|
[[Manuel Curros Enríquez|Curros]] denunciou nun poema comprendido no libro "''Aires d'a miña terra''" e titulado precisamente ''O Ciprianillo'' as desventuras dun galego arquetípico, Xan de Deza, que vendeu casa e terras para reunir o diñeiro necesario para mercar o libro sen que logo puidese atopar nada de valor e quedar a andar polas portas, e reclamaba da igrexa e do goberno que o prohibisen inmediatamente:
{{col-begin}}
<br />
{{col-3}}
<center>
::Conta, conta, Xan de Deza,<br>
{{Columnas
::Cómo foy o te ir quedando<br>
| bgcol = #FFFAF0
::Tan esquío,<br>
| width = 200px
::O perder tanta riqueza,<br>
| gap = 40px
::Adiquirida sudando<br>
::Fío á fio.<br>
| col1 =
::Cóntame, Xan, qué che pasa<br>
<i>
::Pra, despois d' haber mercado<br>
::Casa''Conta, econta, hortasXan de Deza,<br>
Cómo foy o te ir quedando<br>
::Vender hortas, vender casa<br>
Tan esquío,<br>
::Y-andar oxe atravesado<br>
O perder tanta riqueza,<br>
::Pol-as portas?<br>
Adiquirida sudando<br>
::Hay quen dí que non sey cándo,<br>
::Non sey quén falóucheFío á orellafio.<br>
Cóntame, Xan, qué che pasa<br>
::¡Cousa estrana!<br>
Pra, despois d' haber mercado<br>
::D'un libro de contrabando,<br>
::EscritoCasa n'ae fala vellahortas,<br>
Vender hortas, vender casa<br>
::Castellana.<br>
Y-andar oxe atravesado<br>
::Entre as follas, revesgadas <br>
Pol-as portas?<br>
::Dése libro, dánse señas<br>
Hay quen dí que non sey cándo,<br>
::De tesouros<br>
Non sey quén falóuche á orella<br>
::E riquezas enterradas<br>
¡Cousa estrana!<br>
::Pe d'os rios e d'as brañas,<br>
D'un libro de contrabando,<br>
::Pol-os mouros.<br>
Escrito n'a fala vella<br>
::Quen as busque, tras de lél-o,<br>
Castellana.<br>
::Moedas topa conservadas<br>
Entre as follas, revesgadas <br>
::D'os reis d'antes,<br>
::PentesDése d'ourolibro, pr'odánse cabeloseñas<br>
De tesouros<br>
::Y-arcas fondas, cuguladas<br>
E riquezas enterradas<br>
::De diamantes.<br>
::ÓPe saberesd'os talrios notizae d'as brañas,<br>
Pol-os mouros.<br>
::Maxinache d'o praneta<br>
Quen as busque, tras de lél-o,<br>
::Seres dono,<br>
::EMoedas roidotopa d'a cubizaconservadas<br>
D'os reis d'antes,<br>
::Dende enton nin paz compreta<br>
Pentes d'ouro pr'o cabelo<br>
::Tés, nin sono.<br>
Y-arcas fondas, cuguladas<br>
::Pra c'o libro te fagueres,<br>
De diamantes.<br>
::Travallache cal ferido<br>
Ó saberes tal notiza,<br>
::D'unha espora;<br>
Maxinache d'o praneta<br>
::Fuche rico antes de o léres;<br>
</i>
::Mais agora que o tés lido,<br>
::¿Que és, agora?..... <br>
| col2 =
::¡Probe Xan, que desengano!<br>
<i>
::Cantas terras rexistrache<br>
::C'osSeres teus ollosdono, <br>
E roido d'a cubiza<br>
::Rexistráchel-as en vano:<br>
::¡ODende tesouroenton quenin topachepaz compreta<br>
Tés, nin sono.<br>
::Foy de piollos!
Pra c'o libro te fagueres,<br>
{{col-3}}
Travallache cal ferido<br>
:Non a tí; d'o que che pasa<br>
D'unha espora;<br>
:Culpo ó fisco, ó ruin goberno,<br>
:XanFuche rico antes de Dezao léres;<br>
:ÉseMais loboagora que t'arrasao tés lido,<br>
:¿Que teés, fayagora?..... meter n'o inferno<br>
¡Probe Xan, que desengano!<br>
:De cabeza.<br>
Cantas terras rexistrache<br>
:Mais os fados teus adversos <br>
C'os teus ollos, <br>
:Outros foran, sí o mitrado,<br>
Rexistráchel-as en vano:<br>
:Por seu brillo, <br>
¡O tesouro que topache<br>
:Como condena os meus versos, <br>
:CondenaraFoy ode condanadopiollos!<br>
Non a tí; d'o que che pasa<br>
:Ciprianillo.<br>
Culpo ó fisco, ó ruin goberno,<br>
:Olla, Xan: pra esas tristuras<br>
Xan de Deza;<br>
:Que t'afogan, pra eses doores,<br>
Ése lobo que t'arrasa,<br>
:Hay recetas.<br>
Que te fay meter n'o inferno<br>
:D'os magos deixa as leuturas; <br>
De cabeza.<br>
:Lee os gallegos escritores<br>
Mais os fados teus adversos <br>
:E poetas.<br>
:NonOutros máis soñesforan, bonsí o labregomitrado,<br>
Por seu brillo, <br>
:Non máis soñes montes d'ouro<br>
Como condena os meus versos, <br>
:Nin moreas.<br>
Condenara o condanado<br>
:Teu millor libro é o gallego,<br>
Ciprianillo.<br>
:Teu gran tesouro o tesouro<br>
Olla, Xan: pra esas tristuras<br>
:D'as ideas.<br>
Que t'afogan, pra eses doores,<br>
:Cando consultes Murguía,<br>
Hay recetas.<br>
:Paz, Pondal, Añon e Lamas,<br>
D'os magos deixa as leuturas; <br>
:E n'o bico<br>
</i>
:As canciós de Rosalía<br>
:Teñas sempre, que tanto amas,<br>
| col3 =
:¡Serás rico!<br>
<i>
:Serás rico, Xan de Deza,<br>
Lee os gallegos escritores<br>
:Mal que pese á gorxa rouca<br>
:D'algunE frade;poetas.<br>
:QueNon n'omáis mundosoñes, abon mor riquezalabrego,<br>
Non máis soñes montes d'ouro<br>
:E' a virtude c'unha pouca<br>
:LibertadeNin moreas.<br>
:SiTeu esesmillor nomeslibro soletreasé o gallego,<br>
Teu gran tesouro o tesouro<br>
:Recobrar podrás d'un tombo<br>
:CasasD'as y-hortas,ideas.<br>
Cando consultes Murguía,<br>
:E de pan tuas tullas cheas,<br>
:NonPaz, irásPondal, c'unAñon fole ó lomboLamas,<br>
:Pol-asE portas.n'o bico<br>
:EsesAs nomescanciós ténde virtude:Rosalía<br>
Teñas sempre, que tanto amas,<br>
:Son estrelas de fagueiro<br>
:Doce¡Serás brillo,rico!<br>
:QueSerás danrico, bésXan ede dan saúde:Deza,<br>
:¡SonMal aque Pátriapese Oá verdadeirogorxa rouca<br>
:Ciprianillo.D'algun frade;<br>
Que n'o mundo a mor riqueza<br>
{{col-3}}
E' a virtude c'unha pouca<br>
{{col-end}}
Libertade.<br>
Si eses nomes soletreas,<br>
Recobrar podrás d'un tombo<br>
Casas y-hortas,<br>
E de pan tuas tullas cheas,<br>
Non irás c'un fol ó lombo<br>
Pol-as portas.<br>
Eses nomes tén virtude:<br>
Son estrelas de fagueiro<br>
Doce brillo,<br>
Que dan bés e dan saúde:<br>
¡Son a Pátria O verdadeiro<br>
Ciprianillo.<br>
</i>
}}
</center>
==Outros ensalmos e feitizos==
| 