Idade Contemporánea: Diferenzas entre revisións

A denominación "Idade Contemporánea" é un engadido recente á tradicional [[periodización]] histórica de [[Christoph Cellarius]], que utilizaba unha división tripartita en [[Idade Antiga|Antigüidade]], [[Idade Media]] e [[Idade Moderna]]; e débese ao forte impacto que as transformacións posteriores á [[Revolución francesa]] tiveron na [[historiografía]] europea continental (especialmente a francesa ou a española), que lles impulsou a propor un nome diferente para o que entendían como estruturas antagónicas: as do [[Antigo Réxime]] anterior e as do [[Novo Réxime]] posterior. Con todo, esa descontinuidade non parece tan marcada para os historiadores anglosaxóns, que prefiren utilizar o termo ''Later'' ou ''Latexa Modern Estafes'' ou ''Age'' ("Últimos Tempos Modernos", "Idade Moderna Tardía" ou "Idade Moderna Posterior"), contrastándoo co termo ''Early Modern Estafes'' ou ''Age'' ("Temperáns Tempos Modernos", "Idade Moderna Temperá" ou "Idade Moderna Anterior"), mentres que restrinxen o uso de ''Contemporary Age'' para o século XX, especialmente para a súa segunda metade.<ref>Véxase a extensa bibliografía que utiliza as expresións [http://www.google.es/search?hl=es&rls=com.microsoft%3Aes&tbs=bks%3A1&q=%22idade+contempor%C3%A1nea%22&btnG=Buscar&aq=f&aqi=&aql=&oq= idade contemporánea], [http://www.google.es/search?hl=es&tbo=p&rls=com.microsoft:es&tbs=bks:1&q=%22edad+contempor%C3%A1nea%22&aq=f&aqi=&aql=&oq=&gs_rfai= edad contemporánea], [http://www.google.es/search?hl=es&tbo=p&rls=com.microsoft:es&tbs=bks:1&q=%22%C3%89poque+contemporaine%22&aq=f&aqi=&aql=&oq=&gs_rfai= ''époque contemporaine''], [http://www.google.es/search?hl=es&tbo=p&rls=com.microsoft:es&tbs=bks:1&q=%22early+modern+age%22&btnG=Buscar&aq=f&aqi=&aql=&oq=&gs_rfai= ''early modern age''], [http://www.google.es/search?hl=es&tbo=p&rls=com.microsoft:es&tbs=bks:1&q=%22later+modern+age%22&btnG=Buscar&aq=f&aqi=&aql=&oq=&gs_rfai= ''later modern age''], [http://www.google.es/search?hl=es&tbo=p&rls=com.microsoft:es&tbs=bks:1&ei=-VzlS-aFF5T4mgOgnLWCBg&sa=X&oi=spell&resnum=0&ct=result&cd=1&ved=0CDIQBSgA&q=%22late+modern+times%22&spell=1 ''late modern age''], [http://www.google.es/search?q=%22early%20modern%20times%22&rls=com.microsoft:es&oe=UTF-8&startIndex=&startPage=0&um=1&ie=UTF-8&tbo=u&tbs=bks:1&source=og&sa=N&hl=es&tab=wp ''early modern times''], [http://www.google.es/search?hl=es&tbo=p&rls=com.microsoft:es&tbs=bks:1&q=%22later+modern+times%22&aq=f&aqi=&aql=&oq=&gs_rfai= ''later modern times''], [http://www.google.es/search?hl=es&tbo=p&rls=com.microsoft:es&tbs=bks:1&ei=-VzlS-aFF5T4mgOgnLWCBg&sa=X&oi=spell&resnum=0&ct=result&cd=1&ved=0CDIQBSgA&q=%22late+modern+times%22&spell=1 ''late modern times''], [http://www.google.es/search?hl=es&tbo=p&rls=com.microsoft:es&tbs=bks:1&q=%22contemporary+age%22&aq=f&aqi=&aql=&oq=&gs_rfai= ''contemporary age''] y [http://www.google.es/search?hl=es&tbo=p&rls=com.microsoft:es&tbs=bks:1&q=%22contemporary+times%22&aq=f&aqi=&aql=&oq=&gs_rfai= ''contemporary times''].</ref>

 

 

Con todo, foi a evidencia do triunfo das forzas da modernidade o que fixo que precisamente na Idade Contemporánea se desenvólvese un discurso paralelo de [[crítica|crítica á modernidade]], que na súa vertente máis radical desembocou no [[niilismo]]. É posible seguir o fío desta crítica á modernidade no [[romanticismo]] e a súa procura das raíces históricas dos pobos; na filosofía de [[Arthur Schopenhauer]], [[Friedrich Nietzsche]] e posteriores movementos ([[irracionalismo]], [[vitalismo]], [[existencialismo]]); nos trazos máis experimentais da [[arte contemporánea]] e a [[Historia da literatura moderna|literatura contemporánea]] que, no entanto, reivindican para si a condición de literatura ou [[arte moderna]] ([[expresionismo]], [[surrealismo]], [[teatro do absurdo]]); en concepcións teóricas como a [[Posmodernismo|posmodernidade]]; e na violenta resistencia que, tanto desde o [[movemento obreiro]] como desde posturas radicalmente [[conservadorismo|conservadoras]], opúxose ''[[a gran transformación]] (The Great Transformation {{en}})''<ref>[[Karl Polanyi]] (1944); edición española: Madrid, La Piqueta, 1989. ISBN 84-7731-047-5.</ref> da economía e sociedade. Superar o ideal ilustrado de progreso e confianza optimista nas capacidades do ser humano, implicaba unha noción ''[[progresista]]'' e de confianza na capacidade do ser humano que efectúa esa crítica, polo que esas "superacións da modernidade" foron de feito novas variantes do ''discurso moderno''.<ref>Matthew Stewart, ''A verdade sobre todo, unha irreverente historia da filosofía con ilustracións'', Editorial Punto de Lectura, Madrid, febreiro de 2002, ISBN 84-663-0581-5, Páxinas 609-611.</ref>

Na ideoloxía destas revolucións xogaron un papel importante dúas nocións filosóficas e xurídicas intimamente vinculadas: a teoría dos [[dereitos humanos]] e o [[Constitución|constitucionalismo]]. A idea de que existen certos dereitos inseparables aos seres humanos é antiga ([[Marco Tulio Cicerón|Cicerón]] ou a [[Escolástica (filosofía)|escolástica]]), pero asociabase á orde supramundano. Os ilustrados ([[John Locke|Locke]] ou [[Jean-Jacques Rousseau|Rousseau]]) defenderon a idea de que ditos dereitos humanos son inseparables a todos os seres humanos por igual, polo mero feito de ser [[Racionalidade|seres racionais]], e polo tanto nin son concesións do Estado, nin se derivan de ningunha condición relixiosa (como a de ser "[[fillo de Deus|fillos de Deus]]"). A [[secularización]] da política non implicaba necesariamente o [[agnosticismo]] ou o [[ateísmo]] dos ilustrados, moitos dos cales eran sinceros cristiáns, mentres outros se identificaban coas posturas [[Panteísmo|panteístas]] próximas á [[masonería]]. O principio de [[tolerancia relixiosa]] foi defendido con vehemencia e compromiso persoal por [[Voltaire]], cuxo afastamento da Igrexa católica fíxolle ser o personaxe máis polémico da época.

 

 

Atribuíndo ao Estado a inevitable tendencia a arroiar estes dereitos (pola [[corrupción política|corrupción]] propia do exercicio do poder), os ilustrados concibiron garantir a [[liberdade individual]] limitándoo mediante unha "[[Constitución|constitución política]]", preferindo o [[imperio da lei]] ao goberno do rei. Aínda que podían diferir sobre as súas preferencias en canto á definición do sistema político, desde a maior autoridade do rei ata o principio de [[separación de poderes]] ([[Montesquieu]], ''[[O espírito das leis]]'', 1748 -De l'esprit des lois, {{fr}}-) e, no seu extremo, o principio de [[vontade xeral]], [[soberanía nacional]] e [[soberanía popular]] ([[Jean Jacques Rousseau]], ''[[O contrato social]]'', 1762 -Du contrat social, {{fr}}-), entendían que debía rexerse por unha ''Lei Suprema'' que atendese ás esixencias da razón e que proporcionase máis ''[[felicidade]]'' pública (ou máis ben: permitise a ''[[procura da felicidade]]'' individual de cada individuo). Tal constitución, na súa interpretación máis radical, debía ser xerada polo [[pobo]] e non pola [[monarquía]] ou o gobernante, xa que se trata dunha expresión da [[soberanía]] que reside na [[nación]] e nos [[cidadán]]s (non no monarca, como predicaban os defensores do [[absolutismo]] desde o século XVII: [[Thomas Hobbes|Hobbes]] ou [[Jacques-Bénigne Bossuet|Bossuet]]). Para garantir o equilibrio dos poderes, o [[poder xudicial]] habería de ser independente, e o [[lexislativo]] exercido por un [[parlamento]] que represente á nación e sexa elixido polo pobo, ou polo menos no seu nome, por un [[corpo electoral]] cuxa representatividade podía entenderse máis ou menos ampla ou restrinxida. Estas formulacións, baseadas na práctica do [[parlamentarismo]] británico posterior á ''[[Revolución Gloriosa]]'' ("the Glorious Revolution" {{en}}) de 1688, convertéronse no corpo doctrinal do [[Liberalismo|liberalismo político]].

Para [[Hannah Arendt]], mentres que a Independencia dos Estados Unidos sería un modelo de [[revolución política]], e de aí a súa continuidade, a Revolución francesa sería un modelo de [[revolución social]], e de aí o seu fracaso, como o das revolucións que seguen o seu modelo (especialmente a rusa); pois (como expuña xa [[Alexis de Tocqueville]]) os logros políticos da liberdade e a democracia soamente se consolídan cando son o resultado de procesos sociais e económicos anteriores, e non cando se expón como requisitos previos para conseguir estes.<ref>{{es}}Francisco Cortés Rodas [http://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=2429477 ''Da revolución social á revolución política. consideracións sobre o pensamento politico de Hannah Arendt''], en ''Res publica: revista da historia e do presente dos conceptos políticos'', ISSN 1576-4184, Nº. 3, 1999, pags. 65-82</ref>

 

 

== Notas ==