Xudit decapitando a Holofernes (Artemisia Gentileschi, Florencia)
Xudith decapitando a Holofernes é unha pintura ao óleo sobre lenzo de 199 cm de alto por 162,5 cm de largo, realizada contra o 1620 pola pintora italiana Artemisia Gentileschi. Consérvase na Galería Uffizi de Florencia.
| Xudith decapitando a Holofernes | |
|---|---|
 | |
| Artista | Artemisia Gentileschi |
| Data | 1620-1621 |
| Técnica | Pintura ó óleo |
| Movemento | Barroco |
| Dimensións | 199 cm. cm × 162 cm. cm |
| Localización | Galería Uffizi (Florencia) |
Historia editar
Xudith decapitando a Holofernes, é un tema que está presente en varios artistas, especialmente Caravaggio que, polo 1602, realizou unha obra ilustrando esa escena e que hoxe se conserva en Roma, no Palazzo Barberini (Galería Nacional de Arte Antiga). O episodio ao que se refire a obra está narrado no Libro de Xudith, e nel, se presenta á heroína bíblica, quen xunto coa súa criada, van ao campamento inimigo onde primeiro engana e despois decapita a Holofernes, o xeneral asirio inimigo.
É unha obra da que a autora fixo dúas versións. A máis antiga, perfectamente semellante a esta, é un pouco máis pequena e con cores diferentes, está exposta no Museo Nacional de Capodimonte de Nápoles e leva o mesmo título.
Esta versión florentina foi realizada para Cosme II de Médici mais, ao presentar un realismo tan cru, foi rexeitado e quedo agochado nun recuncho do Palazzo Pitti. Daquela, Artemisia tivo que demanda-la mediación de Galileo Galilei, con quen mantivo un contacto amigable, para reclamar a remuneración acordada pola obra.[1]
Descrición editar
O cadro parece estar pintado con maior coidado e paciencia que a primeira versión pintada polo artista uns anos antes: tanto os tecidos da escena como as actitudes dos personaxes son variados e descríbense con maior precisión, facendo que a obra sexa máis suntuosa e cohesionada. As tres figuras claramente dispostas nun triángulo (composición triangular) fan movementos estudados e precisos e a torsión do busto de Xudith engade dinamismo á escena.
Destácase a rotación do brazo dereito do protagonista e o esforzo que está a facer a muller para rematar a decapitación. O fondo escuro, profundo e misterioso fai que o macabro evento sexa aínda máis central e atractivo.
A pintora engadiu moitos detalles á escena, como a pulseira de ouro con camafeos antigos de Judith na que aparece unha representadión da deusa da mitoloxía grega, Artemisa,
A devandita pulseira, xunto co peiteado preciso e o vestido amarelo de damasco, diferencian a protagonista da súa serva, amosando as diferenzas de clase social. As dobras do veludo vermello da manta do xeneral asirio, as sabas de liño e as cortinas renderizáronse grazas a múltiples pasaxes e esmaltes.
Outro elemento de novidade en comparación co primeiro cadro é a enorme presenza do sangue: dende o pescozo de Holofernes brota unha fonte de macabro realismo e todo o cadro está impregnado de gotiñas vermellas obtidas salpicando o colorante vermello directamente do pincel. Entre os detalles máis minuciosos podemos destacar o encaixe da camisa de Judith e os flecos da saba na parte inferior esquerda do cadro.
Análise editar
A análise da imaxe, dende o punto de vista psicolóxico, levou a algúns críticos contemporáneos a ver o desexo feminino de vinganza con respecto á violencia sexual sufrida a mans do colega de seu pai, Agostino Tassi.
Cando Artemisia tiña dezasete anos, a súa veciña, unha muler maior chamada Tuzia, deixou que Tassi entrase na casa de Artemisia a través dunha porta contigua. Alí mesmo a violou, mentres Artemisia berraba pedindo axuda. O pai de Artemisia, Orazio Gentileschi, demandou a Tassi pola violación.[2] Durante o xuízo, Artemisia relatou o altercado con Tassi e o seu esforzo por se defender, afirmando: "Despois de facer os seus negocios, saíu de min. Cando estiven libre, fun ao caixón da mesa, tomei un coitelo e dirixinme cara a Agostino, dicindo: 'Gustaríame matarte con este coitelo porque me deshonraches".[2]
Non obstante, é difícil facer unha lectura máis axeitada e suxestiva que a que xa fixera Roberto Longhi en 1916:
"Quen pensaría - escribiu Longhi - que nunhas sabas candorosas eunha frías sombras dignas dun Vermeer a tamaño natural debería producirse un masacre tan brutal e atroz [...] Pero - semella dicir - esta muller é terrible! ¿Pintou unha muller todo isto? " e engadiu "[...] que aquí non hai nada sádico, que de feito o que sorprende é a impasibilidade salvaxe de quen pintou todo isto e incluso logrou descubrir que o sangue, que saíndo violentamente, podía adornar mediante pingas voando o chorro central ! Incrible! E despois, por caridade, á señora Schiattesi - este é o nome conxugal de Artemisia - ten tempo para escoller a empuñadura da espada ancha que precisaba para o feito. Por último, non aparenta que o único movemento de Xudit é o de afastarse o máis posible para que o sangue non lle lixe o seu traxe de seda amarelo? En calquera caso, pensamos que é un vestido da casa Gentileschi, o mellor armario de seda do século XVII en Europa, despois de Van Dyck."
As consideracións feitas sobre este cadro por Roland Barthes engaden elementos que aclaran aínda máis a súa orixinalidade iconográfica, incluso en comparación coa Xudith de Caravaggio:[3]
«O primeiro golpe de xenio - di Barthes - é o de ter colocado dúas mulleres na imaxe, e non só unha, mentres que na versión bíblica, a criada agarda fóra; dúas mulleres asociadas ao mesmo traballo, brazos interpostos, que combinan os seus esforzos musculares nun mesmo obxecto: gañar unha masa enorme, cuxo peso supera a forza dunha muller solteira. Non parecen dous traballadores a piques de matar un porco? Todo semella unha operación de cirurxía veterinaria. Mentres tanto (segundo golpe de xenio), a diferenza social das dúas compañeiras resáltase con perspicacia: a amante mantén a carne a distancia, parece noxenta aínda que decidida; a súa ocupación habitual non é matar gando; a serva, pola contra, mantén un rostro tranquilo e inexpresivo; matar a besta é para ela un traballo coma calquera outro: ocúpase mil veces no día desas tarefas triviais.»
Notas editar
Véxase tamén editar
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Xudit decapitando a Holofernes  |
Bibliografía editar
- Contini, R.; Papi, G. (1991). Artemisia (en italiano). Roma: Leonardo : De Luca. ISBN 8878133515.
- Contini, Roberto; Solinas, Francesco (2011). Artemisia Gentileschi. Storia di una passione. (en italiano). (Catálogo da mostra -Milán, 22 setembro 2011-30 xaneiro 2012-). Milán: Editorial 24 Ore Cultura. ISBN 978-8866480013.
- Garrard, Mary D. (1991). Artemisia Gentileschi: The Image of the Female Hero in Italian Baroque Art (en inglés). (reimpresión; 1ª edición, 1989). Princeton: Princeton University Press. ISBN 978-0691002859.
- Menzio, Eva (2014). Artemisia Gentileschi. Lettere precedute da "Atti di un processo di stupro" (en italiano). Milán: Abscondita. ISBN 978-8884164674.
- Quinn, Bridget (2017). "Artemisia Gentileschi". Broad Strokes: 15 Women Who Made Art and Made History (in That Order) (en inglés). San Francisco: Chronicle Books. pp. 19-30. ISBN 978-1452152363.
Outros artigos editar
- Xudit decapitando a Holofernes (Artemisia Gentileschi, Nápoles)
- Xudit decapitando a Holofernes (Caravaggio)
- Libro de Xudit