigo e o leite macizo''. ▼
▲* ''Non jantei, nin merendei; nin hoje probei bocado, senon un bolo de trigo, que tiña medio ferrado'' (recollido por [[Juan Sobreira Salgado]] en 1790 na súa obra "Vegetables de Galicia").
* ''O pantrigo e o centeo, val máis na barriga que no seo''.▼
* ''O trigo que non se axunta na leira, xúntase na eira''.
* ''Por moito trigo nunca é mal ano''.
Liña 439 ⟶ 441:
* ''Trigo centeoso, pan proveitoso''.
* ''Trigo que lle a palla doura, logo estará pró fouciño''.
▲* ''Xa non come o pan de trigo''
* ''Xa que o trigo non é meu, que o acañe quen o colleu''.
▲* ''Non hai tal viño como o pantrigo e o leite macizo''.
▲* ''O pantrigo fíxoo Deus; a [[broa]] mandouna facer''.
▲* ''O pantrigo e o centeo, val máis na barriga que no seo''.
=== Literatura ===
Dende a antigüidade, o trigo é un dos cultivos que máis aparece na literatura, en especial, no mundo occidental.
[[Rosalía de Castro]] citaba o trigo en varias ocasións na súa obra, amosaba a importancia que tiña este cereal así coma o [[pantrigo]], reservados en
* ''Unha muller sin home...¡santo bendito!, é corpiño sin alma, festa sin trigo''
| |||