Xia Peisu
Xia Peisu ou Pei-su Hsia, nada en Chongqing o 28 de xullo de 1923 e finada en Pequín o 27 de agosto de 2014, foi unha científica e docente informática chinesa coñecida por ser unha pioneira en informática e tecnoloxía.[1][2][3] Foi a principal desenvolvedora do Modelo 107, a primeira computadora electrónica multiúsos da China, e é coñecida como a "Nai da Informática na China". Ela e o seu marido Yang Liming foron elixidos membros da Academia Chinesa de Ciencias en 1991. En 2010, foi honrada co premio inaugural da China Computer Federation Lifetime Achievement Award.[4]
  | |
| Biografía | |
|---|---|
| Nacemento | 28 de xullo de 1923 Chongqing, República Popular da China |
| Morte | 27 de agosto de 2014 (91 anos) Pequín, República Popular da China |
| Causa da morte | Morte natural |
| Datos persoais | |
| País de nacionalidade | República Popular da China |
| Educación | Universidade de Edimburgo - Doutor en filosofía (–1950) Universidade de Nanquim (pt)  Southeast University (en) Universidade Jiao Tong de Xangai (pt) |
| Actividade | |
| Ocupación | informática teórica , enxeñeira , profesora universitaria |
| Empregador | Universidade Tsinghua |
| Membro de | |
| Alumnos | Li Guojie (en) e Hu Weiwu (en) |
| Familia | |
| Cónxuxe | Yang Liming (en) |
Premios
| |
 | |
Desde 2015, esa mesma entidade, en lembranza de Xia, a predecesora da informática na China, outorga anualmente o Premio Xia-Piesu a enxeñeiras e científicas recoñecidas polas súas "sobresalientes contribucións e logros en informática, enxeñaría, educación e industria".[5][6]
Traxectoria editar
Xia naceu no seo dunha familia de académicos.[1] O seu avó, Xia Fengxun (夏风薰), que aprobara o exame imperial para o grao xiucai durante a finais da dinastía Qing, foi mestre durante corenta anos. O seu pai, Xia Hongru (夏鸿儒), dirixía unha escola no condado de Jiangjin, Chongqing. A súa nai, Huang Xiaoyong (黄孝永), era mestra e directora de escolas de nenas en Jiangjin.[3]
Baixo a tutela privada da súa familia, Xia adquiriu unha sólida base en matemáticas e prosa antiga chinesa a unha idade nova.[3] Aos catorce anos, Xia foi aceptada no Nanyu High School, onde destacou en matemáticas. En 1939, durante a Segunda Guerra Sino-Xaponesa, Xia viuse obrigada a trasladarse á Escola Nacional número 9 do condado de Jiangjin. Graduouse no bacharelato en 1940 e ese mesmo ano comezou a súa licenciatura en enxeñaría eléctrica na Universidade Central Nacional.[1]
Despois Xia realizou estudos de posgrao no Instituto de Investigación de Telecomunicacións da Universidade Nacional de Chiao Tung (Chongqing) de 1945 a 1947.[2] En 1947, Xia comezou un doutoramento en enxeñaría eléctrica na Universidade de Edimburgo, no Reino Unido.,[7] onde obtivo o seu doutoramento en 1950.[1]
Carreira editar
Dous anos despois da fundación da República Popular, Xia e o seu marido Yang Liming regresaron á China en 1951. Ocupou un posto como investigadora asociado no Departamento de Enxeñaría Eléctrica da Universidade de Tsinghua.[3]
No outono de 1952, o matemático Hua Luogeng comezou o desenvolvemento da primeira computadora electrónica da China, recrutando a Xia e outros dous científicos para dirixir o proxecto na Academia Chinesa de Ciencias (CAS). Este converteuse no punto de inflexión na súa carreira.[3] Catro anos máis tarde, converteuse nunha profesora fundadora do Instituto de Tecnoloxía Computacional ACC, onde pasou o resto da súa carreira.[2] Despois dos outros dous científicos, Min Naida e Wang Chuanying deixaron o proxecto, Xia liderou o desenvolvemento do primeiro ordenador electrónico multiúsos da China, o Modelo 107, en 1958.[8] Foi aclamada como a "nai da informática na China".
Xia fixo numerosas contribucións á investigación e deseño informáticos de alta velocidade na China.[9] Tamén participou no deseño dun procesador vectorial de alta velocidade e dunha gama de múltiples ordenadores paralelos. Axudou a establecer o Chinese Journal of Computers en 1978 e o Journal of Computer Science and Technology, a única revista en inglés no campo da computación publicada na China, en 1986.[3]
En marzo de 1956, Xia ensinou o primeiro curso de teoría informática da China e escribiu Principles of the Electronic Computer, o primeiro texto sistematizado de informática da China.[3] Cando se fundou a Universidade de Ciencia e Tecnoloxía da China en 1958, Xia encargouse de establecer o seu Departamento de Informática. Educou a máis de 700 estudantes entre 1956 e 1962.[8]
Xia titorou a máis de 60 estudantes de posgrao, dous dos cales gañaron premios nacionais polo seu traballo de doutoramento. Algúns dos seus estudantes incluíron a Li Guojie, que liderou o desenvolvemento dos supercomputadores Sugon; e Hu Weiwu, arquitecto xefe da CPU de Loongson.[8] Cando Loongson presentou a primeira CPU deseñada integramente na China en 2002, Hu chamouno Xia-50 para celebrar os seus cincuenta anos de carreira na informática.[10]
En 1991, Xia Peisu e o seu marido Yang Liming foron elixidos membros académicos da Academia Chinesa de Ciencias.[11] En recoñecemento ás súas contribucións á industria informática da China, a China Computer Federation homenaxeou a Xia co seu primeiro Premio á Tramitación en 2010, xunto con Zhang Xiaoxiang.[3][12]
Notas editar
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Wang Bing (2003). "Xia Peisu". En Lee. Biographical Dictionary of Chinese Women. New York: M.E. Sharpe. pp. 572–573. ISBN 9780765607980.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 "Obituary of Academician XIA Peisu (1923-2014)". Institute of Computing Technology, Chinese Academy of Sciences. 27 de agosto de 2014. Consultado o 8 de outubro de 2019.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 Nie Sijie (16 de outubro de 2014). "Xia Peisu: The Mother of Computer Science in China". All China Women's Federation. Arquivado dende o orixinal o 08 de outubro de 2019. Consultado o 8 de outubro de 2019.
- ↑ "Xia Peisu, la madre china de la computación | Vidas científicas" (en castelán). 14 de maio de 2020. Consultado o 17 de maio de 2020.
- ↑ McNeill, Leila. "The computer pioneer who built modern China" (en inglés). Consultado o 22 de febreiro de 2020.
- ↑ "CCF AWARDS-CCF Awards-中国计算机学会". Consultado o 22 de febreiro de 2020.
- ↑ Gao Cong. "School of Informatics at the University of Edinburgh". Consultado o 8 de outubro de 2019.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Qi Wei 祁威 (17 de abril de 2015). "中国计算机事业奠基人之一夏培肃：恬淡人生". Consultado o 14 de outubro de 2019.
- ↑ "China Vitae : Biography of Xia Peisu". Arquivado dende o orixinal o 07 de outubro de 2019. Consultado o 8 de outubro de 2019.
- ↑ Peng Yuanyuan 彭媛媛 (xaneiro de 2004). "中国计算机的先行之师". Consultado o 14 de outubro de 2019.
- ↑ "18对院士夫妻告诉你：科研人爱情有多燃" (en chinés). 26 de febreiro de 2019. Consultado o 13 de outubro de 2019.
- ↑ "CCF隆重颁发2010 CCF终身成就奖". 24 de xaneiro de 2011. Arquivado dende o orixinal o 14 de outubro de 2019. Consultado o 14 de outubro de 2019.