|
----
{{lenda|#74CC66|'''[[Linguas romances]]'''}} {{lenda|#554C99|'''[[Linguas xermánicas#Xermánico occidental|Linguas xermánicas occidentais]]'''}} {{lenda|#BE66CC|'''[[Linguas nórdicas]]'''}} {{lenda|#FFA800|'''[[Linguas eslavas]]}}''']]
Un '''continuo dialectal''' (ou '''''continuum'' xeolectal''' ou '''complexo dialectal''') é un conxunto de [[variedade lingüística|variedades lingüísticas]] faladas en terras fronteirizas, con diferenzas lixeiras nas zonas contiguas e con [[intelixibilidade mutua]] que mingua ao afastárense, chegando a desaparecer. Deste xeito dúas linguas aceptadas como diferentes poden ter entre si un conxunto de dialectos intermedios sen perderse en ningún caso a intelixibilidade sucesiva. Un continuo dialectal pode desaparecer ao fragmentarse pola extinción dialectal consecuencia do reforzamento dunha ou varias [[lingua estándar|linguas estándard]].
== Introdución ==
Un xeito de formalizar que constitúe un complexo dialectal, é que dentro dun conxunto de [[dialecto]]s xeográficos póidase construír unha cadea lingüística de variedades ''V''1, ''V''2, ..., ''Vn'', tais que:
# Cada par de variedades na cadea anterior sexan xeográficamentexeograficamente adxacentes, é dicir, para calquera ''k'' o territorio da variedade ''Vk'' é adxacente ao territorio da variedade ''Vk ''1''''.
# Existe unha alta intelixibilidade mutua entre cada par de variedades veciñas, é dicir, existe un alto grao de intelixibilidade entre ''Vk'' e ''Vk ''1'''', para todo ''k''.
# A intelixibilidade mútuamutua entre ''V''1 e ''Vn'' é baixa ou inexistente.
Cómpre ter en conta que aínda que o criterio de intelixibilidade idealmente debería poder axudar a diferenzardiferenciar as variedades dunha lingua das variedades doutra lingua diferente, na definición usual de lingua existen condicionantes extralingüísticos diferente da intelixibilidade mutua. Isto pode verse considerando un par de exemplos dentro das [[linguas xermánicas]]. Dun lado o dinamarqués, o sueco, o noruegués son mutuamente intelixibles aínda que por factores sociopolíticossocio-políticos considérase que son liguaslinguas diferentes. Doutro lado varias das variedades rurais etiquetadas como "alemán" son intelixibles para falantes de variedades de "neerlandés" pero non para falantes doutras variedades do alemán.
== Exemplos ==
* As variedades de [[lingua alemá|alemán]] e [[lingua neerlandesa|neerlandés]] formaban ata comezos de século un continuumcontinuo xeolectal. Así os moitos dialectos etiquetados usualmente como formas de [[lingua alemá|alemán]], [[lingua neerlandesa|neerlandés]] ou [[afrikaans]] forman un único continuo dialectal con tres [[lingua estándar|estándares literarios]] recoñecidos. Aínda que o neerlandés e o alemán non son mutuamente intelixibles, hai numerosos dialectos de transición que si o son. De acordo co paradigma [[Ausbausprache - Abstandsprache - Dachsprache]], estes dialectos poden considerarse ''Abstandsprachen'' (é dicir, "linguaxes autónomas"). Con todo, poden verse tamén como dialectos dunha única lingua, asumindo a existencia dunha [[lingua estándar]] común a través da cal sexa posible a comunicación. Tal situación denomínase [[diglosia]].
* As [[lingua romance|linguas romances]] de [[Portugal]], [[España]], [[Francia]] e [[Italia]] foron propostas como exemplo de continuumcontinuo xeolectal. Aínda que máis modernamente os dialectos intermedios que permiten construír a cadea lingüística tenden á desaparición. Con todo, para seguir a cadea de dialectos mutuamente intelixibles non serve calquera camiño. Entre Portugal e Francia, a cadea de dialectos ha de pasar necesariamente por [[Galicia]], o dominio lingüístico asturleonésastur-leonés de sur a norte ([[lingua mirandesa|Mirandés]], [[lingua leonesa|Leonés]] e [[Bable]]s asturianos de oeste a este) e máis adiante polo [[PirineoPireneo Aragonés]] e por [[Cataluña]].
* As [[Inuktitut|linguas esquimais]] forman unha cadea dialectal ao longo do ártico [[Canadá|canadense]], na que cada variedade é altamente comprensible coas variedades próximas situadas en xeral ao leste e ao oeste, pero nas que variedades extremas como o [[Inuktitut|inupiatum]] de [[Alaska]] non é comprensible co [[Inuktitut|Nunatsiavummiutut]] do [[Terra Nova e Labrador|Norte de Labrador]], malia que existe intelixibilidade destas variedades con outras intermedias. ▼
* O [[lingua paiute meridional|paiute meridional]] abrangue un conxunto de dialectos que forman, en realidade, por un conxunto de dialectos da [[linguas uto-aztecas|familia utoazteca]] que forman un complexo dialectal. ▼▲* As [[Inuktitut|linguas esquimaisesquimós]] forman unha cadea dialectal ao longo do ártico [[Canadá|canadense]], na que cada variedade é altamente comprensible coas variedades próximas situadas en xeral ao leste e ao oeste, pero nas que variedades extremas como o [[Inuktitut|inupiatum]] de [[Alaska]] non é comprensible co [[Inuktitut|Nunatsiavummiutut]] do [[Terra Nova e Labrador|Norte de Labrador]], malia que existe intelixibilidade destas variedades con outras intermedias.
* O [[lingua mixteca|mixteco]]. ▼
* O [[lingua cri|cri]] entre as [[linguas algonquinas]]. ▼▲* O [[lingua paiute meridional|paiute meridional]] abrangue un conxunto de dialectos que forman, en realidade, por un conxunto de dialectos da [[linguas uto-aztecas|familia utoazteca]] que forman un complexo dialectal.
* [[Linguas túrquicas]]. ▼
▲* O [[lingua mixteca|mixteco]].
▲* O [[lingua cri|cri]] entre as [[linguas algonquinas]].
▲* [[Linguas túrquicas]].
== Outros ''Continua'' ==
* O que se dá entre o [[lingua inglesa|inglés americano estándar]] e o inglés [[vernáculo|vernacular]] [[afroamericano]] (''ebonics''). Algúns falantes poden percorrer con facilidade o continuo, en función do tema e o contexto.
[[Categoría:Áreas lingüísticas]]
[[Categoría:Sociolingüística]]
| 