Revisión como estaba o 21 de xullo de 2014 ás 21:48 editar Chairego apc (conversa \| contribucións) Administradores 154.889 edicións retiro marcador {{Seniw}} (xa posúe interwikis) ← Edición máis vella		Revisión como estaba o 13 de abril de 2015 ás 09:23 editar desfacer BanjoBot 2.0 (conversa \| contribucións) Bots 393.002 edicións m Bot - borrado de comas antes de etcétera [http://academia.gal/dicionario#searchNoun.do?nounTitle=etc%C3%A9tera]; cambios estética Edición máis nova →
Liña 3: O '''vodú''' é unha [[relixión]] politeísta orixinaria do golfo de Benín (e que se estendeu ao [[Caribe (rexión)\|Caribe]] a través da trata de [[escravo]]s. == Historia == Nado en Dahomey, saltou ao Caribe coa trata de escravos negros. Foi unha relixión perseguida, polo se recubriu do culto [[catolicismo\|católico]] aos santos e así permaneceu durante séculos ao longo das diferentes etapas políticas de [[Haití]]. Non foi ata [[1986]] que foi legalizado pola Constitución<ref>"Vodoo and politics in Haití" Laguerre M.S. MAcmillan Press,1989.</ref>. == Crenzas == Existe unha deidade suprema xemelga<ref>"Le vaudou" Laënnec Hurbon, ed Gallimard 1994 París.</ref>, ''Wamu-Lisa'', pero non recibe culto. Quen o reciben son os ''lwa'' ou ''loa'', xenios sobrenaturais (Legba, Ogu, Barón samdi, Ezili freda, Primo azaka, Mamá Brigitte, etc.) que serven de intermediarios entre a parella suprema ''Wamu-lisa'' e a humanidade, tendo cada un deles unha "persoalidade" diferente e múltiples modos de ser alabados (por cancións, bailes, símbolos rituais, etc.). Non existe unha estrutura relixiosa homoxénea con dogmas, os sacerdotes vodú o ("ougan", homes; ou ''mabo'', mulleres) teñen a función de pórse en contacto cos ''loas''. Os ''lwa'' ou ''loa'' aparecen reagrupados en familias chamadas "nacións", divididas en diversos ritos; cada rito distínguese por un cerimonial particular con saúdos, oracións, aclamacións, bailes, instrumentos musicais e certos animais para o sacrificio: * Rito Rada: espíritos de Dahomey considerados como ''lwa'' bos ou ''loas'' de Guinea, constituíndo o rito principal do vodú polo que as cerimonias de iniciación fanse de acordo con el. * Rito Petro: os ''loa'' deste rito proveñen da súa maioría dos escravos integrados en [[Santo Domingo]], son especialmente vengativos e usados en prácticas máxicas, chamados ''loa amargos''. A este rito que rixe o elemento do lume, pertencen ''Ogu Feray''; igualmente pertencen outros ''loa Rada'' e ''Kongo'' no seu aspecto violento. * Rito Kongo: corresponde ós ''loa'' de orixe [[bantú]], menos populares que os Rada son recoñecidos polo sacrificio canino e pola exuberancia dos sacrificios. A clasificación dos ''loa'' nos ritos non é moi estrita e hai ritos secundarios que se asocian a xenios de outro rito; de aí que non todos os ''loa'' teñan a mesma importancia. Existe unha xerarquía, un ''lwa'' considerado como xefe: ''Legba'', ou ''Papá Legba'' (coñecido en Cuba como ''Elegba' ou ''Ogu'' e en Brasil ''Eshu''), abrindo o camiño dos ''lwa'' aos humanos. Situado xerarquicamente despois de ''Legba'' aparece ''Ogu o vermello'', seguido de ''Barón samedi''. Liña 18: Existe tamén un culto aos defuntos (a quen teñen que coidar pola paz dos vivos así como servir de conselleiro e dar coñecementos sobre plantas ou conceder riqueza) e aos xemelgos (pola súa identificación co deus andróxino ''Mawu-Lisa'' teñen gran poder). == Prácticas == Fanse reunións nos templos onde se levan a cabo cerimonias de contactos cos ''loa'' para poder ser protexidos por eles. Ofrécense sacrificios cruentos e báilase ao ritmo dos tambores sagrados, neste bailes as persoas que entran en transo dise que son "cabalgados" por un ''loa'' e isto é signo do éxito da cerimonia. Sen a protección dos ''loa'' o home atópase a mercede de varias forzas espirituais que lle poden facer dano. === Arte vodú === O vodú comezou a expresarse coa arte a través da danza, a literatura (mitoloxías) e a pintura haitiana. En [[1906]] Antoine Innocent úsao de modo positivo nunha novela (''Mimola''), nos anos 50 Jacques Stephen Alexis no seu libro ''Les arbres musicians'' evoca unha atmosfera de misterio, e en [[1988]] René Depestre obtivo o premio Renaudot con ''Hadriana de tous mes rêves''. Nas pinturas relixiosas vodú tiveron unha grande influencia as cromolitografías católicas na elección de cores, tonalidades e harmonía das cores, pero os ''vèvè'' (símbolos dos ''loa'' feitos con fariña ou zarra de café) son elementos básicos do vudú e parecen ter unha acción máis determinante na pintura haitiana. Na liturxia vudú cada cor representa a un ''loa'' (Legba o vermello, Zaka o azul, Barón Samedi o negro e o violeta, Dambala o branco, etc.) á parte de ter un significado propio e a pintura sofre esa influencia. Por outra banda as liñas teñen un valor cósmico: a horizontal é a materia, a cruz o encontro do espírito e a materia signo de Legba e xesús, a circunferencia símbolo de Dambala e do home que se convErte no centro de todo. Nas chamadas artes aplicadas, fanse figuras dos ''loa'' a partir de metais recortados con siluetas, así como a decoración dos templos (oufó) con pinturas de ''vèvè'' e de santos católicos(que en realidade son ''loas''), así como os motivos xeométricos que inzan toda a superficie dos ''poteau-mitan''. == Glosario == * Asson: marca da sacerdotisa (Manbo) ou sacerdote (ougan) feita dunha cabaza oca con sementes e vértebras de [[cobras\|cobra]] dentro. * Bòkò: outro dos nomes dos sacerdotes vodú. * Dessounen: ritos de desligamento do iniciado do seu ''loa'' protector unha vez morto o crente. * Govi: cántaro que contén espíritos. * Gwo-bon anj: ou Gran anxo bo, unha das dúas "almas" dunha persoa. * Lwa: ou Loa, espírito do culto vodú. * Loa rasin: espírito familiar. * Manjé-Iwa: cerimonia do vodú na que se fan ofrendas de comida e bebida ós espíritos. * Oufò: templo vodú. == Notas == {{listaref}}

Vodú: Diferenzas entre revisións