Lingua irlandesa: Diferenzas entre revisións

As denominacións máis habituais son '''gaélico irlandés''' ou, simplemente, '''irlandés'''. A primeira permite distinguila das variantes faladas en [[gaélico escocés|Escocia]] e [[gaélico de Manx|Manx]], mais a segunda é a preferida polos irlandeses e é a que figura na Constitución da República de Irlanda. Para algúns, incluír "gaélico" no nome fai referencia a un pasado demasiado remoto e non actual, mentres que para outros utilizar só "irlandés" é como identificar ser irlandés con ser gaélico. Na Irlanda actual o termo '''gaélico''' fai referencia aos deportes irlandeses ([[hurling]], fútbol gaélico) e non á lingua.

 

 

== Estatuto oficial ==

Tamén se pode engadir "está en el/ela", especialmente ao utilizar un adxectivo, cando se quer enfatizar a calidade:

:''Is fear láidir atá '''ann'''.'' "É un home forte."

 

:''Is cailín álainn atá '''inti'''.'' "É unha rapaza linda."

 

Exemplos:

 

O inglés moderno só conta cun [[diacrítico]] o agudo (á é í ó ú) ''síneadh fada'' "marca longa". O diacrítico consistente nun punto superiro, chamado ''ponc séimhithe'' ou ''sí buailte'' deriva do ''punctum delens'' utilizado nos manuscritos medievais para indicar perda de lenición.

A combinación da introdución do sistema educativo de [[educación primaria|primaria]], no que se prohibía o uso do irlandés e só se ensinaba o inglés, e a [[Gran Fame]] (''An Gorta Mór'') de mediados do [[século XIX]], que afectou especialmente aos habitantes das zonas máis pobres, acelerou o seu declinio. Os líderes políticos, como [[Daniel O'Connell]], eran críticos coa lingua, que vían como "reaccionaria". Os relatos contemporáneos mostran aos pais desaconsellándolles aos fillos que falasen irlandés e animándoos a empregar o inglés. Esta práctica continuou após a independencia e o estigma relacionado con falar irlandés mantívose forte. Apesar do intento de sucesivos gobernos irlandeses de promover a lingua, o seu declinio de falantes nativos dentro mesmo dos Gaeltacht tense acelerado, se ben o número dos que a saben falar no resto do país ten aumentado.

 

 

Ainda que os autores do Teatro Abbey escribisen en inglés (e, de feito, a algúns desagradáballes o irlandés), a lingua influenciounos. A versión do inglés falada en Irlanda mantén semellanzas con modismos gramaticais irlandeses, o que se observan claramente nas obras de Yeats, [[George Bernard Shaw]], [[Oscar Wilde]] e máis recentemente [[Seamus Heaney]], [[Paul Durcan]], [[Dermot Bolger]] e moitos outros.

Os tres primeiros presidentes ([[Douglas Hyde]], [[Sean T. O'Kelly]] e [[Éamon de Valera]]) falábanno ben, mais os posteriores non e o irlandés ficou relegado discursos ocasionais. Mesmo a lexislación parlamentaria só se publica con frecuencia exclusivamente en inglés, e o irlandés que se ve publicamente está moi "acastrapado" ou non é gramaticalmente correcto, o que irrita aos falantes nativos e aos seus inimigos.

 

 

=== Irlanda do Norte ===

As actitudes cara o irlandés reflicten as diferenzas políticas tradicionais entre as dúas comunidades divididas. Os [[unionista]]s relaciónanna coa República, dominada por [[católico]]s e, máis recentemente, co movemento [[republicano irlandés]]. Moitos republicanos, incluído o presidente do [[Sinn Féin]], [[Gerry Adams]], aprenderon irlandés no cárcere, no que se chama ''jailtacht''. Ainda que se ensinase nos institutos de secundaria católicos, non o era nos centros públicos protestantes e os letreiros en irlandés estaban prohibidos.

 

 

== Véxase tamén ==

* [http://www.naaclt.org/ North American Association for Celtic Language Teachers]

* [http://www.celticleague.org/ The Celtic League, American Branch (CLAB)]

* [http://www.uni-due.de/DI/ Discover Irish]