Xaime II de Aragón
Xaime II de Aragón, o Xusto, nado en Valencia o 10 de abril de 1267 e finado en Barcelona o 2 de novembro de 1327, foi rei de Aragón, de Valencia e conde de Barcelona entre 1291 e a súa morte, e rei de Sicilia entre 1285 e 1302. Ostentou os títulos honoríficos de Portaestandarte, Almirante e Capitán Xeral da santa igrexa católica.
.svg)
Traxectoria editar
Primeiros anos editar
Segundo fillo de Pedro III e da súa esposa Constanza II de Sicilia, do seu pai herdou o reino de Sicilia en 1285. Derrotou ao seu competidor Carlos de Anjou, cuxas forzas navais foron desfeitas en máis dun encontro polo almirante aragonés Roger de Lauria. Conquistou parte de Calabria e as illas do golfo de Nápoles.
Reinado editar
En 1291 recibiu tamén a Coroa de Aragón, ao morrer sen descendencia o seu irmán Afonso III, e aliouse co rei de Castela cunha alianza matrimonial casando coa filla deste Isabel de Castela. Dita unión foi só civil ao ser frustrada polo Papa por mor da consanguinidade dos prometidos. Non tivo descendencia devandito matrimonio dado que non chegou a consumarse; a noiva no momento da voda tiña oito anos de idade. Trala morte da súa sogro, o rei Sancho IV de Castela en 1295, este primeiro matrimonio do monarca aragonés quedou definitivamente anulado.
Intentou obter unha alianza co sultán Khalil en 1292, pero ao diminuír as ameazas exteriores, deixouna sen ratificar.
En 1296 iniciaría unha contenda con Castela para conquistar o Reino de Murcia. Alacant sería a primeira cidade en caer no mes de abril, e tras ela Elx, Orihuela, Guardamar del Segura e Murcia. En 1298 tomaría Alhama de Murcia e Cartagena e o 21 de decembro de 1300 finalizaba a contenda coa conquista de Lorca. Pola Sentenza Arbitral de Torrellas (1304) e o Tratado de Elx (1305) asinaríase a paz con Castela, devolvéndolle a maior parte do Reino de Murcia fóra diso os territorios ao norte do río Segura, quedando as comarcas de Alacant, Orihuela e Elx en posesión do Reino de Valencia.
O seu dominio sobre Sicilia fora contestado polo Papado e os Anjou, polo que Jaime se avino finalmente a ceder a illa ao papa a cambio dos dereitos sobre Córsega e Sardeña e a cesión da illa de Menorca a Xaime II de Mallorca, polo Tratado de Anagni (1295). Con todo, o seu irmán máis novo Fadrique ou Frederico, ao que nomeara gobernador de Sicilia, negouse a abandonar o dominio da illa e resistiu eficazmente a campaña militar de Xaime II para arrebatarlla aínda que finalmente foi derrotado en 1299. Ese mesmo ano reforzouse o pacto mediante a voda de Xaime II con Branca de Anjou, filla de Carlos de Anjou.
Frederico foi recoñecido como rei de Sicilia pola paz de Caltabellota (1302).
Terminada aquela contenda, Xaime conquistou Córsega e Sardeña (1323-1325), que quedaron así incorporadas á Coroa de Aragón, malia a oposición de Xénova e Pisa e de múltiples rebelións locais posteriores.
Esta política de expansión no Mediterráneo completouse cun acordo con Castela para repartirse as respectivas zonas de influencia no norte de África. Para iso selou unha alianza con Sancho IV, as (Vistas de Monteagudo, 1291), quen axudou á Coroa de Aragón a intensificar a súa presenza en Tunisia, Buxía e Tremecén a cambio do correspondente apoio contra os franceses.
Xaime II organizou tamén unha expedición a Oriente baixo o mando de Roger de Flor, concibida para librar ao reino da presenza das perigosas compañías militares coñecidas como os «almogávares» (1302).
Intentou rescatar aos templarios peninsulares (especialmente a frei Dalmau de Rocabertí, submariscal da orde) caídos na expugnación da illa e fortaleza de Arwad (setembro de 1302). Para iso, enviou unha serie de embaixadas, as primeiras (1304-1305 e 1306-1307) levadas a cabo por Eymeric de Usall, que chegou a traer consigo a Barcelona ao "ustadar" (unha especie de primeiro ministro de temas económicos e militares en Exipto) Fakhr Al-Dihn. Conseguiu a súa liberdade en 1315, e frei Dalmau morreu en 1326 no Monasterio de Santa María de Vilabertrán. Outras embaixadas de don Xaime pediron, sen éxito, o Santo Graal e o Lignum Crucis ao sultán Muhammad Al-Nasir.
Xaime II deu o seu apoio ás propostas de frei Ramon Llull sobre a recuperación de Terra Santa (proxecto Rex Bellator). O seu fillo primoxénito, o infante don Xaime, renunciou á coroa e vestiu o hábito branco coa cruz vermella, seguramente coa esperanza de chegar a ser «a espada da cristiandade».
Tamén a fracasada cruzada de Almería en 1309, á que axudou Arnau de Vilanova cos seus consellos de sanidade e medicina, enmárcase, xunto coa fugaz toma de Ceuta, na estratexia de Llull do libro De Fine (1305).
Fitos importantes do seu reinado editar
Con respecto á súa política peninsular:
- Nas cortes de Zaragoza de 1301 Xaime II de Aragón ditaminou que Ribagorza pertencía a Aragón e que os seus límites estaban na clamor de Almacellas. Aínda que nas cortes de Barcelona de 1305 protestouse esta situación, Xaime II o Xusto, tras pedir un informe ao Xustiza Ximeno Pérez de Salanova, confirmou que Ribagorza incluíase en Aragón.[1]
- Consolidou a Coroa de Aragón ao declarar a unión indisoluble entre os reinos de Aragón e Valencia e o condado de Barcelona (1319).
- Obtivo o vasalaxe dos reis de Mallorca (membros da casa real aragonesa).
- Recuperou o Val de Arán.
- Reforzou a posición da Coroa sometendo á nobreza co apoio das cidades.
- Fixo avanzar a fronteira do reino de Valencia a costa do de Murcia, aproveitando a intervención nas disputas sucesorias castelás (1304).
- Reforzou a defensa do flanco sur fronte aos musulmáns creando para iso a orde militar de Montesa (1317), aprobada polo papa Xoán XXII en 1317, co fin de loitar contra os musulmáns.
- Fundou en 1300 a Universidade de Lleida e en 1305 o Consello (actual Senado) en Crevillent.
- Dirixe o fracasado asedio a Almería en 1309.
- Desterrou do seu territorio aos templarios.
- Ao final do seu reinado, en 1325, as Cortes reunidas en Zaragoza acordaron a supresión do tormento.
Matrimonio e descendencia editar
Elaborou unha política de enlaces matrimoniais coa familia real castelá, pero non deu os resultados esperados. A filla de Sancho IV formaba parte do trato e, pese aos seus oito anos de idade, foi enviada a Aragón para casar con Xaime II, pero tres anos máis tarde foi devolta a Castela, pois o papa Bonifacio VIII non concedeu a dispensa matrimonial.
Casou catro veces: con Isabel de Castela, Branca de Anjou, María de Chipre e Elisenda de Moncada. Só tivo descendencia coa súa segunda esposa, Branca de Anjou, nacendo dez fillos de devandito matrimonio:
- Xaime de Aragón (1296-1334), que renunciou aos seus dereitos reais logo do seu matrimonio con Leonor de Castela para ingresar na Orde de San Xoán de Xerusalén.
- Afonso IV de Aragón (1299-1336), rei de Aragón, rei de Valencia e conde de Barcelona.
- María de Aragón (1299-1347), casada con Pedro de Castela e, logo de enviuvar, monxa no Monasterio de Santa María de Sigena.
- Constanza de Aragón (1300-1327), casada con Don Juan Manuel.
- Branca de Aragón (c. 1301-1348), monxa e priora no Monasterio de Santa María de Sigena.
- Isabel de Aragón (1302-1330), que casou en 1315 con Frederico I de Austria.
- Xoán de Aragón (1304-1334), arcebispo de Toledo, de Tarragona e patriarca de Alexandría.
- Pedro IV de Ribagorza (1305-1381), conde de Ribagorza, de Ampurias e de Prades.
- Ramón Berenguer I de Ampurias (1308-1364), conde de Prades e señor da Vila de Elx.
- Violante de Aragón (1310-1353), casada con Filipe, déspota de Romanía e fillo de Filipe I de Tarento, e posteriormente con Lope Ferrench de Lúa, primeiro conde de Luna.
Notas editar
- ↑ Ubieto Arteta 1981, pp. 341-343.
Véxase tamén editar
| Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Xaime II de Aragón |
Bibliografía editar
- Arco y Garay, Ricardo del (1945). Sepulcros de la Casa Real de Aragón. Madrid: Instituto Jerónimo Zurita. Consejo Superior de Investigaciones Científicas. OCLC 11818414.
- Hinojosa Montalvo, José Rampon (2005). Jaime II y el esplendor de la Corona de Aragón. San Sebastión: Nerea. ISBN 978-84-89569-99-7.
- Estal, Juan Manuel del (2009). Itinerario de Jaime II de Aragón (1291-1327) (PDF). Fuentes Históricas Aragonesas, 47. Zaragoza: Institución Fernando el Católico. ISBN 978-84-7820-984-2. Consultado o 20 de marzo de 2011.
- Ubieto Arteta, Antonio (1981). "La formación territorial". Historia de Aragón (en castelán) I. Zaragoza: Anubar. p. 341. ISBN 8470131818.