Sistema electoral

Un sistema electoral é un conxunto de regras que determinan como se realizan as eleccións e os referendos e como se determinan os seus resultados. Os sistemas electorais políticos están organizados polos gobernos, mentres que as eleccións non políticas poden ter lugar en empresas, organizacións sen ánimo de lucro e organizacións informais.

Mapa cos distintos tipos de sistema electoral en xaneiro de 2020.
Sistema de pluralidade
     Sistema maioritario uninominal      Sistema maioritario plurinominal      Sistema de lista maioritaria Sistema de maiorías
     Segunda volta electoral      Segunda volta instantánea Sistema semiproporcional
     Voto único non transferible      Voto culminante     Sistema binominal Sistema proporcional
     Sistema proporcional plurinominal     Voto único transferible Sistema mixto
     Prima de gobernabilidade          Representación proporcional mixta                    Voto paralelo Outros
     Reconto Borda     Sen elección directa     Sen información

Os sistemas electorais consisten en conxuntos de regras que rexen todos os aspectos do proceso de votación: cando se celebran eleccións, quen ten permiso para votar, quen pode presentarse como candidato, como se marcan e emiten as papeletas de votación, como se contan as papeletas (método de elección), límites de gasto da campaña e outros factores que poden afectar o resultado. Os sistemas electorais políticos defínense polas constitucións e as leis electorais, adoitan ser realizados por comisións electorais e poden empregar varios tipos de eleccións para diferentes cargos.

Algúns sistemas electorais elixen un único gañador para un só cargo, como un representante de distrito nunha asemblea nacional, primeiro ministro, presidente ou gobernador, mentres que outros elixen varios gañadores, como membros do parlamento ou consellos de administración. Hai un gran número de variacións nos sistemas electorais, pero os sistemas máis comúns son o voto por maioría uninominal, elección de segunda volta, voto proporcional de varios membros e voto preferencial. Algúns sistemas electorais, como os sistemas mixtos, tentan combinar os beneficios dos sistemas non proporcionais e proporcionais.

O estudo dos métodos electorais formalmente definidos denomínase teoría da elección social ou teoría do voto, e este estudo pode levarse a cabo dentro do campo da ciencia política, a economía ou as matemáticas, e concretamente dentro dos subcampos da teoría de xogos e deseño de mecanismos. As probas de imposibilidade como o Teorema de imposibilidade de Arrow demostran que cando os electores teñen tres ou máis alternativas, non é posible deseñar un sistema de votación que reflicta as preferencias dos electores. preferencia comunitaria. A razón é que é relativamente probable que haxa un empate entre tres ou máis alternativas, polo que, por exemplo, se prefire a alternativa A a B, B a C e C a B.

O deseño das eleccións

Ao deseñar un sistema electoral, o mellor é comezar cunha listaxe de criterios que resuma o que se quere conseguir, o que se quere evitar e, en liñas xerais, como se quere que sexan o goberno e o parlamento. Dada a natureza do deseño institucional, hai que realizar axustes buscando o punto medio entre o que se desexa e cales son os obxectivos. Por exemplo, pode querer fomentar a elección de candidatos independentes e, ao mesmo tempo, promover o crecemento de partidos políticos fortes. Tamén o deseñador de sistemas electorais pode considerar que é un acto de sabedoría crear un sistema que ofreza aos electores un amplo grao de elección entre candidatos e partidos, pero isto pode significar unha papeleta complicada que cause dificultades aos votantes menos formados. A clave, á hora de formular ou reformar un sistema electoral, é dar prioridade aos criterios máis importantes e despois avaliar que sistema electoral, ou combinación de sistemas, é mellor para maximizar os obxectivos. En esencia, o que fan os sistemas electorais é traducir os votos en escanos gañados por partidos e candidatos.

As variables clave son:

• A fórmula electoral empregada.
• Se o sistema é máis maioritario ou máis proporcional.
• Que fórmula matemática se utiliza para calcular a distribución dos votos.
• O tamaño do distrito electoral, non cantos electores viven nun distrito, senón cantos membros do parlamento son elixidos por el.

O deseño dos sistemas electorais está moi relacionado con outros aspectos máis administrativos das eleccións, como a distribución dos lugares de votación, a designación de candidatos, o rexistro de votantes, quen dirixe as eleccións (administración electoral) etc. Estes asuntos son de grande importancia e as posibles vantaxes na selección dun determinado sistema electoral poden verse socavadas a non ser que se lles preste a debida atención.

O deseño do sistema electoral tamén afecta outras áreas da lexislación electoral:

• A escolla do sistema electoral inflúe na forma en que se trazan os límites dos distritos ou circunscricións (delimitación de distritos).
• A disposición das papeletas electorais.
• O reconto de votos.
• Outros aspectos do proceso electoral.

Elementos para un deseño electoral

• As materias que interveñen no proceso. Contrólanse a través de:

1. Requisitos para ser votante.
2. Privación do dereito ao voto.
3. Requisitos para ser candidato.
4. Rexistro de candidatos.
5. Organizacións políticas.
6. Organización electoral (administración electoral).

• Operacións materiais do proceso:

1. Campaña electoral.
2. Votación.
3. Publicación dos resultados.
4. Circunscriciós electorais.
5. Organización electoral.

• Finalmente:

1. Os medios de control xurídico e a resolución de conflitos e controversias xurídicas.
2. Sancións por infraccións electorais específicas e atenuantes.

Múltiples métodos de vitoria

Sistemas de pluralidade-maioría

A característica máis destacada destes sistemas é que sempre usan distritos uninominais. No sistema da maioría relativa, ás veces coñecido como sistema de pluralidade nos distritos uninominais, o vencedor é quen obteña o maior número de votos, aínda que isto non implica necesariamente maioría absoluta. Cando este sistema se usa en distritos multimembros (é dicir, onde se elixen varios representantes), entón convértese no sistema de votación en bloque. Os electores teñen tantos votos como escanos que asignar e os candidatos máis votados ocupan os postos independentemente da porcentaxe que acaden realmente. Os sistemas maioritarios como o voto alternativo de Australia e o sistema francés de dúas voltas tratan de garantir que o candidato gañador obteña a maioría absoluta (máis do 50 %). En esencia, o sistema de votación alternativo utiliza as segundas preferencias dos votantes para producir un gañador maioritario, se ninguén resulta elixido na primeira volta.

Este sistema tende a fomentar a formación de menos partidos.

Nestes sistemas, a eficacia das decisións prefírese á imparcialidade, a rendición de contas é do candidato e non do partido. Isto pode debilitar e dividir os partidos.

Sistemas de representación proporcional

De cada distrito electoral elíxense varios membros do congreso.< ref name=PPP36/> Este sistema fomenta a fragmentación. A fragmentación foméntase aínda máis cando os distritos son grandes e se utilizan fórmulas que traducen os votos en número de escanos.

A lóxica que guía os sistemas de representación proporcional é reducir deliberadamente as disparidades entre a porcentaxe do voto nacional obtido por un partido e os escanos parlamentarios que lle corresponden: se un partido grande gaña o 40 % dos votos debería obter aproximadamente o 40 % dos escanos, e se un partido pequeno gaña o 10 % dos votos, tamén debería gañar preto do 10 % dos escanos parlamentarios. O uso de listas de partidos a nivel nacional ou rexional adoita considerarse a mellor forma de conseguir esa proporcionalidade (representación proporcional por listas). Pero ese obxectivo tamén se pode conseguir facilmente se o compoñente proporcional dun sistema de representación proporcional personalizada compensa calquera desproporcionalidade derivada dos resultados en distritos unipersoais maioritarios (representación proporcional personalizada). O voto preferencial tamén pode servir para ese propósito: o voto único transferible, onde os votantes clasifican os candidatos en distritos multimembros, é outro sistema proporcional ben establecido.

Moitas novas democracias escolleron sistemas de representación proporcional. Máis de vinte democracias establecidas e case a metade de todas as democracias "libres" usan algunha variante da representación proporcional. Os sistemas de representación proporcional son predominantes en Latinoamérica e en Europa occidental e representan un terzo de todos os sistemas en África. Aínda que os escanos a miúdo distribúense en distritos rexionais multimembros, nalgúns países ( Alemaña, Namibia, Israel, Países Baixos, Dinamarca, Suráfrica ou Nova Zelandia) a distribución dos escanos determínase efectivamente polo voto a nivel nacional. A fórmula empregada para calcular a distribución dos escanos, unha vez realizado o escrutinio dos votos, pode ter un efecto marxinal nos resultados electorais da representación proporcional. As fórmulas poden basearse na "media máis alta" ou no "residuo máis grande". Porén, a magnitude dos distritos e os limiares de representación teñen maior importancia para os resultados globais da representación proporcional. Canto maior sexa o número de representantes elixíbeis nun distrito e menor sexa o limiar esixido para a representación na lexislatura, máis proporcional será o sistema electoral e maior será a oportunidade dos pequenos partidos minoritarios de conseguir representación parlamentaria.

En Israel, o limiar é do 1,5 %, mentres que en Alemaña é do 5 %. En Suráfrica non había ningún limiar legal en 1994 para a representación e o Partido Demócrata Cristián Africano gañou dous dos 400 escanos con só o 0,45 % dos votos nacionais. Outras eleccións importantes implican o deseño dos límites dos distritos; a forma en que os partidos constitúen as súas listas de representación proporcional (listas abertas, pechadas e libre); a complexidade das papeletas (por exemplo, se o elector debe escoller entre partidos ou entre candidatos e partidos); os arranxos formais ou informais para un "voto paquete" e a extensión dos acordos entre partidos, como os dos sistemas que utilizan coalicións electorais.

Nalgúns países, como Israel ou os Países Baixos, as eleccións realízanse mediante a representación proporcional "pura", en que os votos se contan a nivel nacional antes de que os escanos sexan asignados aos partidos. Porén, na maioría dos casos (como España) utilízanse varios distritos ou circunscricións en lugar dunha única circunscrición nacional, o que proporciona un elemento de representación xeográfica. Non obstante, isto pode dar lugar a que a distribución de escanos non reflicta o total de votos a nivel nacional. En consecuencia, algúns países teñen escanos compensatorios que se conceden a aqueles partidos con escanos totais inferiores á súa participación no voto nacional.

Representación proporcional personalizada

Os sistemas de representación proporcional personalizados, como os usados en Alemaña, Nova Zelandia, Bolivia, Italia, Venezuela ou Hungría, tratan de combinar os aspectos positivos de ambos os sistemas electorais: os de representación proporcional e o maioritario. Unha parte do parlamento (case a metade nos casos de Alemaña, Bolivia e Venezuela) son elixidos por métodos maioritarios, xeralmente en distritos uninominais; mentres que o resto está formado por listas de representación proporcional. Esta estrutura pode, a primeira vista, parecer semellante aos sistemas paralelos descritos a continuación, pero a diferenza fundamental é que baixo a lista de representación proporcional personalizada os asentos de representación proporcional tenden a compensar, en maior ou menor medida, calquera desproporcionalidade producida polos resultados nos distritos uninominais (maioritarios). Por exemplo, se un partido gaña o 10 % dos votos nacionais mais non obtén ningún escano maioritario, entón outorgaríaselle suficientes escanos das listas de representación proporcional para compensar a súa representación en aproximadamente o 10 % do parlamento.

En todos os países onde se utiliza este sistema, os escanos uninominais son asignados por maioría relativa con excepción de Hungría que utiliza o sistema de dobre volta para estes fins. O método de Italia é máis complicado xa que unha cuarta parte dos escanos parlamentarios son reservados para compensar os votos "desperdiciados" nos distritos uninominais. En Venezuela hai 110 escanos de maioría relativa, 52 de representación proporcional por listas e 3 de representación indíxena. En México, 200 escanos de representación proporcional compensan parcialmente as elevadas cotas de desproporcionalidade que xeralmente dan lugar os 300 escanos de maioría relativa, unha disposición especial establece que ningún partido poderá obter máis de 300 dos 500 escanos que compoñen a Cámara de Deputados e outra máis establece que, como norma xeral, non debe haber unha desproporción superior ao 8 % na proporción de votos por escanos para ningún partido ou coalición.

Nestes sistemas, a representación aínda pode ser relativamente proporcional; a rendición de contas pódese facer ante os partidos así como ante os lexisladores individuais.Documento</ref>

Representación proporcional por listas

A maioría dos setenta e cinco sistemas de representación proporcional identificados na distribución global dos sistemas electorais utilizan algunha forma de representación proporcional de lista; só en nove casos se utilizan os métodos de representación proporcional personalizada ou de voto único transferible. Na súa forma máis sinxela, a representación proporcional de listas require que cada partido presente unha lista de candidatos ao electorado, que os votantes voten por un partido e que os partidos reciban os seus escanos en proporción á súa porcentaxe do voto nacional. Os candidatos gañadores son extraídos das listas pola orde en que se colocan.

Distorsión das preferencias electorais

Dentro dos distintos sistemas de distribución proporcional, o método D'Hondt é o que produce máis distorsión. A distorsión mídese pola medida de distorsión de Loosemore-Hanby:

$D={\frac {1}{2}}\sum _{i=1}^{n}|v_{i}-s_{i}|\leq {\frac {1}{2}}\left[(1-v_{w})+(n-1)v_{r}\right]$

onde:

$n\,$ é o número total de coincidencias.

$v_{i}\,$ é a porcentaxe de votos do i-ésimo partido.

$s_{i}\,$ é a porcentaxe de escanos asignados ao i-ésimo partido.

$v_{w}\,$ o limiar de votos co que un partido gañaría todos os escanos nunha circunscrición.

$v_{r}\,$ o limiar mínimo de voto a partir do cal un partido gaña un escano nunha circunscrición.

Sistemas semiproporcionais

Son aqueles que converten os votos en escanos dun xeito que se sitúa entre a maioría-pluralidade e a proporcionalidade. Os tres sistemas semiproporcionais utilizados para as eleccións lexislativas son: o voto único intransferible, o voto paralelo (ou mixto) e o voto limitado.

Sistemas de voto único intransferible

Nos sistemas de voto único intransferible, cada elector ten un voto, pero hai varios escanos que cubrir en cada distrito que gañan os candidatos con maior número de votos. Isto significa que, por exemplo, nun distrito de catro membros, de media só necesitaría obter un 20 % dos votos para ser elixido. Isto permite a elección de candidatos dos partidos minoritarios e mellora a proporcionalidade parlamentaria en xeral.

Sistemas paralelos

Os sistemas paralelos usan tanto listas de representación proporcional como distritos uninominais de pluralidade (“o gañador leva todo”). Non obstante, a diferenza do sistema de representación proporcional personalizada (voto único transferible), as listas de representación proporcional non compensan a desproporcionalidade xerada nos distritos maioritarios uninominais. Os sistemas paralelos foron amplamente adoptados polas novas democracias de África e polos antigos estados soviéticos.

Sistemas de votación limitados

Estes sistemas sitúanse entre o voto único intransferible e o voto en bloque, xa que se basean en distritos multimembros e os candidatos gañadores son simplemente os que obteñen máis votos. Os electores teñen máis dun voto, pero menos votos que o número de escanos a cubrir.

Métodos de gañador único

Os métodos con gañador clasifícanse segundo o tipo de papeleta empregado: sistemas binarios (a papeleta presenta a opción de votar ou non votar a un ou varios candidatos), sistemas de clasificación ou preferenciais (a papeleta presenta todos os candidatos que o elector debe ordenar o máis preferido ao menos preferido) e sistemas de avaliación (a papeleta presenta todos os candidatos aos que o elector debe puntuar).

Sistemas binarios

O sistema binario máis utilizado en todo o mundo é o voto uninominal maioritario (tamén chamado "maioría relativa" ou "voto plural"), en que o elector vota por unha opción. , e o candidato que obteña o maior número de votos gaña as eleccións, aínda que non obteña a maioría absoluta. Non obstante, se o candidato debe gañar por maioría absoluta, utilízanse métodos de eliminación. Os métodos de eliminación máis comúns son:

• Segunda volta entre os dous candidatos con máis votos.
• Elección exhaustiva: eliminación gradual do candidato máis débil ata que un candidato obteña a maioría absoluta.
• Elección integral sen eliminación: ningún candidato é eliminado, a votación repítese ata que un candidato obteña a maioría absoluta.

Cómpre mencionar que as papeletas dos sistemas binarios non son necesariamente exclusivas; os sistemas de voto de aprobación, por exemplo, permiten ao elector votar por máis dun candidato. Porén, é o candidato con máis votos quen gaña as eleccións.

Sistemas preferenciais

Os sistemas electorais preferenciais son métodos que permiten ao elector ordenar os candidatos segundo as súas preferencias, de máis preferido a menos preferido. Non é necesario que o elector clasifique todos os candidatos: os candidatos que non estean clasificados considéranse os menos preferidos. Algúns sistemas electorais preferenciais permiten ao elector ordenar dous ou máis candidatos na mesma posición.

O método preferente máis utilizado é o do voto de segunda volta instantáneo tamén coñecido como "voto alternativo" ou "voto preferente" en que as preferencias de votantes se empregan para simular unha rolda de eliminacións. Ao contar os votos, elimínase a opción con menos votos. Nos sucesivos cómputos, os votos eliminados trasládanse ao seguinte candidato menos preferido que non fose eliminado, ata chegar a unha elección entre dous candidatos, e o máis preferido gaña por maioría absoluta. Todas as papeletas son consideradas en cada rolda eliminatoria.

Outro método preferente é o voto único transferible (STV), que garante unha representación proporcional sen necesidade de utilizar unha lista de candidatos do partido. Este método úsase en Australia, Irlanda, Irlanda do Norte e Malta. Tamén se usa nalgunhas eleccións locais en Nova Zelandia.

Sistemas de valoración

Os sistemas de valoración, avaliación ou estimación son máis flexíbeis que os sistemas preferenciais, porén, deseñáronse poucos métodos para utilizalos. Nos sistemas de estimación, cada elector outorga unha puntuación a cada opción; as puntuacións adoitan ser numéricas (1 a 5, 0 a 100) ou en letras (A, B, C, D...). A opción ou candidato con maior puntuación gaña as eleccións. A votación de aprobación é unha subcategoría dos sistemas de eliminación na que as puntuacións permitidas son 0 e 1.

Elector

O dereito a participar nos asuntos públicos directamente como elector adoita estar regulado en normas legais de máis alto rango: xeralmente a propia constitución, xa que é un dos dereitos políticos esenciais. En concreto, a gran maioría das constitucións establecen a partir de que idade os cidadáns teñen dereito a votar nos procesos electorais e, nos que se refiren a esta posibilidade, nos referendos. A regulación detallada doutros requisitos posibles, como a capacidade civil ou política, a residencia ou o empadroamento poderá figurar na constitución ou nas leis electorais de cada estado.

O recoñecemento do dereito ao voto é un dos aspectos do sistema electoral sobre o que rexen a práctica totalidade das constitucións, na medida en que forma parte esencial da definición de cidadanía. Este é o dereito político esencial, cuxa extensión estivo ligada á da propia idea de democracia representativa. En efecto, o sufraxio universal identificouse historicamente co principio democrático ata o punto de converterse nun elemento indiscutible de calquera réxime democrático.

Ao longo desta evolución, os requisitos para o dereito ao voto variaron con frecuencia: desde o sufraxio limitado a homes con certos niveis de ingresos, bens ou estudos, ata a exclusión de mulleres e outros homes por diversas razóns, ata a xeneralización do sufraxio igualitario. modificando a idade e as limitacións requiridas por razóns de xénero, estado civil e mesmo posto de traballo.

Obviamente, o sufraxio debe ser persoal, no sentido en que o sistema electoral debe garantir que o voto exprese as preferencias de cada cidadán. Esta esixencia, que pode parecer elemental, presenta problemas nas sociedades patriarcais, sobre todo nos primeiros momentos da transición política en que non se establecen comportamentos democráticos. Os requisitos que definen hoxe o dereito ao sufraxio activo son a idade, a cidadanía e o pleno goce dos dereitos civís e políticos. Xunto a eles, a inscrición no censo electoral aparece en determinados casos como requisito necesario para o seu exercicio en cada caso concreto. O lugar de residencia no momento da votación pode ter algunha relevancia.

Áreas de votación

As áreas de votación son unidades administrativas que só se utilizan para realizar eleccións. Son áreas xeográficas contiguas onde todos os electores dentro do territorio circunscrito están asignados ao mesmo lugar de votación. As áreas de votación son coñecidas por unha variedade de nomes diferentes dependendo do paí, por exemplo, circunscricións electorais, distritos electorais, áreas de votación, distritos electorais ou de votación. As áreas de votación son necesarias para a implantación técnica dunha elección eficiente e eficaz. Un determinado territorio pódese subdividir de forma que os electores poidan desprazarse na medida do posible aos colexios electorais e depositar alí as súas papeletas. Ademais, asignar electores ás áreas de votación permite aos administradores electorais seguir de preto quen vota. Isto garante que ninguén deposite máis dunha papeleta. Moitos países, independentemente do sistema electoral empregado, delimitan áreas de votación. A diferenza dos distritos electorais, onde o tipo de sistema determina a importancia da delimitación para os resultados dunha elección, a delimitación das áreas de votación ten un efecto mínimo nos resultados electorais. As áreas de votación úsanse simplemente para agrupar votos, non se usan para traducir votos en escanos nun corpo lexislativo ou nun parlamento.

Dado que as áreas de votación son usadas só polos administradores electorais, non é un tema controvertido e déixase á discreción dos administradores electorais. As leis electorais ou o seu regulamento, de calquera xeito, poden concretar determinados criterios para a delimitación das zonas de votación.

Fórmula electoral

A fórmula electoral pódese definir como o criterio que determina o gañador dunhas eleccións. Nas eleccións lexislativas, o sistema electoral é a regra pola que se elixen os membros dunha cámara lexislativa e o voto (eleccións) transfórmase en asentos . Nas eleccións presidenciais, o sistema electoral é a referencia que debe acadar un candidato para ser declarado elixido: pluralidade ou maioría do voto popular. A fórmula electoral afectará moitas outras variables do proceso electoral. En particular, ten algún efecto sobre o tipo de papeleta e o procedemento de reconto.

Regulación legal dos procesos electorais

Dende un punto de vista estritamente xurídico pódense sinalar polo menos cinco principios que se poderían ter en conta á hora de estruturar globalmente a normativa electoral dun determinado país:

• Hai elementos sobre os que é fundamental que o acordo se reflicta no propio texto constitucional: de xeito característico, os referidos ao dereito ao voto activo e pasivo e moi probablemente a definición xenérica dalgúns dos elementos do sistema electoral. Non obstante, non debería haber unha hipertrofia das normas electorais polo procedemento de constitucionalización ata os máis mínimos detalles. A estrutura normativa electoral dun país non é máis eficaz nin axeitada porque ten elementos máis constitucionalizados.
• O instrumento central da estrutura normativa é sen dúbida a lei electoral. Como tal, debe ser froito dun amplo acordo e gozar dun grao apreciable de permanencia. Non obstante, dende o punto de vista xurídico-técnico, pode ser aconsellable distinguir entre dous bloques de materias que merecen un tratamento diferenciado.
• Por unha banda, as normas referidas ao réxime electoral e aos aspectos esenciais do procedemento, que conforman o núcleo xurídico e/ou político suxeito a mecanismos consensuados por riba da maioría simple parlamentaria.
• Por outra, aqueles aspectos que, aínda que deben ser regulados por lei, non só non requiren un grao de consenso tan elevado, senón que isto podería facer demasiado ríxida a normativa e impedir así a súa adaptación ás novas circunstancias e/ou á intervención. de autoridades subestatais que o adapten ás necesidades territoriais específicas.
• As normas administrativas que complementen e adapten as normas xerais ás circunstancias específicas de cada proceso son ineludibles e deberán ser levadas a cabo polas autoridades que xestionan os procesos. Se se optan por órganos electorais con funcións exclusivamente de control, deberán ter entre as súas competencias a de vixilancia do desenvolvemento regulamentario da lei por parte do executivo. Dado que debe haber un espazo para a intervención do poder xudicial neste eido, parece preferible que a intervención destes órganos sexa previa á aprobación da norma.

Véxase tamén

Ligazóns externas

• O sistema electoral e a exclusión das minorías
• Rede de coñecementos electorais
• Asesoría Legal, Sistemas Electorais en América