Piemonte: Diferenzas entre revisións

O '''Piemonte'''<ref>{{DRAG|piemontés}}</ref><ref name="Diciopedia">{{cita libro |título=Diciopedia do século 21 |isbn=9788482893600 |outros=Isaac Díaz Pardo, Víctor F. Freixanes, Antón Mascato (edición)|ano=2007 |editor=Editorial Galaxia |páxina=1631|volume=3}}</ref> (en [[piemontés]]: ''Piemont'', en [[lingua italiana|italiano]]: ''Piemonte'', en [[lingua francoprovenzal|arpitano]]: ''Piemont'', en [[lingua occitana|occitano]]: ''Piemont'') é unha rexión da [[Italia]] noroccidental, que conta con preto de 4,5 millóns de habitantes con capital en [[Turín]].

O territorio da rexión é de xeito predominante montañoso (ao redor do 43,3% do territorio rexional). As principais cadeas montañosas son os [[Alpes]], que rodean a zona occidental da rexión, e os [[Apeninos]], situados no límite coa [[Liguria]] e a [[Emilia-Romaña]].

As altas montañas de máis de 3.000 metros descenden rápido ás chairas, formándose ao pé das rochas amplas extensións de bosque, de aí ven o nome da rexión do Piemonte (''al piede dei monti'': ao pé dos montes). Os vales da rexión están fortemente marcados pola actividade humana, atopándose importantes vías de comunicación internacionais por estrada e infraestruturas ferroviarias de primeiro nivel. Nos vales menores pódense encontrar encoros, centrais hidroeléctricas e centros turísticos.

Habitado desde o neolítico, despois do desxeo no alto Val Padano no [[-1000|primeiro milenio a.C.]], foi ocupado polas poboacións [[celtas]] ou lígures dos Taurini e dos Salassi, posteriormente sometidos polos [[Imperio Romano|romanos]] ([[-220|220 a.C.]]), que fundaron colonias como Augusta Turinorum (Turín) ou Eporedia (Ivrea). Despois da crise da parte occidental do imperio, a rexión sufriu incursións, loitas e conquistas por parte de pobos bárbaros, como os [[burgundios]], os [[godos]] (no [[século V]]), os [[bizantinos]], os [[longobardos]] (no [[século VI]]) ou os [[francos]] ([[773]]), aínda que sempre conservando unha certa autonomía.

Nos [[século IX|séculos IX]] e [[século X|X]] a rexión sufriu novas incursións, esta vez dos [[Hungría|húngaro]] e dos [[Arabia|sarracenos]], que destruíron, entre outros monumentos, a abadía de Novalesa no Val de Susa. Nesa época administrativamente dividido en condados e marquesados, foi reunificada en parte no [[século XI]] por [[Olderio Manfredi]], que conseguiu os importantes marquesados de Turín e Ivrea, deixándoos en herdanza ao seu xenro Oldone de Savoia, fillo de Umberto I Biancamano.

O Piemonte ven rexistrando dende os anos setenta unha perda de poboación, debido a unha caída da natalidade que non foi compensada, como nas anos cincuenta e sesenta, coa inmigración do resto de Italia, particularmente do sur e do [[Véneto]]. Nos últimos anos, tense rexistrado un certo medre demográfico, debido sobre todo á nova inmigración da Europa centro-oriental.

Considerando a rexión enteira a densidade de poboación é inferior á media nacional. En [[2008]] era igual a 174 habitantes por km², fronte a unha media nacional de ao redor de 200. A área metropolitana de Turín medrou rapidamente nos anos [[1950]] e [[1960]] debido a un aumento de los inmigrantes del sur de Italia, e hox ten unha poboación de aproximadamente dous millóns de habitantes.

O Goberno Rexional (''Giunta Regionale'') está presidido polo Presidente da Rexión (''Presidente della Regione''), que é elixido para un mandato de cinco años, e está ademais composto polos ministros, que actualmente son catorce, entre os cales un é o Vicepresidente (''Vice Presidente'').

A rexión do Piemonte mistura unha baixa natalidade cunha antiga tradición industrial. Así pois a súa man de obra está composta principalmente por inmigrantes do [[Véneto]] e do sur italiano. Durante moito tempo a industria foi o motor económico rexional. Os produtos agrícolas máis cultivados son os [[cereal|cereais]], [[pataca]]s, hortalizas, [[cana de azucre]], [[froita]] e forraxe. Nas zonas dos outeiros é máis acentuado o cultivo da [[vide]]. En canto á gandería, está sobre todo concentrada no bovino e porcino.

Máis da metade da poboación piemontesa vive na provincia de [[Turín]], cidade que xorde na confluencia do [[río Po|Po]] e o [[Dora Riapria]]. Debido a esta dispoñibilidade de [[auga]], favoreceuse o nacemento das primeiras industrias da zona: muíños, ferrerías e pequenos talleres de artesanía funcionaban grazas á auga. A partir de [[1945]] a cidade comezou a desenvolverse moi rápido, en parte grazas á presenza da [[FIAT]] que viviu a súa etapa de maior progreso durante os anos cincuenta, cando comezou a vender os primeiros utilitarios. Turín non é só famosa polo sector automobilístico e a súa industria auxiliar (pneumáticos, industrias químicas de vernices e materiais plásticos) senón tamén pola industria alimentaria. Esta concentración de tanta actividade industrial produciu unha importante conxestión urbanística, chegando os límites da cidade aos outeiros que a rodean, ficando os edificios concentrados nun espazo moi restrinxido.

A principal lingua local é o [[lingua piemontesa|piemontés]] idioma local principal, mais como en outras partes de Italia, o [[lingua italiana|italiano]] é a lingua predominante na comunicación de tódolos días e é maioritariamente falado. O emprego da lingua piemontesa non foi favorecido nin polo Reino de Italia nin tampouco posteriormente, oficialmente para evitar a discriminación contra os numerosos inmigrados do Sur de Italia, sobre todo en Turín. Porén en [[2004]], o piemontés foi recoñecido como lingua rexional do Piemonte polo parlamento rexional, mais sen ningún recoñecemento polo goberno central italiano. En teoría, é posible ensinar o piemontés aos nenos no colexio, mais na práctica isto é pouco frecuente. Con todo na última década asistiuse á unha publicación de material didáctico para os colexios e de revistas para o gran público nesta lingua.