Afganistán: Diferenzas entre revisións

Ao longo dos séculos IX e X a zona occidental do país, integrante da rexión histórica de Ghorasán, formou parte dunha Persia cada vez máis independente dos califas de Bagdad, baixo as dinastías Tahirí, Saffarí e Samaní. É a época do esplendor Islámico na economía e na cultura, que en toda a Persia Histórica, dende Bagdad ata Samarcanda, dará lugar a numerosas capitais prósperas e moi poboadas polas que transcorría a [[Ruta da Seda]], así coma a numerosas figuras coma [[Avicena]] e [[Algazel]] en filosofía, [[Al-Razi]] e [[Al-Nafís]] en medicina, [[Al-Khwarizmi]] e [[Al-Biruní]] en matemáticas, [[Omar Khayyam]] e [[Firdusi]] en literatura, Al-Jazari en enxeñería, etc., aínda que case todos eles dedicábanse a múltiples disciplinas, cunha erudición extraordinaria. No ano [[977]] [[Sebük Tegin]], un vasalo dos Samanís, estableceuse como gobernador na rexión, dando orixe á dinastía Gaznauí, e o seu sucesor Mamud independizouse e estableceu un grande imperio con base en [[Gazna]], estendéndose por Ghorasán, Afganistán e o noroeste da India, realizando máis de 50 expedicións de conquista e saqueo sobre esta última, e dando orixe a un período de gran esplendor económico e cultural na capital Gazna. Posteriormente, coa chegada dos turcos [[selxúcidas]], prodúcese a perda do Ghorasán. No século XII a dinastía dos Gaznauís é substituída pola dos Gurís e a principios do século XIII pola dos Xás de Coresmia.

A Constitución establece o [[lingua paxtúa|paxtún]] e o [[Lingua darí|darí]] como linguas oficiais do país,<ref>Constitución da República Islámica do Afganistán: Capítulo I, O Estado, Artigo XVI: "De entre o paxtún, darí, usbeco, turcomano, baluchí,paxaí, linguas nuristanís, linguas do Pamir e outras linguas habituais, '''PAXTÚN e DARÍ SERÁN AS LINGUAS OFICIAIS DO PAÍS'''. En áreas onde a maioría do pobo fale nalgunha das linguas usbeca, turcomana, paxaí, linguas nuristanís ou linguas do Pamir, calquera das linguas xa mencionada ademais do paxtún e o darí, será a terceira lingua oficial e o seu uso será regulado pola lei. O estado deseñará e aplicará programas eficaces para educar e promover tódalas linguas do Afganistán. O uso de tódalas linguas habituais no país será libre nas publicacións de prensa e medios de comunicación. A terminoloxía administrativa académica e nacional e o uso no país serán conservados"</ref> ademais recoñece como linguas co-oficiais nos territorios onde sexan maioritarias ó usbeco, turcomeno, baluchí, paxaí, as linguas nuristanís, as linguas do Pamir e as outras linguas habituais, coma por exemplo: o wanechí, o parachí, o ormurí, etc.