Ácido húmico

Os ácidos húmicos son uns dos principais compoñentes das substancias húmicas, as cales son os constituíntes principais do humus, materia orgánica do solo. Contribúen á calidade físico-químicas do mesmo e tamén son precursores de combustíbeis fósiles.

Definición

As substancias húmicas son unha parte importante de materia escura do humus e consisten en mesturas heteroxéneas de moléculas de pequeno tamaño que se forman a partir da transformación biolóxica de células mortas e asócianse mutuamente en estruturas supramoleculares, que poden separarse nos seus compoñentes de menor tamaño por fraccionamiento químico. As moléculas húmicas asócianse entre elas en conformacións supramoleculares mediante interaccións hidrofobicas febles a pH alcalino ou neutro e tamén mediante pontes de hidróxeno a pH baixos.

Dende fins do século XVIII, ás substancias húmicas clasificáronse como ácidos húmicos, ácidos fúlvicos ou huminas. Estas fraccións defínense baseándose estritamente na súa solubilidade xa sexa en ácido ou álcali, describindo estes materiais operacionalmente e polo tanto impartindo pouca información química acerca dos materiais extraídos. O termo ‘substancias húmicas‘ utilízase nun sentido xeral para distinguir os materiais extraídos que son chamados ácidos húmicos e fúlvicos, os cales son definidos “operacionalmente” baseándose nas súas solubilidades en solucións de ácidos ou álcalis. É importante destacar que non existen límites definidos entre os ácidos húmicos, fúlvicos e as huminas. Todos eles son parte dun sistema supramolecular extremadamente heteroxéneo e as diferenzas entre estas subdivisiones son debidas a variacións na acidez, grao de hidrofobicidade (contido de restos aromáticos e alquílicos de cadea longa) e a autoasociación de moléculas por efectos entrópicos. Para caracterizar as substancias húmicas pola súa estrutura molecular débese levar a cabo unha separación cromatográfica e/ou química do seu gran número de moléculas bioorgánicas diferentes.

Algúns dos primeiros traballos no fraccionamiento da materia orgánica foron levados a cabo por Carl Sprengel e aínda hoxe forman a base dos métodos en uso. Estes métodos utilizan unha solución diluída de hidróxido de sodio (ao 2%) para separar o humus como unha dispersión coloidal dos residuos de plantas insolúbeis en álcali. Desta dispersión, a fracción húmica precipítase polo agregado do ácido, o que deixa un sobrenadante amarelo, a fracción fúlvica. Á porción solúbel en alcol da fracción húmica xeralmente chámase ácido úlmico. Os ácidos húmicos grises son solúbeis en medios alcalinos de baixa forza iónica, os ácidos húmicos pardos son solúbeis en solucións alcalinas independentemente da súa forza iónica, e os ácidos fúlvicos mantéñense en solución independentemente do pH e a forza iónica.

Formación de substancias húmicas no ambiente

As substancias húmicas son a fracción máis estábel da materia orgánica dos solos e pode persistir por milleiros de anos. Orixínanse da degradación microbiana de biomoléculas de plantas (e posibelmente tamén de animais), por exemplo lignina, dispersados no ambiente logo da morte das células. A materia húmica é unha estrutura supramolecular de moléculas bio-orgánicas de tamaño relativamente pequeno (cunha masa molecular <1000) que se autoensambla principalmente mediante interaccións feble tales como as forzas de Van der Waals, π-π, e interaccións CH-π, aparentemente en estruturas de gran tamaño. A súa cor escura débese, parcialmente, a estruturas quinoides e parcialmente á absorción aumentada da luz por cromoforos asociados.

Véxase tamén

Bibliografía

• Sánchez Sánchez, A. (2002), Mejora de la Eficacia de los Quelatos de Hierro Sintético a través de Sustancias Húmicas y Aminoácidos (Tese de doutoramento), Departamento de Agroquímica e Bioquímica da Facultade de Ciencias da Universidade de Alacant, Alacant, ESP.