Pteridaceae

Pteridaceae (pteridáceas)
Pityrogramma austroamericana
Clasificación científica
Reino: Plantae División: Pteridophyta Clase: Polypodiopsida/Pteridopsida Orde: Polypodiales Familia: Pteridaceae E.D.M.Kirchn.
Subfamilias
Cryptogrammoideae Ceratopteridoideae Pteridoideae Cheilanthoideae Vittarioideae
Sinonimia
Acrostichaceae A.B.Frank Actiniopteridaceae Pic. Serm. Adiantaceae Newman nom. cons. Anopteraceae Doweld Antrophyaceae Ching Ceratopteridaceae Underw. Cheilanthaceae M.P.Nayar Cryptogrammaceae Pic.Serm. Hemionitidaceae Pic.Serm. Negripteridaceae Pic.Serm. Parkeriaceae Hook. Platyzomataceae Nakai Sinopteridaceae Koidz. Taenitidaceae Pic.Serm. Vittariaceae Ching

Pteridaceae, as pteridáceas, é unha familia de fentos da orde Polypodiales, segundo a moderna clasificación de Christenhusz et al. 2011 baseada no sistema de Smith et al. (2006).

Adiantum lunulatum

Taxonomía

A clasificación máis actualizada é a de Christenhusz et al. 2011 (baseada en Smith et al. 2006, 2008); que tamén prové unha secuencia lineal das licófitas e monilófitas.

• Familia 31. Pteridaceae E.D.M.Kirchn., Schul-Bot.: 109 (1831). Sinónimos: Parkeriaceae Hook., Exot. Fl. 2: adt. 147 (1825), nom. rej. en favor de Adiantaceae Newman (1840). Adiantaceae Newman, Hist. Brit. Ferns: 5 (1840), nom. cons. Acrostichaceae Mett. ex A.B.Frank in J.Leunis, Syn. Pflanzenk., ed. 2, 3: 1453 (1874). Ceratopteridaceae Underw., Our Native Ferns, ed. 6: 65 (1900). Sinopteridaceae Koidz., Acta Phytotax. Geobot. 3: 50 (1934). Vittariaceae Ching, Sunyatsenia 5: 210 (1940). Negripteridaceae Pic.Serm., Nuovo Giorn. Bot. Ital., ser. 2, 53: 160 (1946). Platyzomataceae Nakai, Bull. Natl. Sci. Mus. Tokyo 29: 4 (1950). Actiniopteridaceae Pic.Serm., Webbia 17: 5 (1962). Cryptogrammaceae Pic.Serm., Webbia 17: 299 (1963). Hemionitidaceae Pic.Serm., Webbia 21: 487 (1966). Cheilanthaceae B.K.Nayar, Taxon 19: 233 (1970). Taenitidaceae Pic.Serm., Webbia 29: 1 (1975). Antrophyaceae Ching, Acta Phytotax. Sen. 16: 11 (1978). Anopteridaceae Doweld, Tent. Syst. Pl. Vasc. (Tracheophyta): 2 (2001).

50–60 xéneros (53 aceptados aquí). Referencias: Beck et al. (2010), Gastony & Johnson (2001), Gastony & Rolo (1995, 1998), Grusz et al. (2009), Kirkpatrick (2007), Nakazato & Gastony (2001), Prado et al. (2007), Rohfelds et al. (2008), Ruhfel et al. (2008), Sánchez-Barracaldo (2004), Schuettpelz et al. (2007), Windham et al. (2009), Zhang et al. (2005, 2007).

• • • • Subfamilia 31a. Cryptogrammoideae S.Linds. Edinburgh J. Bot. 66(2): 358. 2009 (Coniogramme, Cryptogramma, Llavea).
      • Subfamilia 31b. Ceratopteridoideae (J.Sm.) R.M.Tryon, Amer. Fern J. 76: 184 (1986). Sinónimo: ‘Parkerioideae’ de Smith et al. (2006a), nom. nud. (Acrostichum, Ceratopteris ).
      • Subfamilia 31c. Pteridoideae C.Chr. ex Crabbe, Jermy & Mickel, Fern Gaz. 11: 153 (1975). Sinónimo: Taenitidoideae (C.Presl) R.M.Tryon, Amer. Fern J. 76: 184 (1986). (Actiniopteris, Anogramma, Aspleniopsis, Austrogramme, Cerosora, Cosentinia, Jamesonia, Nephopteris, Onychium, Pityrogramma, Platyzoma, Pteris, Pterozonium, Syngramma, Taenitis)

Nota: Eriosorus está unido con Jamesonia (Sánchez-Barracaldo 2004) e Neurocallis e Platyzoma están unidos a Pteris (Schuetpeltz & Pryer 2007).

• • • • Subfamilia 31d. Cheilanthoideae W.C.Shieh, J. Sci. Engin. (Nation. Chung-Hsing Univ.) 10: 211 (1973). (Adiantopsis, Aleuritopteris, Argyrochosma, Aspidotis, Astrolepis, Bommeria, Calciphilopteris, Cassebeera, Cheilanthes, Cheiloplecton, Doryopteris, Hemionitis, Mildella, Notholaena, Paraceterach, Paragymnopteris, Pellaea, Pentagramma, Trachypteris, Tryonella).

Nota: A clasificación de xéneros de fentos da familia Cheilanthoideae non é estábel porque moitos dos conceptos de xénero non comprenden unidades naturais, por exemplo, Paraceterach como clasificada por Tryon et al. (1990) é parafilético (Kirkpatrick 2007) e embebido en Pellaea s.l. Os fentos cheilantoides están baixo estudo agora no laboratorio de Pryer lab (Beck et al. 2010, Grusz et al. 2009, Rothfels et al. 2008, Windham et al. 2009).

• • • • Subfamilia 31e. Vittarioideae (C.Presl) Crabbe, Jermy & Mickel, Fern Gaz. 11: 154 (1975). Sinónimo: Adiantoideae (C.Presl) R.M.Tryon, Amer. Fern J. 76: 184 (1986). (Adiantum, Ananthacorus, Anetium, Antrophyum, Haplopteris, Hecistopteris, Monogramma, Polytaenium, Radiovittaria, Rheopteris, Scoliosorus, Vittaria).

Nota: Os fentos vittarioides están embebidos no xénero Adiantum, por iso aquí son tratados nunha única subfamilia. Adiantum necesita revisión taxonómica.

Clasificación sensu Smith et al. (2006)

Localización taxonómica:

Plantae (clado), Viridiplantae, Streptophyta, Streptophytina, Embryophyta, Tracheophyta, Euphyllophyta, Monilophyta, Clase Polypodiopsida, Orde Polypodiales, Familia Pteridaceae.

Sinónimos: Pteroides, Pteridoides, Acrostichaceae, Actiniopteridaceae, Adiantaceae —adiantoides—, Anopteraceae, Antrophyaceae, Ceratopteridaceae, Cheilanthaceae —cheilanthoides—, Cryptogrammaceae, Hemionitidaceae, Negripteridaceae, Parkeriaceae, Platyzomataceae, Sinopteridaceae, Taenitidaceae —taenitidoides—, Vittariaceae —vittarioides—.

Preto de 50 xéneros. Algúns xéneros son notoriamente polifiléticos ou parafiléticos e necesitan revisión (por ex. Cheilanthes).

Algúns xéneros da familia son:

Acrostichum

Actiniopteris

Adiantopsis

Adiantum

Aleuritopteris

Ananthacorus (vittarioide)

Anetium (vittarioide)

Anogramma

Antrophyum (vittarioide)

Argyrochosma

Aspidotis

Astrolepis

Austrogramme

Bommeria

Cassebeera

Ceratopteris (3 especies, monofilético, aníñase dentro de Pteridaceae en todas as análises moleculares, e parece ser irmán de Acrostichum -Hasebe et al. 1995, Pryer et al. 1995-. Ten unha cantidade de fortes autapomorfías que o separan doutras pteridáceas: esporas con cristas grosas con estrías paralelas, 32 ou menos esporas por esporanxio, espranxios con anel mal definido, hábito acuático, x = 38. Por iso moitos taxónomos puxérona na súa propia familia, Parkeriaceae -por exemplo Copeland 1947, Pichi Sermolli 1977-. Moitas destas autapomorfías -como o número reducido de esporas, a perda do anel- parecen ser unha consecuencia da súa deriva cara aos hábitats acuáticos.)

Cerosora

Cheilanthes

Cheiloplecton

Coniogramme

Cosentinia (Nakazato e Gastony 2001)

Cryptogramma

Doryopteris

Eriosorus

Haplopteris (vittarioide)

Hecistopteris (vittarioide)

Hemionitis

Holcochlaena

Jamesonia

Llavea

Mildella

Monogramma (vittarioide)

Nephopteris

Neurocallis

Notholaena

Ochropteris

Onychium

Paraceterach

Parahemionitis

Pellaea (Kirkpatrick, non publicado, citado en Smith et al. 2006)

Pentagramma

Pityrogramma

Platyloma

Platyzoma (ás veces recoñecida como unha familia á parte, é aberrante no número de cromosomas que é x = 38 -Tyndale e Roy 2002-, e en ter esporas dimórficas, por iso disque teñen unha "heterosporía incipiente" - Tyron 1964-, mais aníñase dentro doutros xéneros de Pteridaceae, subfamilia Pteridoideae -Hasebe et al. 1995, Pryer et al. 1995-)

Polytaenium (vittarioide)

Pteris (incl. Afropteris, Anopteris)

Pterozonium

Radiovittaria (vittarioide)

Rheopteris (vittarioide, a súa presenza neste clado agora está claro -Huiet e Smith, datos non publicados, citado en Smith et al. 2006-.)

Scoliosorus (vittarioide)

Syngramma

Taenitis

Trachypteris

Vittaria (vittarioide)

Os xéneros vittarioides comparten estas características: láminas lineais, case sempre simples. Soros ao longo das veas ou en sucos irregulares. Talo con escamas clatradas. Na epiderme da lámina hai células "espiculares" (carácter compartido cuns poucos xéneros de Pteridaceae, como Adiantum). Esporas predominantemente trilete, pero ocorreron reversións á condición monolete en Vittaria.

Preto de 950 especies.

Filoxenia

Introdución teórica en Filoxenia

Segundo Smith et al. (2006), a familia así definida é monofilética (Gastony e Rolo 1995 e 1998, Hasebe et al. 1995, Pryer et al. 1995, Gastony e Jhonson 2001, Schneider et al. 2004c, Zhang et al. 2005).

Smith et al. (2006), Pteridaceae está composto por 5 grupos monofiléticos, se fóra formalmente dividida para reflectilo, dándolles o rango de familia ou de subfamilia, os seguintes táxones deberían ser recoñecidos:

1. Parkeriaceae (ou Parkerioideae si subfamilia), cos xéneros Acrostichum e Ceratopteris.
2. Adiantaceae (ou Adiantoideae si subfamilia), co xénero Adiantum e os 10 xéneros vittarioides (Crane et al. 1995, Hasebe et al. 1995, Hennipman 1996, Crane 1997, Huiet e Smith, datos non publicados, citados en Smith et al. 2006).
3. Cryptogrammaceae (sen nome de subfamilia dispoñíbel), cos xéneros Coniogramme, Cryptogramma, e Llavea (Zhang et al. 2005).
4. Sinopteridaceae (ou Cheilanthoideae se subfamilia)
5. Pteridaceae sensu stricto (ou Pteridoideae), cos xéneros Pteris (que quizais non sexa monofilético), os xéneros afíns a el, e os fentos taenitioides (Taenitis e afíns, Sánchez-Baracaldo 2004a e 2004b).

Ecoloxía

Terrestres, epilíticas ou epífitas.

Subcosmopolitas, máis numerosas nos trópicos e rexións áridas.

Caracteres

Coas características de Pteridophyta.

Rizomas longamente rastreiros a curtamente rastreiros. Ascendentes, suberectos, ou erectos. Con escamas (menos seguido, soamente pelos).

Láminas monomórficas, ou hemidimórficas, ou dimórficas nuns poucos xéneros. Láminas simples (maiormente nos vittarioides), ou pinadas, ou ás veces pedadas ("pedate"), ás veces descompostas. Veas libres e bifurcaddas, ou varias veces anastomosadas e formando un patrón reticular en veíñas inclusas.

Esporanxios agrupados en soros marxinais ou intramarxinais, sen indusio verdadeiros, moitas veces protexidos pola marxe reflicto da lámina; ou ben esporanxios ao longo das veas.

Esporanxios cun anel vertical interrompido, receptáculos non alzados ou só escuramente alzados.

Esporas globosas ou tetrahédricas, con marca trilete, variadamente ornamentadas.

Número de cromosomas: x =29, 30

Notas

• Pryer, Kathleen M., Harald Schneider, Alan R. Smith, Raymond Cranfill, Paul G. Wolf, Jeffrey S. Hunt e Sedonia D. Sipes. 2001. "Horsetails and ferns are a monophyletic group and the closest living relatives to seed plants". Nature 409: 618-622 (resumo en inglés aquí).
• Pryer, Kathleen M., Eric Schuettpelz, Paul G. Wolf, Harald Schneider, Alan R. Smith e Raymond Cranfill. 2004. "Phylogeny and evolution of ferns (monilophytes) with a focus on the early leptosporangiate divergences". American Journal of Botany 91:1582-1598 (resumo en inglés aquí Arquivado 26 de agosto de 2010 en Wayback Machine.).
• A. R. Smith, K. M. Pryer, E. Schuettpelz, P. Korall, H. Schneider, P. G. Wolf. 2006. "A classification for extant ferns". Taxon 55(3), 705-731 (pdf aquí)

Véxase tamén

Outros artigos

• Para ver unha lista completa dos táxones véxase Sistema de clasificación de monilophytas de Smith 2006.
• Para unha descrición básica da morfoloxía e anatomía dos fentos véxase Pteridophyta.

Ligazóns externas

• P. F. Stevens, 2001 en diante, Angiosperm Phylogeny Website. Versión 9, xuño do 2008, e actualizado desde entón. http://www.mobot.org/MOBOT/research/APweb/
• Pryer's lab cos pdfs das publicacións da autora.