Ferro: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
m Bot: Cambio o modelo: Cite journal |
m Bot: Cambio o modelo: Cite book |
||
Liña 96:
É o elemento máis pesado que se produce [[termoquímica|exotermicamente]] por [[fusión nuclear|fusión]], e o máis leve producido por [[fisión nuclear|fisión]], debido ao feito ter o seu núcleo a máis alta enerxía de ligación por [[nucleón]], que é a enerxía necesaria para separar do [[núcleo atómico|núcleo]] un [[neutrón]] ou un [[protón]]. Polo tanto, o núcleo máis estábel é o do ferro-56.<ref>{{Cita publicación periódica|last1=Dauphas|first1 = N.|last2= Rouxel|first2 = O.|year=2006|title=Mass spectrometry and natural variations of iron isotopes|journal=Mass Spectrometry Reviews |volume=25| pages=515–550|url=http://geosci.uchicago.edu/~dauphas/OLwebsite/PDFfiles/Dauphas_Rouxel_MSR06.pdf |doi=10.1002/mas.20078 |pmid=16463281 |issue=4}}</ref>
Presenta diferentes formas estruturais dependendo da temperatura:<ref name="melting">{{
* Ferro α: é o que se atopa a temperatura ambiente, ata os 788 °C. O [[estrutura cristalina|sistema cristalino]] é unha rede [[rede de Bravais|cúbica centrada no corpo]] e é [[magnetismo|ferromagnético]].
* Ferro β: 788 °C - 910 °C. Ten o mesmo sistema cristalino que o α, porén a [[temperatura de Curie]] é de 770 °C, e pasa a ser [[magnetismo|paramagnético]].
Liña 120:
Hai indicios do uso de ferro, seguramente procedente de [[meteorito]]s, catro milenios a. C., polos [[Sumeria|sumerios]] e [[Exipto|exipcios]].
Entre dous e tres milenios antes de Cristo foron aparecendo cada vez máis obxetos de ferro (que se distingue do ferro proveniente dos meteoritos pola ausencia de [[níquel]]) na [[Mesopotamia]], [[Anatolia]] e [[Exipto]]. Mentres tanto, o seu uso parece ser cerimonial, por ser un metal moi caro, máis que o [[ouro]]. Algunhas fontes suxiren que talvez era obtido como subproduto da obtención do [[cobre]]. Entre [[-1600|1600]] e [[-1200|1200 a.C.]], obsérvase un aumento do seu uso no [[Oriente Medio]], porén non foi usado para substituír o [[bronce]].<ref>{{
Entre os séculos XII e X antes de Cristo, ocorreu unha rápida transición no Oriente Medio na substitución das armas de bronce polas de ferro. Esta rápida transición talvez teña ocorrido debido a unha escaseza de [[estaño]] ou a unha melloría na tecnoloxía do traballo co ferro. Este período, que ocorreu en diferentes ocasións segundo o lugar, denominouse [[Idade do Ferro]], substituíndo a [[Idade do bronce]]. En [[Grecia]] iniciouse en torno do ano [[-1000|1000 a. C.]], e non chegou á [[Europa occidental]] antes do século VII a.C. A substitución do bronce polo ferro foi paulatina, pois era difícil producir pezas de ferro: localizar o [[mineral]], extraelo, proceder a súa fundición a temperaturas altas e despois forxalo.
Liña 130:
En [[China]], o primeiro ferro utilizado tamén era proveniente dos meteoritos. Foron atopados obxectos de ferro forxado no noroeste, preto de Xinxiang, do século VIII a. C. O procedemento utilizado era o mesmo que o usado no Oriente Medio e en [[Europa]].<ref>{{Cita publicación periódica|author=Wagner, Donald B. |title=Chinese blast furnaces from the 10th to the 14th century|journal=Historical Metallurgy|volume=37|issue=1|year=2003|pages=25–37}}</ref>
Nos últimos anos da Dinastía Zhou (550 a. C.), en China, conseguiuse obter un produto resultante da fusión do ferro (ferro fundido). O mineral atopado alí presentaba un alto contido de [[Fósforo (elemento)|fósforo]], co cal era fundido en temperaturas menores que as aplicadas en Europa e outros lugares. Aínda, durante moito tempo, ata a Dinastía Qing (221 a. C.), o proceso non tivo unha gran repercusión.<ref name="Wagner">{{
O ferro fundido levou máis tempo para ser obtido en Europa, pois non se conseguía a temperatura necesaria. Algunhas das primeiras mostras foron atopadas en [[Suecia]], en Lapphyttan e Vinarhyttan, de [[1150]] a [[1350]] d. C.
Liña 142:
A fins do [[século XVIII]] e inicio do [[século XIX]] comezouse a empregar amplamente o ferro como elemento estrutural en pontes, edificios e outros. Entre [[1776]] e [[1779]] construíuse a primeira ponte de ferro fundido por [[John Wilkinson]] e [[Abraham Darby]].<ref>Spoerl, Joseph S. [http://www.anselm.edu/homepage/dbanach/h-carnegie-steel.htm A Brief History of Iron and Steel Production]. Saint Anselm College</ref>
En Inglaterra foi empregado pola primeira vez o ferro na construción de edificios por [[Mathew Boulton]] e [[James Watt]], no principio do [[século XIX]]. Tamén son coñecidas outras obras deste século, como por exemplo, o "[[Palacio de Cristal]]" construído para a Exposición Universal de [[1851]] en [[Londres]], do arquitecto [[Joseph Paxton]], que ten unha armación de ferro, ou a [[Torre Eiffel]], en [[París]], construída en [[1889]] para a Exposición Universal, onde foron utilizadas millares de toneladas de ferro.<ref>{{
== Abundancia e obtención ==
Liña 192:
== Papel biolóxico ==
O ferro atópase en todos os seres vivos e cumpre numerosas e variadas funcións.
* Existen diferentes [[proteína]]s que conteñen o [[hemo|grupo hemo]], que consiste na unión da [[porfirina]] cun átomo de ferro.<ref>{{
** A [[hemoglobina]] e a [[mioglobina]]: a primeira transporta [[osíxeno molecular|osíxeno]] (O<sub>2</sub>), e a segunda almacénao.
** Os [[citocromo]]s [[redución|reducen]] o osíxeno en [[auga]]. Os [[citocromo P450|citocromos P450]] catalizan a oxidación de compostos hidrofóbicos, como fármacos ou drogas, para que poidan ser excretados, e participan na síntese de diversas moléculas.
Liña 223:
{{Commons|Iron}}
=== Bibliografía ===
* {{
|last = Weeks
|first = Mary Elvira
| |||