Wikipedia

Vacina da COVID-19

Este artigo trata sobre a vacina. Para o desenvolvemento de medicamentos véxase: Desenvolvemento de medicamentos para a COVID-19.

Unha vacina da COVID-19 é unha vacina que protexa contra a infección polo virus SARS-CoV-2, causante da COVID-19, que polo momento está en fase de elaboración. Aínda que ningunha vacina completou os ensaios clínicos, hai en marcha múltiples intentos de desenvolver unha. A finais de febreiro de 2020, a Organización Mundial da Saúde (OMS) dixo que non esperaba que estivese dispoñible unha vacina contra o SARS-CoV-2 en menos de 18 meses.[1] A Coalition for Epidemic Preparedness Innovations (CEPI), que está organizando un fondo de 2 mil millóns de dólares en todo o mundo para un rápido investimento e desenvolvemento de candidatos a vacinas,[2] indicou en abril que se podería dispoñer dunha vacina seguindo os protocolos de uso de emerxencia a inicios de 2021.[3]

O virus SARS-CoV-2

En abril de 2020 estaban en desenvolvemento 115 candidatos a vacinas,[3][4] e dúas organizacións iniciaran estudos de seguridade e eficacia en fase I-II en suxeitos humanos.[5][6] Cinco candidatos a vacinas estaban en estudos de seguridade en fase I en abril.[3]

Traballos sobre vacinas de coronavirus anteriores editar

Producíronse vacinas contra varias doenzas causadas por coronavirus para uso animal, incluíndo as vacinas contra o virus da bronquite infeccionsa das aves, contra o coronavirus canino e contra o coronavirus felino.[7]

Os traballos anteriores para desenvolver vacinas contra os virus da familia Coronaviridae que afectan a humanos centráronse na síndrome respiratoria aguda grave (SARS) e na síndrome respiratoria aguda de Oriente Medio (MERS). As vacinas contra a SARS[8] e a MERS[9] foron testadas en animais modelo non humanos. Porén, en 2020, aínda non hai unha cura ou vacina protectora contra a SARS que mostrase ser segura e efectiva en humanos.[10][11] Segundo os artigos científicos publicados en 2005 e 2006, a identificación e desenvolvemento de novas vacinas e medicinas para tratar a SARS era unha prioridade para os gobernos e axencias sanitarias públicas de todo o mundo.[12][13][14]

Non hai tampouco unha vacina comprobada para a MERS.[15] Cando apareceu a MERS, críase que as investigacións xa existentes sobre a SARS podían proporcionar un modelo útil para desenvolver vacinas e terapéuticas contra a infección polo MERS-CoV.[10][16] En marzo de 2020, unha vacina baseaada no ADN contra o MERS completou a fase I de ensaios clínicos en humanos,[17] e había outras tres en marcha, todas as cales eran vacinas de vectores virais, dúas con vectores adenovirais (ChAdOx1-MERS, BVRS-GamVac) e unha convectores MVA (MVA-MERS-S).[18]

Traballos emprendidos en 2020 editar

A COVID-19 identificouse en decembro de 2019.[19] Converteuse nunha pandemia estendida por todo o mundo en 2020, o que orixinou importantes investimentos e investigacións para desenvolver unha vacina.[19][20] Moitas organizacións están usando os xenomas publicados do virus para desenvolver unha posible vacina contra o SARS-CoV-2.[19][21][22][23]

Unhas 50 empresas e institucións académicas están implicadas no desenvolvemento de vacinas,[4][24][25] e tres delas están a recibir o apoio da Coalition for Epidemic Preparedness Innovations (CEPI), incluíndo proxectos das empresas de biotecnoloxía Moderna,[26] e Inovio Pharmaceuticals, e a Universidade de Queensland.[27] En marzo de 2020, había rexistrados no Rexistro de Ensaios Clínicos da Organización Mundial da Saúde cincocentos estudos clínicos en todos o mundo, en todas as etapas de desenvolvemento e candidatos terapéuticos para a COVID-19.[28]

A inicios de marzo de 2020, a CEPI anunciou un obxectivo de financiamento de dous mil millóns de dólares EUA nunha asociación global entre organizacións públicas, privadas, filantrópicas e sociedade civil para acelerar o desenvolvemento das vacinas da COVID-19, con compromisos ata agora dos gobernos de Dinamarca, Finlandia, Alemaña, Noruega e o Reino Unido.[2]

O 2 de abril de 2020, os investigadores da Escola de Medicina da Universidade de Pittsburgh informaron da creación dunha prometedora posible vacina da COVID-19, chamada PittCoVacc e esperan seguir unha vía acelerada para a súa aprobación, que dure menos que o habitual ano de probas, pola FDA norteamericana.[29][30]

Ensaios clínicos en marcha editar

Segundo informan os científicos do CEPI en abril de 2020, había un total de 115 candidatos a vacinas nas etapas iniciais de desenvolvemento, das que 78 estaban confirmados como proxectos activos (79, segundo o Instituto Milken[4]), e outras 37 anunciados, pero con pouca información pública dispoñible (seguramente estaban en planeamento ou sendo deseñadas).[3] Dos 79 proxectos activos confirmados,[4] 74 están en desenvolvemento "exploratorio" ou "preclínico", segundo o informe de principios de abril do CEPI.[3]

En abril, despois de que se publicou o informe do CEPI, empezaron os ensaios en fase I-II aleatorizados intervencionais para estudar a dose e avaliar os efecos secundarios en Wuhan, China sobre o candidato a vacina Ad5-nCoV (CanSino Biologics, táboa),[5] e en Inglaterra sobre o candidato a vacina ChAdOx1 nCoV-19.[6] A mediados de abril só hai outros cinco ensaios de candidatos a vacina en ensaios en fase I en humanos.[3]

Os ensaios en fase I comproban principalmente a seguridade e a dosificación preliminar nunhas poucas ducias de suxeitos con boa saúde, mentres que os ensaios en fase II – despois de ter éxito na fase I – avalían a inmunoxenicidade, niveis de dose (eficacia baseada en biomarcadores) e efectos secundarios do candidato a vacina, normalmente en centos de persoas.[31][32] Un ensaio en fase I-II realiza probas de seguridade preliminar e inmunoxenicidade, está tipicamente aleatorizado, controlado por placebo e realizado en sitios múltiples, e determina de forma máis precisa as doses efectivas.[32] Os ensaios en fase III implican máis participantes, incluíndo un grupo de control, e comproban a efectividade da vacina para previr a doenza, e monitorizan os efectos secundarios na dose óptima.[31][32]

COVID-19: candidatos a vacina en ensaios en fase I-II
Candidato a vacina

(desenvolvedor/patrocinador)

Tecnoloxía Fase do ensaio

(participantes)

Localidade Duración Referencias

e notas

Ad5-nCoV

(CanSino Biologics)

vector de adenovirus recombinante tipo 5 Ensaio en fase II intervencional para a dosificación e efectos secundarios (500) Wuhan, China marzo de 2020 a decembro de 2020 [5][33]
Ad5-nCoV

(CanSino Biologics)

vector de adenovirus recombinante tipo 5 Fase I (108) Wuhan, China marzo de 2020 a decembro de 2020 [3][34] continuando durante 2020 durante o inicio da fase II[5]
ChAdOx1 nCoV-19

(Universidade de Oxford)

vector de adenovirus Fase I-II, aleatorizada, controlada por placebo, en múltiples sitios (510) Inglaterra, Reino Unido abril de 2020 a maio de 2021 [6][35]
mRNA-1273

(Moderna, Instituto Nacionl da Alerxia e Enfermidades Infecciosas dos Estados Unidos)

ARN mensaxeiro que contén unha dispersión de nanopartículas lipídicas Fase I (45) Estados Unidos marzo de 2020 a primavera-verán de 2021 [3][36][37]
Covid-19/aAPC

(Instituto Médico Xenoinmune de Shenzhen)

vector lentiviral, células dendríticas presentadoras de antíxenos artificiais específicas de patóxenos Fase I (100) Shenzhen, China marzo de 2020 a 2023 [3][38]
LV-SMENP-DC

(Instituto Médico Xenoinmune de Shenzhen)

vacina de minixene lentiviral, células dendríticas modificadas con vector lentiviral Fase I (100) Shenzhen, China marzo de 2020 a 2023 [3][39]
INO-4800

(Inovio Pharmaceuticals, CEPI)

plásmido de ADN introducido por electroporación Fase I (40) Estados Unidos abril de 2020 a novembro de 2020 [3][40]

Limitacións editar

É posible que as vacinas en desenvolvemento non sexan seguras ou efectivas.[41] Un estudo atopou que entre 2006 e 2015, a taxa de éxito na obtención de aprobación desde os ensaios en fase I aos ensaios exitosos en fase III foi do 16,2% no caso das vacinas.[42]

Aínda que a vacina da gripe é normalmente producida en masa inxectando o virus en ovos embrionados de polo, este método non funcionará coas vacinas para o coronavirus, xa que o novo coronavirus non se pode replicar dentro dos ovos.[43]

Cronoloxía das investigacións preclínicas editar

  • O 24 de xaneiro de 2020 en Australia, a Universidade de Queensland anunciou que está investigando a potencialidade dunha vacina de abrazaeira molecular que modificaría xeneticamente as proteínas virais para estimular unha reacción inmunitaria.[27]
  • O 24 de xaneiro de 2020, o Centro de Vacinas Internacional (VIDO-InterVac) na Universidade de Saskatchewan anunciou os comezos dos traballos sobre unha vacina que pretende iniciar as súas probas en 2021.[44]
  • O Centro para o Control e Prevención de Enfermidades chinés e a Universidade de Hong Kong anunciaron o comezo dos traballos para facer unha vacina.[45][46]
  • O 29 de xaneiro de 2020, Janssen Pharmaceutical Companies, dirixidas por Hanneke Schuitemaker, anunciaron que empezaran a desenvolver unha vacina.[47] Janssen é o codesenvolvedor dunha vacina oral co seu socio biotecnolóxico Vaxart.[48] O 18 de marzo de 2020, Emergent BioSolutions anunciou unha asociación de fabricación con Vaxart para desenvolve a vacina.[49]
  • O 8 de febreiro de 2020, o laboratorio OncoGen de Romanía publicou un artigo sobre o deseño dunha vacina, "deseñada cunha tecnoloxía similar á usada para a terapia de vacinación de neoantíxenos do cancro" contra a COVID-19.[50] O 25 de marzo a dirección do instituto de investigación anunciou que finalizaran a síntese da vacina e que comezaran os tests.[51]
  • O 27 de febreiro de 2020, unha compañía filial de Generex, NuGenerex Immuno-Oncology anunciou que estaba empezando un proxecto de vacina para crear unha vacina de péptido Ii-Key contra a COVID-19. Queren producir unha vacina candidata que poida ser testada en humanos "en 90 días."[52]
  • A Universidade de Washington en St. Louis anunciou que empezaba o desenvolvemento dunha vacina o 5 de marzo de 2020.[53]
  • O 5 de marzo de 2020, o United States Army Medical Research and Materiel Command en Fort Detrick e o Walter Reed Army Institute of Research en Silver Spring, ambos no oeste de Maryland, anunciaron que estaban a traballar nunha vacina.[54]
  • Emergent Biosolutions anunciou que formara equipo con Novavax Inc. para desenvolver e fabricar unha vacina. Teñen plans para os ensaios preclínicos e un ensaio clínico en fase I para xullo de 2020.[55]
  • O 12 de marzo se 2020, O Ministro de Sanidade da India anunciou que estaban traballando con 11 illamentos e que incluso cun procedemento acelerado tardarían polo menos de ano e medio a dous anos desenvolver a vacina.[56]
  • O 12 de marzo de 2020, a compañía biotecnolóxica Medicago da cidade de Quebec, Quebec, informou do desenvolvemento dunha partícula similar a virus de coronavirus co financiamento parcial dos Institutos Canadenses para a Investigación Sanitaria.[57][58][59] O candidato a vacina está en investigación de laboratorio, e as probas en humanos están planeadas para xullo ou agosto de 2020.[58][59]
  • O 16 de marzo de 2020, a Comisión Europea ofreceu un investimento de 80 millóns de € á compañía biotecnolóxica alemá CureVac para que desenvolva unha vacina de ARNm.[60] Algo antes nesa semana, The Guardian informou que o presidente dos Estados Unidos Donald Trump ofrecera a CureVac "'grandes cantidades de diñeiro' para ter acceso exclusivo á vacina da COVID-19", e que o goberno alemán rexeitou ese intento.[61]
  • O 17 de marzo de 2020, a compañía farmacéutica norteamericana Pfizer anunciou a súa asociación coa compañía alemá BioNTech para desenvolver conxuntamente unha vacina baseada en ARNm.[62] A vacina candidata baseada en ARNm BNT162, actualmente en probas preclínicas con ensaios clínicos que se espera que comecen en abril de 2020.[63]
  • En Italia o 17 de marzo de 2020, Takis Biotech, unha compañía biotecnolólxica italiana anunciou que terían resultados preclínicos en abril de 2020 e a súa vacina candidata final podería empezar as probas en humanos en outono.[64]
  • En Francia o 19 de marzo de 2020, a Coalition for Epidemic Preparedness Innovations (CEPI) anunciou un investimento de 4,9 millóns de dólares EUA no consorcio de investigación da vacina da COVID-19 que implica ao Instituto Pasteur, Themis Bioscience (Vienna, Austria), e a Universidade de Pittsburgh, o que fai ascender o investimento total da CEPI na vacina da COVID-19 a 29 millóns de dólares.[65] Outros socios financeiros da CEPI para a elaboración da vacina da COVID-19 son Moderna, Curevac, Inovio, Novavax, a Universidade de Hong Kong, a Universidade de Oxford e a Universidade de Queensland.[65]
  • O 20 de marzo de 2020, funcionarios da sanidade rusa anunciaron que os científicos empezaron as probas en animais de seis vacinas candidatas diferentes.[66]
  • Os investigadores do Imperial College London anunciaron o 20 de marzo de 2020 que están desenvolvendo unha autoamplificación da vacina de ARN da COVID-19. A vacina candidata foi desenvolvida en 14 días despois de recibir a secuencia xenética da China.[67]
  • A finais de marzo, o goberno canadense anunciou un financiamento de 275 millóns de dólares canadenses para 96 proxectos de investigación sobre contramedidas médicas contra a COVID-19, incluíndo numerosas vacinas candidatas en empresas e universidades canadenses, como nas iniciativas de Medicago e a Universidade de Saskatchewan.[44][57][58][59] Aproximadamente no mesmo momento, o goberno canadense anunciou outra asignación de 192 millóns de dólares canadenses especificamente para o desenvolvemento dunha vacina da COVID-19, con plans para establecer un "banco de vacinas" nacional de varias vacinas novas que poderían utilizarse se aparece outro gromo de coronavirus.[58]
  • O 2 de abril de 2020 o ministro de Ciencia e Innovación de España informou que “probablemente antes do fin de abril teremos un primeiro candidato de vacina a nivel mundial feito co virus completo”. Os traballos realízanse no Centro Nacional de Biotecnoloxía do Consello Superior de Investigacións Científicas (CNB-CSIC).[68]

Ampliación de escala tecnolóxica editar

En marzo de 2020, o goberno dos Estados Unidos, a industria e tres universidades sumaron recursos para acceder a supercomputadores da IBM, combinados con recursos de computación na nube de Hewlett Packard Enterprise, Amazon, Microsoft e Google.[69][70] O Consorcio de Compuación de Alto Rendemento da COVID-19 está sendo utilizado para predicir a propagación da enfermidade, facder modelos de posibles vacinas e cribar miles de compostos químicos para deseñar unha vacina da COVID-19 ou unha terapia.[69][70]

Outro consorcio formado por Microsoft, seis universidades (incluíndo unha das do primeiro consorcio) e o Centro Nacional para Aplicacións de Supercomputadores, que traballa baixo os auspicios de C3.ai, unha compañía financiada polo multimillonario desenvolvedor de software Thomas Siebel, están actualmente combinando os seus recursos de supercomputación para os mesmos usos xunto co desenvolvemento de protocolos médicos e reforzo das estratexias de saúde pública arredor do mundo, así como concedendo grandes bolsas de investigación aos científicos que propoñen usar AI para levar a cabo tarefas similares en maio.[71][72]

Rumores e desinformacións editar

Algunhas informacións aparecidas nos medios sociais promoveron unha teoría da conspiración que afirma que o virus causante da COVID-19 xa era coñecido e que xa está dispoñible unha vacina. As patentes citadas por varios medios sociais fan referencia a patentes existentes para as secuencias xenéticas e vacinas para outras cepas de coronavirus como o coronavirus da SARS,[73][74] polo que non teñen que ver coa COVID-19.

Notas editar

  1. ↑ Grenfell, Rob; Drew, Trevor (17de febreiro de 2020). "Here's Why It's Taking So Long to Develop a Vaccine for the New Coronavirus". ScienceAlertarchive-url=https://web.archive.org/web/20200228010631/https://www.sciencealert.com/who-says-a-coronavirus-vaccine-is-18-months-away. Consultado o 26 de febreiro de 2020. 
  2. ↑ 2,0 2,1 "CEPI welcomes UK Government's funding and highlights need for $2 billion to develop a vaccine against COVID-19". Coalition for Epidemic Preparedness Innovations, Oslo, Norway. 6 de marzo de 2020. Consultado o 23 de marzo de 2020. 
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 Thanh Le, Tung; Andreadakis, Zacharias; Kumar, Arun; Gómez Román, Raúl; Tollefsen, Stig; Saville, Melanie; Mayhew, Stephen (9 de abril de 2020). "The COVID-19 vaccine development landscape". Nature Reviews Drug Discovery. ISSN 1474-1776. doi:10.1038/d41573-020-00073-5. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 "COVID-19 treatment and vaccine tracker" (PDF). Milken Institute. 9 de abril de 2020. Consultado o 9 de abril de 2020. Resumo divulgativo. 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Angus Liu (10 de abril de 2020). "China's CanSino Bio advances COVID-19 vaccine into phase 2 on preliminary safety data". FiercePharma (en inglés). Consultado o 2020-04-13. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 "University of Oxford commences clinical trial for vaccine candidate (ChAdOx1 nCoV-19) Targeting COVID-19". Trial Site News (en inglés). 31 de marzo de 2020. Consultado o 13 de abril de 2020. 
  7. ↑ Cavanagh, Dave (2003). "Severe acute respiratory syndrome vaccine development: Experiences of vaccination against avian infectious bronchitis coronavirus". Avian Pathology 32 (6): 567–582. PMID 14676007. doi:10.1080/03079450310001621198. 
  8. ↑ Gao, Wentao; Tamin, Azaibi; Soloff, Adam; d'Aiuto, Leonardo; Nwanegbo, Edward; Robbins, Paul D.; Bellini, William J.; Barratt-Boyes, Simon; Gambotto, Andrea (2003). "Effects of a SARS-associated coronavirus vaccine in monkeys". The Lancet 362 (9399): 1895–1896. PMC 7112457. PMID 14667748. doi:10.1016/S0140-6736(03)14962-8. 
  9. ↑ Kim, Eun; Okada, Kaori; Kenniston, Tom; Raj, V. Stalin; Alhajri, Mohd M.; Farag, Elmoubasher A.B.A.; Alhajri, Farhoud; Osterhaus, Albert D.M.E.; Haagmans, Bart L.; Gambotto, Andrea (2014). "Immunogenicity of an adenoviral-based Middle East Respiratory Syndrome coronavirus vaccine in BALB/C mice". Vaccine 32 (45): 5975–5982. PMC 7115510. PMID 25192975. doi:10.1016/j.vaccine.2014.08.058. 
  10. ↑ 10,0 10,1 Jiang, Shibo; Lu, Lu; Du, Lanying (2013). "Development of SARS vaccines and therapeutics is still needed". Future Virology 8 (1): 1–2. PMC 7079997. PMID 32201503. doi:10.2217/fvl.12.126. 
  11. ↑ "SARS (severe acute respiratory syndrome)". National Health Service. 5 de marzo de 2020. Arquivado dende o orixinal o 9 de marzo de 2020. Consultado o 31 de xaneiro de 2020. 
  12. ↑ Greenough, Thomas C.; Babcock, Gregory J.; Roberts, Anjeanette; Hernandez, Hector J.; et al. (15 de febreiro de 2005). "Development and Characterization of a Severe Acute Respiratory Syndrome–Associated Coronavirus–Neutralizing Human Monoclonal Antibody That Provides Effective Immunoprophylaxis in Mice". The Journal of Infectious Diseases 191 (4): 507–14. PMC 7110081. PMID 15655773. doi:10.1086/427242. 
  13. ↑ Tripp, Ralph A.; Haynes, Lia M.; Moore, Deborah; Anderson, Barbara; et al. (setembro de 2005). "Monoclonal antibodies to SARS-associated coronavirus (SARS-CoV): Identification of neutralizing and antibodies reactive to S, N, M and E viral proteins". Journal of Virological Methods 128 (1–2): 21–8. PMC 7112802. PMID 15885812. doi:10.1016/j.jviromet.2005.03.021. 
  14. ↑ Roberts, Anjeanette; Thomas, William D.; Guarner, Jeannette; Lamirande, Elaine W.; et al. (marfzo de 2006). "Therapy with a Severe Acute Respiratory Syndrome–Associated Coronavirus–Neutralizing Human Monoclonal Antibody Reduces Disease Severity and Viral Burden in Golden Syrian Hamsters". The Journal of Infectious Diseases 193 (5): 685–92. PMC 7109703. PMID 16453264. doi:10.1086/500143. 
  15. ↑ Shehata, M.M., Gomaa, M.R., Ali, M.A. et al. Middle East respiratory syndrome coronavirus: a comprehensive review. Front. Med. 10, 120–136 (2016). doi 10.1007/s11684-016-0430-6
  16. ↑ Butler, Declan (outubro de 2012). "SARS veterans tackle coronavirus". Nature 490 (7418): 20. Bibcode:2012Natur.490...20B. PMID 23038444. doi:10.1038/490020a. 
  17. ↑ Modjarrad, Kayvon; Roberts, Christine C.; Mills, Kristin T.; Castellano, Amy R.; Paolino, Kristopher; Muthumani, Kar; Reuschel, Emma L.; Robb, Merlin L.; Racine, Trina; Oh, Myoung-don; Lamarre, Claude; Zaidi, Faraz I.; Boyer, Jean; Kudchodkar, Sagar B.; Jeong, Moonsup; Darden, Janice M.; Park, Young K.; Scott, Paul T.; Remigio, Celine; Parikh, Ajay P.; Wise, Megan C.; Patel, Ami; Duperret, Elizabeth K.; Kim, Kevin Y.; Choi, Hyeree; White, Scott; Bagarazzi, Mark; May, Jeanine M.; Kane, Deborah; et al. (2019). "Safety and immunogenicity of an anti-Middle East respiratory syndrome coronavirus DNA vaccine: a phase 1, open-label, single-arm, dose-escalation trial.". The Lancet Infectious Diseases 19 (9): 1013–1022. PMID 31351922. doi:10.1016/S1473-3099(19)30266-X. 
  18. ↑ Yong, Chean Yeah; Ong, Hui Kian; Yeap, Swee Keong; Ho, Kok Lian; Tan, Wen Siang (2019). "Recent Advances in the Vaccine Development Against Middle East Respiratory Syndrome-Coronavirus". Frontiers in Microbiology 10: 1781. PMC 6688523. PMID 31428074. doi:10.3389/fmicb.2019.01781. 
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 Fauci, Anthony S.; Lane, H. Clifford; Redfield, Robert R. (28 de febreiro de 2020). "Covid-19 — Navigating the Uncharted". New England Journal of Medicine 382 (13): 1268–1269. ISSN 0028-4793. PMID 32109011. doi:10.1056/nejme2002387. 
  20. ↑ Gates, Bill (28 de febreiro de 2020). "Responding to Covid-19 — A Once-in-a-Century Pandemic?". New England Journal of Medicine. ISSN 0028-4793. PMID 32109012. doi:10.1056/nejmp2003762. 
  21. ↑ Steenhuysen J, Kelland K (24 de xaneiro de 2020). "With Wuhan virus genetic code in hand, scientists begin work on a vaccine". Reuters. Arquivado dende o orixinal o 25 de xaneiro de 2020. Consultado o 25 de xaneiro de 2020. 
  22. ↑ Praveen Duddu (19 de febreiro de 2020). "Coronavirus outbreak: Vaccines/drugs in the pipeline for Covid-19". Clinical Trials Arena. Arquivado dende o orixinal o 19 de febreiro de 2020. Consultado o 19 de febreiro de 2020. 
  23. ↑ Lee, Jaimy (1 de abril de 2020). "These nine companies are working on coronavirus treatments or vaccines — here's where things stand". MarketWatch. Consultado o 2 de abril de 2020. 
  24. ↑ Cillian O'Brien (31 de marzo de 2020). "Vaccine watch: These are the efforts being made around the world". CTV News, Bell Media. Consultado o 1 de abril de 2020. 
  25. ↑ Spinney, Laura (18 de marzo de 2020). "When will a coronavirus vaccine be ready?". The Guardian. Consultado o 18 de marzo de 2020. 
  26. ↑ Ziady, Hanna (26 de febreiro de 2020). "Biotech company Moderna says its coronavirus vaccine is ready for first tests". CNN. Arquivado dende o orixinal o 28 de febreiro de 2020. Consultado o 2 de marzo de 2020. 
  27. ↑ 27,0 27,1 Devlin, Hannah (24 de xaneiro de 2020). "Lessons from SARS outbreak help in race for coronavirus vaccine". The Guardian. Arquivado dende o orixinal o 25 de xaneiro de 2020. Consultado o 25 de xaneiro de 2020. 
  28. ↑ Cheng, Matthew P.; Lee, Todd C. Lee; Tan, Darrell H.S.; Murthy, Srinivas (26 de marzo de 2020). "Generating randomized trial evidence to optimize treatment in the COVID-19 pandemic" (PDF). Canadian Medical Association Journal: cmaj.200438. ISSN 0820-3946. doi:10.1503/cmaj.200438. Consultado o 27 de marzo de 2020. 
  29. ↑ Martines, Jamie (2 de abril de 2020). "Pittsburgh scientists develop possible coronavirus vaccine, hope FDA can fast-track it". Pittsburgh Tribune-Review. Consultado o 2 de abril de 2020. 
  30. ↑ Kim, Eun; et al. (2 de abril de 2020). "Microneedle array delivered recombinant coronavirus vaccines: Immunogenicity and rapid translational development". EBioMedicine: 102743. doi:10.1016/j.ebiom.2020.102743. Consultado o 2 de abril de 2020. 
  31. ↑ 31,0 31,1 "Vaccine Safety - Vaccines". www.vaccines.gov. US Department of Health and Human Services. Consultado o 13 de abril de 2020. 
  32. ↑ 32,0 32,1 32,2 "The drug development process". US Food and Drug Administration. 4 de xaneiro de 2018. Consultado o 12 de abril de 2020. 
  33. ↑ Número do ensaio clínico NCT04341389 para "A Phase II Clinical Trial to Evaluate the Recombinant Novel Coronavirus Vaccine (Adenovirus Vector)" en ClinicalTrials.gov
  34. ↑ Número do ensaio clínico NCT04313127 para "A Phase I Clinical Trial in 18-60 Adults" en ClinicalTrials.gov
  35. ↑ Número do ensaio clínico NCT04324606 para "A Study of a Candidate COVID-19 Vaccine (COV001)" en ClinicalTrials.gov
  36. ↑ "NIH clinical trial of investigational vaccine for COVID-19 begins" (en inglés). US National Institutes of Health. 16 de marzo de 2020. Consultado o 17 de marzo de 2020. 
  37. ↑ Número do ensaio clínico NCT04283461 para "Safety and Immunogenicity Study of 2019-nCoV Vaccine (mRNA-1273) for Prophylaxis SARS CoV-2 Infection" en ClinicalTrials.gov
  38. ↑ Número do ensaio clínico NCT04299724 para "Safety and Immunity of Covid-19 aAPC Vaccine" en ClinicalTrials.gov
  39. ↑ Número do ensaio clínico NCT04276896 para "Immunity and Safety of Covid-19 Synthetic Minigene Vaccine" en ClinicalTrials.gov
  40. ↑ Número do ensaio clínico NCT04336410 para "Safety, Tolerability and Immunogenicity of INO-4800 for COVID-19 in Healthy Volunteers" en ClinicalTrials.gov
  41. ↑ Thorp, H. Holden (23 de marzo de 2020). "Underpromise, overdeliver" (PDF). Science (en inglés) (American Association for the Advancement of Science) 367 (6485): 1405. PMID 32205459. doi:10.1126/science.abb8492. Consultado o 23 de marzo de 2020. 
  42. ↑ "Clinical Development Success Rates 2006-2015" (PDF). BIO Industry Analysis. xuño de 2016. 
  43. ↑ Yeung, Jessie (29 de marzo de 2020). "Millions of chickens are used to make vaccines each year. But that won't work for coronavirus". CNN. Consultado o 2020-04-04. 
  44. ↑ 44,0 44,1 "Saskatchewan lab joins global effort to develop coronavirus vaccine". CBC News. The Canadian Press. 24 de xaneiro de 2020. Arquivado dende o orixinal o 25 de xaneiro de 2020. Consultado o 25 de xaneiro de 2020. 
  45. ↑ Jeong-ho, Lee; Zheng, William; Zhou, Laura (26 xaneiro de 2020). "Chinese scientists race to develop vaccine as coronavirus death toll jumps". South China Morning Post. Arquivado dende o orixinal o 26 de xaneiro de 2020. Consultado o 28 de xaneiro de 2020. 
  46. ↑ Cheung, Elizabeth (28 de xaneiro de 2020). "Hong Kong researchers have developed coronavirus vaccine, expert reveals". South China Morning Post. Arquivado dende o orixinal o 28 de xaneiro de 2020. Consultado o 28 de xaneiro de 2020. 
  47. ↑ Mishra, Manas (29 de xaneiro de 2020). Orr, Bernard; Kuber, Shailesh, eds. "Johnson & Johnson working on vaccine for deadly coronavirus". Reuters. Arquivado dende o orixinal o 29 de xaneiro de 2020. Consultado o 19 de febreiro de 2020. 
  48. ↑ "Vaxart (VXRT) - A long shot or perfect shot?". NASDAQ, RTTNews.com. 25 de febreiro de 2020. Consultado o 1 de marzo de 2020. 
  49. ↑ Gilgore, Sara (18 de marzo de 2020). "Emergent BioSolutions dives into another coronavirus vaccine effort". Washington Business Journal. Consultado o 18 de marzo de 2020. 
  50. ↑ Bojin, Florina; Gavriliuc, Oana; Margineanu, Michael-Bogdan; Paunescu, Virgil (2020-02-08). "Design of an Epitope-Based Synthetic Long Peptide Vaccine to Counteract the Novel China Coronavirus (2019-nCoV)" (en inglés). 
  51. ↑ ""Vaccin împotriva noului coronavirus", în teste la OncoGen Timișoara - România - Radio România Actualităţi Online". www.romania-actualitati.ro. Consultado o 2020-03-28. 
  52. ↑ "Generex Provides Coronavirus Update: Generex Receives Contract from Chinese Partners to Develop a COVID-19 Vaccine Using Ii-Key Peptide Vaccines" (Nota de prensa). Generex. 2020-02-27. Arquivado dende o orixinal o 19 de agosto de 2020. Consultado o 2020-03-25. 
  53. ↑ Chen, Eli (5 de marzo de 2020). "Wash U Scientists Are Developing A Coronavirus Vaccine". news.stlpublicradio.org (en inglés). Consultado o 19 de marzo de 2020. 
  54. ↑ "Defense Department Press Briefing Investigating and Developing Vaccine Candidates Against COVID-19 (Transcript)". Arlington, VA: United States Department of Defense. 5 de marzo de 2020. Consultado o 19 de marzo de 2020. 
  55. ↑ Gilgore, Sara (10 de marzo de 2020). "Novavax's coronavirus vaccine program is getting some help from Emergent BioSolutions". Washington Business Journal (Charlotte, NC: American City Business Journals). 
  56. ↑ "Will take one-and-a-half to two years for India to develop vaccine for COVID-19: Health Ministry". Economic Times. 12 de marzo de 2020. Consultado o 12 de marzo de 2020. 
  57. ↑ 57,0 57,1 "Government of Canada funds 49 additional COVID-19 research projects – Details of the funded projects". Government of Canada. 23 de marzo de 2020. Consultado o 23 de marzo de 2020. 
  58. ↑ 58,0 58,1 58,2 58,3 Maham Abedi (23 de marzo de 2020). "Canada to spend $192M on developing COVID-19 vaccine". Global News. Consultado o 24 de marzo de 2020. 
  59. ↑ 59,0 59,1 59,2 "Medicago announces production of a viable vaccine candidate for COVID-19". Business Wire. 2020-03-12. Consultado o 2020-03-24. 
  60. ↑ "Coronavirus: Commission offers financing to innovative vaccines company CureVac". European Commission. 16 de marzo de 2020. Consultado o 19 de marzo de 2020. 
  61. ↑ Oltermann, Philip (15 de marzo de 2020). "Trump 'offers large sums' for exclusive access to coronavirus vaccine". The Guardian. 
  62. ↑ "Pfizer and BioNTech announce joint development of a potential COVID-19 vaccine". TechCrunch. 18 de marzo de 2020. Consultado o 18 de marzo de 2020. 
  63. ↑ "COVID-19: mRNA vaccines – a promising approach to vaccine development". Shelston IP Australia – Intellectual Property & Patent Services | IP Attorneys & IP Lawyers (en inglés). 2020-03-23. Arquivado dende o orixinal o 09 de abril de 2020. Consultado o 2020-03-23. 
  64. ↑ "Takis, a biotech company in Castel Romano, Rome, announced that it is ready to test its COVID-19 vaccine on pre-clinical models." (PDF) (Nota de prensa). Rome: Takis Biotech. 2020-03-17. Consultado o 2020-03-24. 
  65. ↑ 65,0 65,1 "CEPI collaborates with the Institut Pasteur in a consortium to develop COVID-19 vaccine". Coalition for Epidemic Preparedness Innovations. 19 de marzo de 2020. Consultado o 23 de marzo de 2020. 
  66. ↑ Andrew Osborn (20 de marzo de 2020). "Russia starts testing coronavirus vaccine prototypes on animals". U.S. News & World Report. Thomson Reuters. Consultado o 2020-03-21. 
  67. ↑ Wilson, Joanna (2020-03-20). "In pictures: the Imperial lab developing a COVID-19 vaccine" (Nota de prensa). London: Imperial College London. Consultado o 2020-03-24. 
  68. ↑ Consalud.es La primera vacuna española candidata a frenar el Covid-19, “antes del fin de abril”
  69. ↑ 69,0 69,1 Shankland, Stephen. "Sixteen supercomputers tackle coronavirus cures in US". CNET (en inglés). Consultado o 2020-03-23. 
  70. ↑ 70,0 70,1 "Homepage of The COVID-19 High Performance Computing Consortium". Arquivado dende o orixinal o 28 de marzo de 2020. Consultado o 2020-03-28. 
  71. ↑ "C3.ai, Microsoft, and Leading Universities Launch C3.ai Digital Transformation Institute". 2020-03-26. Consultado o 2020-03-28. 
  72. ↑ Broad, William (2020-03-26). "A.I. Versus the Coronavirus". The New York Times. Consultado o 2020-03-28. 
  73. ↑ Kertscher, Tom (23 de xaneiro de 2020). "No, there is no vaccine for the Wuhan coronavirus". PolitiFact. Poynter Institute. Arquivado dende o orixinal o 7 febreiro de 2020. Consultado o 7 febreiro de 2020. 
  74. ↑ McDonald, Jessica (24 de xaneiro de 2020). "Social Media Posts Spread Bogus Coronavirus Conspiracy Theory". FactCheck.org. Annenberg Public Policy Center. Arquivado dende o orixinal o 6 febreiro de 2020. Consultado o 8 febreiro de 2020. 

Véxase tamén editar

Outros artigos editar

Ligazóns externas editar

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Vacina_da_COVID-19&oldid=6541426»