Linguado: Diferenzas entre revisións

'''''Solea solea''''' <small>([[Linnaeus]], 1758)</small> é unha [[especie (bioloxía)|especie]] de [[peixe]] [[teleósteo]] da [[orde (bioloxía)|orde]] dos [[pleuronectiformes]], [[suborde]] dos [[pleuronectoideos]] e [[Familia (bioloxía)|familia]] dos [[soleidos]],<ref name=W/> coñecida en galego como '''linguado común''',<ref name=LV/> ou '''linguado''' propiamente dito.<ref name=LV>Lahuerta e Vázquez (2000), p. 86.</ref> <ref>[http://academia.gal/dicionario#loadNoun.do?current_page=1&id=1931896 '''linguado'''] no dicionario da [[RAG]].</ref> <ref name=RS>Rodríguez Solórzano ''el al''. (1983), p. 189.</ref> <ref name=RV>Rodríguez Villanueva ''et al.'' (1995), p. 316.</ref>

Adoita acadar até os 70 &nbsp;cm de lonxitude e até os 3 &nbsp;kg de peso, como máximo. A forma do seu [[corpo]] é ovoidal, alongada e aplanada por ambos os lados. Déitase nos fondos sobre o seu lado esquerdo. Durante a súa fase inicial de desenvolvemento, o seu [[ollo]] esquerdo comeza a virar cara ao seu lado dereito. Todo o seu corpo está protexido por pequenas [[escama de peixe|escamas]] [[escama de peixe|ctenoides]], e é de cor marrón verdosa, aínda que poden alterar a súa cor para mimetizarse co leito onde se atopa a fin de cazar mellor. O lado esquerdo, que se atopa en contacto co fondo, é de cor branca.

A súa [[boca]] disponse en forma oblicua, con beizos protráctiles, e está provista de agudos [[dente]]s que concentran nun só dos bordos de ambos os maxilares. Cazador por excelencia, aliméntase de pequenos [[peixes]], [[crustáceo]]s e [[invertebrado]]s [[bentos|bentónicos]].

É un peixe de grande importacia comercial, sendo obxecto de activa [[pesca]], e a súa carne é moi apreciada. Canda o [[rodaballo]], é un dos peixes máis famosos na [[gastronomía]] de [[Galicia]] e doutras partes de [[Europa]].

O seu [[corpo]] é ovalado e longo,<ref name=RS/> <ref name=RV/> e pode alcanzar até os 70 &nbsp;cm de lonxitude,<ref name=RV/> <ref name=Q>Quéro, J.-C.; M. Desoutter & F. Lagardère (1986): "Soleidae". p. 1308-1324. En P. J. P. Whitehead, M.-L. Bauchot, J.-C. Hureau, J. Nielsen & E. Tortonese, eds. ''Fishes of the North-eastern Atlantic and the Mediterranean''. Vol. 3. Paris: [[UNESCO]].</ref> aínda que os espécimes apañados adoitan medir entre os 30 e os 50 &nbsp;cm.<ref name=RS/> <ref name=RV/> <ref name=B>Bristow, P. (1992): ''The illustrated encyclopedia of fishes''. London: Chancellor Press.</ref> <ref name=M>Muus, Bent J. ''et al.'' (1998), pp. 272-273.</ref> O seu peso máximo rexistrado foi de 3 &nbsp;kg.<ref name=B/> Os [[macho]]s son algo máis pequemos que as [[femia]]s.<ref name=M/>

Na [[cabeza]] cómpre destacar o seu [[fociño]], arredondado e prominente, e os seus [[ollo]]s, que están moi xuntos, o superior bastante afastado do bordo da cabeza.<ref name=RV/> A abertuda [[boca|bucal]], pequena e curvada, está situada no lado cego.<ref name=RS/> <ref name=RV/> <ref name=M/>

A aleta dorsal está sustentada por de 73 a 86 raios, e a anal, por de 61 a 74 raios.<ref name=RV/> <ref name=FB/>

A [[cor|coloración]] do lado pigmentado é apardazada, agrisada ou avermellada, con manchas irregulares máis escuras.<ref name=RS/> <ref name=RV/> <ref name=FB/> A do lado cego é abrancazada.

É un peixe que vive en augas [[mar|mariñas]]iñas e [[salobre]]s, [[demersal]], [[migración animal|oceanódromo]],<ref name=R>Riede, K. (2004): ''Global register of migratory species - from global to regional scales''. Final Report of the R&D-Projekt 808 05 081. Federal Agency for Nature Conservation, Bonn, Germany.</ref> a profundidades de entre os 0 e os 150 m,<ref name=MN>Muus, B. J. & J. G. Nielsen (1999): ''Sea fish. Scandinavian Fishing Year Book'', Hedehusene, Denmark.</ref> aínda que usualmente entre os 10 e os 60 m,<ref name=RV/> <ref name=MD>Muus, B. J. & P. Dahlstrøm (1989): ''Havfisk og Fiskeri i Nordvesteuropa''. København: GEC Gads Forlag.</ref> case sempre sobre fondos lamacentos e areosos,<ref name=RS/> <ref name=RV/> se ben en inverno [[migración animal|migra]] cara a maiores profundidades, de entre os 70 e os 180 m.<ref name=RS/> Prefire as augas [[trópico|subtropicais]], a temperaturas de entre os 8&nbsp;°C e os 24&nbsp;°C.<ref name=MA>Moreira, F.; C. A. Assis, P. R. Almeida, J. L. Costa & M. J. Costa (1992): "Trophic relationships in the community of the Upper Tagus Estuary (Portugal: a preliminary approach)". ''Estuar. Coast. Shelf-Sci''. '''34''': 617-623.</ref>

Dsitribúese polo [[Atlántico]] nororiental, incluíndo o [[mar Mediterráneo]], entre os 67° N e os 17° N, e entre os 17° W e os 37° E,<ref name=FAO>FAO-FIGIS (2005): ''A world overview of species of interest to fisheries''. Capítulo: [http://www.fao.org/fishery/species/3367/en ''Solea solea'']. FIGIS Species Fact Sheets. Species Identification and Data Programme-SIDP, [[FAO]]-FIGIS.</ref> desde o sur do [[fiorde]] de [[Trondheim]] ([[Noruega]]) polo norte, até o [[Senegal]], polo sur, incluíndo o [[mar do Norte]] e o [[mar Báltico|Báltico]] occidental e o [[Mediterráneo]], até o [[mar de Mármara]], o [[Bósforo]] e o suroeste do [[mar Negro]] e, no Atlántico, as illas do [[Cabo Verde]].<ref name=D>Desoutter, M. (1990): "Soleidae", pp. 1037-1049. En J. C. Quéro, J. C. Hureau, C. Karrer, A. Post & L. Saldanha, eds. ''Check-list of the fishes of the eastern tropical Atlantic (CLOFETA)''. Lisboa: JNICT / Paris: SEI e UNESCO. Vol. 2.</ref>

Os linguados alcanzan a madurez sexual entre os 3 e os 5 anos, cando miden entre 25 e 35 &nbsp;cm.<ref name=M/> A [[desova]] prodúcese principalmente durante os meses de febreiro a maio (por exemplo, fronte ás [[costa (xeografía)|costas]] de [[Galicia]]);<ref name=FB>[http://www.fishbase.org/summary/Solea-solea.html ''Solea solea'' (Linnaeus, 1758)] en [[FishBase]].</ref> entre abril e xuño no sur do [[mar do Norte]] e en algúns lugares do [[Skagerrak]] e o [[Kattegat]], entre maio e xuño nas costas de [[Irlanda]] e do sur de [[Inglaterra]] e, en febreiro, en zonas máis cálidas, como no [[Mediterráneo]]. A desova ten lugar en augas pouco profundas, entre os 20 e 50 m de profundidade, e a temperaturas entre os 6 e os 12&nbsp;°C.<ref name=M/>

Durante as [[migración animal|migracións]] para a desova, os linguados encóntranse con frecuencia au augas [[peláxico|peláxicas]] (de aí que se culifiquen como peixes [[migración animal|oceanódromos]]). As [[femia]]s producen entre os 100.000 e os 150.000 [[óvulo]]s, de 3 a 4 &nbsp;mm de diámetro, que tras seren [[fecundación|fecundados]] vagan libremente nas augas. Ao cabo duns 10 días eclosionan os [[ovo (bioloxía)|ovos]], dando lugar a [[larvas]]s, así mesmo peláxicas, que minden 3,5 &nbsp;mm.<ref name=M/>

As larvas sofren a [[metamorfose]] para convertérense en [[peixes planos]] despois dunhas de 4 a seis semanas, cando miden entre 12 e 14 &nbsp;mm e, daquela, os peixiños xuvenís descenden cara o fondo, en mares costeiros de augas pouco profundas. Os mares [[mar do Norte|do Norte]] e de [[mar de Wadden|Wadden]] son as zonas de cría máis importantes. En inverno desprázanse cara a augas máis profundas e deixan de alimentarse.<ref name=M/>

Comercialízase en fresco, ou en filetes.<ref name=M/> <ref name=F>Frimodt, C. (1995): ''Multilingual illustrated guide to the world's commercial coldwater fish''. Fishing News Books, Osney Mead, Oxford, England.</ref> e consómese cocido ao vapor, frito, grellado, asados ao forno ou en microondas,<ref name=F/>

O primeiro rexistro científico desta especie en augas [[Galicia|galegas]] débese a [[José Cornide Saavedra|Cornide]], en [[1788]], que a cita como ''Pleuronectes liguatula'', no seu [https://books.google.es/books?id=kPs-AAAAYAAJ&printsec=frontcover&dq=inauthor:%22Jos%C3%A9+Cornide%22&lr=&as_drrb_is=q&as_minm_is=0&as_miny_is=&as_maxm_is=0&as_maxy_is=&num=100&as_brr=4&ei=_SulS9-ZKojUlQTyxrWtCA&hl=es&cd=1&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false ''Ensayo de una historia de los peces y otras producciones marinas de Galicia, arreglado al sistema del caballero Carlos Linneo''].<ref>Hai unha reedición facsímile de 1982 deditada en O Castro-Sada, polo Seminario de Estudos Galegos.</ref> Xa no [[século XX]] rexístrana, co nome actual ''Solea solea'', [[De Buen]], en [[1935]], en "Fauna ictiológica. Catálogo de los peces ibéricos de la planicie continental, aguas dulces, pelágicos y de los abismos próximos, I parte", ''Not. y Res.Inst. Esp. Ocean'' '''82''': 1-19, e, a partir desta data, aparece mencionada en numerosas obras.<ref name=RV/>

{{Cita|''El lenguado es una especie apreciadísima en toda la geografía peninsular, que alcanza cotas de calidad suprema en dos rincones específicos de nuestro litoral: las costas gallegas y el Golfo de Cádiz.<br>Los lenguados de Galicia, hijos de mares broncos y batiudos, se caracterizan por la dureza de su carne, fiel reflejo del medio en el que se desenvuelven. Por el contrtario, sus congéneres gaditanos y onubenses, gelatinosos y de suave paladar, denotan una finura y una delicadeza en el tacto acorde con las aguas más templadas y tranquilas del mismo Océano Atlántico, mil kilómetros al Sur.(...)<br>Desde el punto de vista gastronómico conviene no olvidar que el mejor lenguado no es el más grande, sino el que como máximo alcanza veinticinco o treinta centímetros.<br>En cualquier caso, su sabor es mucho más fino cuando se captura antes de desovar.(...)<br>La cocina del lenguado es tan externa y variada que algunos recetarios allende nuestras fronteras superan el centenar de fórmulas de condimentación. En pieza, en filetes, al horno, escalfado en un caldo corto, o al vapor, la ampulosidad y refinamiento de la cocina francesa ofrece preparaciones tan sofisticadas como a la «duglère», a la «bercy», a la borgoñesa, eb «vol-au-vent»..., fórmulas todas ellas pasadas de moda para aquellos que se deleitan con los productos del mar, Porque para disfrutar de un lenguado, sin enmascarar su sabor, existen sólo tres fórmulas magistrales: en fritura, si la pieza es pequeña, y a la plancha o a la sal, si alcanza superior tamaño.}}

''usted con un poco de harina —supongo, naturalmente, que su lenguado ya está limpio— y fríalo usted en aceite: buen aceite y mucho aceite. Tenga usted en cuenta que cuando se trata de freír, la cantidad de aceite es una de sus cualidades.(...)<br>¡Si en españa se conociese el arte de la «grillade»!... Cuando en Londres o en París yo me he encontrado con un buen lenguado de dover o de Dieppe, he solicitado desprciar las habilidades del cocinero, por bueno que fuese, y he dispuesto sencillamente que me asaran el lenguado a la parrilla; pero la «grillade», que parece el más primitivo de los procedimientos culinarios, es hoy uno de los más difíciles''.}}

{{listarefListaref|230em}}

* Desoutter, M. (1990): "Soleidae", pp. 860-865&nbsp;860–865, en C. Levêque, D. Paugy and G. G. Teugels, eds. [http://horizon.documentation.ird.fr/exl-doc/pleins_textes/pleins_textes_6/Fau_trop/34060.pdf ''Faune des poissons d'eaux douces et saumâtres d'Afrique de l'Ouest Tome 2'' PDF]. Faune Tropicale n° 28. Musée Royal de l'Afrique Centrale, Tervuren, Belgique e O.R.S.T.O.M., Paris, France.

* [http://www.mispeces.com/nav/actualidad/noticias/noticia-detalle/Expertos-consideran-que-hay-buenas-perspectivas-para-la-expansin-del-lenguado-en-los-prximos-aos/#.VcZrjssVi1s Expertos consideran que hay buenas perspectivas para la expansión del lenguado en los próximos años] en mispeces.com 15-12-2014.