Wikipedia

Diplomática

Este artigo trata sobre unha disciplina, para as mulleres que exercen a diplomacia véxase: diplomático, diplomática

A diplomática é unha disciplina que trata do estudo das estruturas formais dos documentos solemnes, isto é, oriúndos das actividades gobernamentais ou notariais. A diplomática é parente da arquivística, designada como tipoloxía documental; arquivística é sinônimo de arquivoloxía. Á diplomática cómpre a tarefa da análise e da autenticidade documental, con base nos elementos formais, como o fondo paleográfico e a estrutura ou fórmula xurídica do documento.

Arquivo do Reino de Galicia. Os arquivos son os lugares de actuación dos profesionais da diplomática e da arquivística

A orixe da diplomática remóntase ao século XVII, mais actualmente contribúe noutros puntos esenciais da análise documental, tendo por fito principal a normativización das prácticas de catalogación de especies documentais.[1]

Historia editar

 
De re diplomatica..., Mabillon

Os estadistas foron os primeiros que deron a coñecer documentos de interese histórico, e foron os que lograron penetrar nos arquivos señoriais e nos das antigas abadías. A partir do século XVII comezaron a darse a coñecer documentos públicos e privados que pertenceron á idade media, útiles á historia para suplir a ausencia de crónicas e historiadores da época. Era imprescindible verificar a veracidade dos documentos reveladores.[2] Nos arquivos había gran número de documentos falsos.

A primeira aplicación salientable da diplomática realizárona Nicolao de Cusa, en 1433, e Lorenzo Valla, en 1440, que determinaron de xeito independente, que a doazón de Constantino, que se empregara durante séculos para lexitimizar a autoridade temporal do papa, era unha fraude. As técnicas diplomáticas desenvolvéronse como parte dunha serie de habilidades dos anticuarios durante a época da reforma e a contrarreforma.[3] A urxencia da diplomática como subdisciplina distintiva e recoñecible adoita datarse coa publicación de De re diplomatica de Jean Mabillon en 1681. Mabillon comezara a estudar documentos antigos coa vista posta no establecemento da súa autenticidade como resultado das dúbidas que dera o xesuíta Daniel van Papenbroek sobre supostos documentos merovinxio da abadía de Saint-Denis. Durante a idade media, a produción de cartas e outros documentos espurios fora común, tanto para achegar documentación sobre dereitos existentes ou para apoiar reclamacións de dereitos.

Aínda que Mabillon adoita considerarse o "pai" da diplomática, un fito máis importante na formación das técnicas da materia que crearon a disciplina moderna foi a publicación de René-Prosper Tassin e Charles-François Toustain Nouveau traité de diplomatique, que apareceu en seis volumes en 1750–65.

Principios fundamentais da arquivística editar

Os principios fundamentais da arquivística son catro, asociados aos estudos diplomáticos e tipolóxicos:[4]

  • Principio de unicidade: cada documento é único, a pesar de que poida ser seriado.
  • Principio de organicidade: os elementos internos do documento revelan a súa natureza en relación á institución que os creou, a súa función e as súas actividades.
  • Principio de proveniencia: a orixe dos documentos fainos diferentes entre eles.
  • Principio de indivisibilidade: non debe haber perda nin engádegas indebidas ao documento que é enteiro en si mesmo.

Diplomática e tipoloxía documental editar

A diplomática é responsable da análise da especie documental. Case todo acto administrativo xera un documento de natureza xurídica, que condiciona os seus aspectos formais, tamén por razóns de autenticidade. É importante lembrar que un acto administrativo non se encerra aí: acostuma xerar un feito administrativo, que é a realización do que demanda o seu contido. Os aspectos formais do documento son analizados pola diplomática, de xeito que poida ser avaliado en relación coa súa verdadeira natureza. O seu campo normalmente limítase á cuestión da autenticidade, da contextualización (a partir da data tópica e cronolóxica, da institución de orixe) e da estrutura formal.

A tipoloxía documental ocúpase de series documentais, analizando o que se chama de “lóxica orgánica dos conxuntos documentais”. Establece unha relación entre a especie documental e o seu tipo, en último instancia unha especificación realizada a partir do contido.

Elementos internos, externos e intermediarios editar

Unha categorización máis especializada dos elementos no documento pode axudar a comprender o traballo da diplomática e/ou da arquivística. Un documento posúe características internas, ou sexa, o seu contido, que lle atribúe sifnificación (noutras palabras, o que "di" o documento); e características externas, como o soporte material (papiro, papel etc.), o seu espazo, a súa forma (disposición dos seus elementos internos), o seu xénero (audiovisual, textual, sonoro, informático etc), a escrita. Os elementos intermediarios son a especie e o tipo, o primeiro actuando como factor de credibilidade e modelo, axeitado de acordo co que se quere dicir. O segundo, servindo en longa medida como unha especificación do primeiro, dentro da actividade da súa produción.

Categorías documentais editar

As categorías documentais son as categorías en que se organizan os documentos de acordo co contido de representatividade xurídica nel. Poden ser clasificados en dispositivos, testemuñais ou probatorios e informativos. Os documentos dispositivos divídense en tres subgrupos: os documentos dispositivos normativos, que son aqueles que manifestan a vontade de autoridades eminentes que debe obedecerse inmediatamente; os documentos dispositivos de axuste, que envolven pactos entre partes distintas; e os documentos dispositivos de correspondencia, que determinan o cumprimento do dispositivo normativo. Os documentos testemuñais son responsables de informar sobre o cumprimento dos documentos dispositivos. Os documentos informativos amplían a información sobre outros documentos, sendo opinativos ou enunciativos.

Práctica da diplomática editar

 
A Constitución dos Estados Unidos de América pode ser analizada con base nas categorías da diplomática. Na primeira páxina hai un título ("Nós, o pobo dos Estados Unidos") e unha notificación. O corpo do texto establece os dipositivos e as sancións. Ao final, na cuarta páxina, atópanse as datas (por exemplo, o 17 de setembro de 1789) e as sinaturas.

A práctica da diplomática consiste na análise diplomática e na tipoloxía. O profesional debe descodificar o documento nas súas diferentes partes constitutivas: protocolo inicial, texto e protocolo final. O protocolo inicial contén, normalmente, a invocatio (invocación; por exemplo: “En nome de Deus”), a intitulatio (título; por exemplo: "O Presidente da República") e a inscriptio (inscrición). O texto ten un preámbulo, unha notificatio (notificación), a narratio (narrativa), a dispositio (dispositivo) e a sanctio (sanción). O protocolo final, última parte do documento, ten a data, o lugar e a sinatura do responsable.

A partir das diferenzas na disposición destes elementos e no contido do documento pode concluírse a especie documental, por exemplo, albará, carta, acta, constitución, factura etc. A constitución, por exemplo, é específica por conter no seu corpo normas que falan do respecto á organización e á constitución dos poderes do estado, e os deberes e dereitos dos cidadáns.

Notas editar

  1. ↑ "Escola Superior Diplomática" (en portugués). Arquivado dende o orixinal o 17 de febreiro de 2020. Consultado o 13 de novembro de 2020. 
  2. ↑ Duranti, Luciana (1989). "Diplomatics: New uses for an Old Science". Archivaria 28: 7–27 (12). 
  3. ↑ Duranti 1989, p. 13.
  4. ↑ "Princípios da Descrição Arquivística" (en portugués). 

Véxase tamén editar

Bibliografía editar

Ligazóns externas editar

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Diplomática&oldid=6649875»