Samarcanda
Samarcanda[1] (en uzbeko: Samarqand, Самарқанд), é a terceira meirande cidade de Uzbekistán e capital da Provincia de Samarcanda (Samarqand Viloyati). Está situada a unha altitude de 702 metros. É unha cidade famosa pola súa céntrica posición na Ruta da Seda entre a China e Occidente.
| Самарқанд (uz) Самарқанд (tg) Самарканд (ru) سمرقند (fa)  | |||||||||||
| |||||||||||
| Localización | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||
| Estado | Uzbekistán | ||||||||||
| Provincia | Provincia de Samarcanda | ||||||||||
| Capital de | Dinastia Timúrida (pt)  Império Samânida (pt) Provincia de Samarcanda Q30752192 República Socialista Soviética de Uzbekistán Samarkand Oblast (en) (1868–1924) | ||||||||||
| Poboación | |||||||||||
| Poboación | 546.303 (2020) (5.058,36 hab./km²) | ||||||||||
| Lingua oficial | Lingua usbeka | ||||||||||
| Xeografía | |||||||||||
| Superficie | 108 km² | ||||||||||
| Altitude | 702 m | ||||||||||
| Datos históricos | |||||||||||
| |||||||||||
| Organización política | |||||||||||
| Membro de | |||||||||||
| Identificador descritivo | |||||||||||
| Código postal | 140100 | ||||||||||
| Fuso horario | |||||||||||
| Prefixo telefónico | 662 | ||||||||||
| Outro | |||||||||||
| Irmandado con | |||||||||||
| Sitio web | samshahar.uz | ||||||||||
| Samarcanda – Encrucillada de culturas | |
|---|---|
.JPG) Mesquita de Bibi-Khanym | |
| Patrimonio da Humanidade - UNESCO | |
| País |  Uzbekistán |
| Localización | 39°39′15″N 66°57′35″L / 39.65417, -66.95972 |
| Tipo | Cultural |
| Criterios | I, II, IV |
| Inscrición | 2001 (25ª sesión) |
| Rexión da UNESCO | Asia e o Pacífico |
| Identificador | 603 |
Foi capital do país entre 1925 e 1930.
Cultura editar
En 2001, a UNESCO adicionou a cidade de 2750 anos de antigüidade á lista de Patrimonio da Humanidade (World Heritage Site) co lema de Samarcanda, cruzamento de culturas (Samarkand – Crossroads of Cultures).[2]
A maioría dos seus habitantes (90 %) son falantes de taxico.
O seu nome significa probabelmente «lugar de encontro» ou «lugar do conflito» (samara: "encontro, conflito" en sánscrito, kand, kent: "cidade"), termo centro-asiático e ilustra ben a súa posición no límite dos mundos turco e persa.
Historia editar
Samarcanda é unha das cidades habitadas máis antigas do mundo, prosperando pola súa localización na ruta comercial entre a China e a mediterránea (Ruta da seda). Durante algúns períodos históricos Samarcanda foi unha das cidades máis grandes de Asia Central.
Comezada arredor do 700 a.C. polos persas, foi un dos principais centros da civilización persa desde os seus primeiros días. Maracanda foi o seu nome grego antigo cando Alexandro Magno conquistou a cidade no 329 a.C..
Historia medieval editar
A principios do século VIII, Samarcanda pasou a estar baixo control árabe[3]. Segundo a lenda, o segredo da fabricación de papel foi aprendido de dous prisioneiros chineses da etnia han en 751. Isto levou á fundación da primeira fábrica de papel no mundo islámico en Samarcanda. O invento estendeuse entón ao resto do mundo islámico, e desde alí a Europa.
Samarcanda foi saqueada polos mongois ao mando de Xenxis Kan en 1220. Algunhas persoas sobreviviron, pero máis tarde, Samarcanda sufriu polo menos outro ataque mongol. A cidade tardou moitas décadas en recuperarse destes desastres. En As viaxes de Marco Polo, onde el rexistra a súa viaxe pola Ruta da Seda, Samarcanda é descrita como "unha cidade moi grande e espléndida..." Tamén escribe sobre unha igrexa cristiá en Samarcanda, que milagrosamente permaneceu en pé despois de que se retirase unha parte da súa columna de apoio central.
En 1370, Timur o Coxo, ou Tamerlán, decidiu facer de Samarcanda a capital do seu imperio, que se estende desde a India a Turquía. Durante os seguintes 35 anos, construíu unha nova cidade e poboouna con artesáns e artesáns de todos os lugares que conquistara. Timur gañou unha reputación como mecenas das artes, e Samarcanda chegou a ter unha poboación duns 150.000 habitantes.[4]
Historia moderna editar
En 1499, os turcos uzbecos tomaron o control de Samarcanda.[4] Trasladaron a capital a Bukhara e Samarcanda entrou en certo declive.[4] A cidade foi tomada polo imperio ruso en 1868. A parte rusa da cidade foi construída en gran parte ao oeste da cidade vella.
A cidade converteuse máis tarde na capital do Óblast de Samarcanda do Turkestán ruso e cobrou importancia cando o ferrocarril transcaspio chegou á cidade en 1888. Converteuse na capital da República Socialista Soviética de Uzbekistán en 1925 antes de ser substituída por Tashkent en 1930.
Clima editar
Samarcanda goza dun clima mediterráneo (Clasificación climática de Köppen Csa) que se abeira a un clima semirárido con veráns quentes e secos e invernos relativamente húmidos e variables que alternan períodos cálidos con outros fríos. Os meses de xullo e agosto son os máis quentes do ano, con temperaturas que chegan e mesmo superan os 40 °C. A maioría das precipitacións recóllense de decembro a abril. O mes de xaneiro de 2008 foi especialmente frío, caendo a temperatura ata os -22 °C[5]
| Datos climáticos para Samarkand | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mes | Xan | Feb | Mar | Abr | Mai | Xuñ | Xul | Ago | Set | Out | Nov | Dec | Anual |
| Temperatura máxima en °C | 22,8 | 26,7 | 31,7 | 36,2 | 39,5 | 41,4 | 42,4 | 41,0 | 38,2 | 35,2 | 29,9 | 26,7 | 42,4 |
| Media máxima en °C | 6,8 | 9,1 | 14,2 | 21,1 | 26,4 | 32,2 | 34,1 | 32,9 | 28,3 | 21,6 | 15,3 | 9,1 | 20,9 |
| Media diaria en °C | 1,9 | 3,6 | 8,5 | 14,9 | 19,8 | 25,0 | 26,7 | 25,2 | 20,1 | 13,6 | 8,4 | 3,8 | 14,3 |
| Media mínima en °C | −1,7 | −0,5 | 4,0 | 9,4 | 13,5 | 17,4 | 18,9 | 17,4 | 12,7 | 7,2 | 3,4 | −0,2 | 8,5 |
| Temperatura mínima en °C | −25,4 | −22 | −14,9 | −6,8 | −1,3 | 4,8 | 8,6 | 5,9 | 0,0 | −6,4 | −18,1 | −22,8 | −25,4 |
| Precipitación media mm | 41 | 46 | 100 | 60 | 36 | 6 | 4 | 1 | 4 | 17 | 34 | 47 | 396 |
| Media de días con precipitacións | 12,4 | 12,4 | 14,6 | 12,6 | 8,4 | 2,8 | 1,7 | 0,7 | 1,8 | 6,4 | 8,5 | 10,7 | 93 |
| Media de días con neve | 9 | 7 | 3 | 0,3 | 0,03 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0,3 | 2 | 6 | 28 |
| Humidade relativa media (%) | 76 | 74 | 70 | 63 | 55 | 42 | 42 | 43 | 47 | 59 | 68 | 74 | 60 |
| Media de horas de sol mensuais | 133,3 | 132,8 | 170,5 | 219,0 | 316,2 | 378,0 | 396,8 | 362,7 | 309,0 | 235,6 | 174,0 | 130,2 | 2 958,1 |
| Fonte #1: Pogoda.ru.net,[6] Organización Meteorolóxica Mundial (ONU) (días de precipitacións só)[7] | |||||||||||||
| Fonte #2: Observatorio de Hong Kong (só sol)[8] | |||||||||||||
Notas editar
- ↑ Rodríguez, Anaír; Davila Ventura, Montserrat (2004). Área de Normalización Lingüística da Universidade de Vigo, ed. Lingua galega. Dúbidas lingüísticas (PDF). p. 108. ISBN 84-8158-266-2.
- ↑ Centre, UNESCO World Heritage. "Samarkand – Crossroad of Cultures". UNESCO World Heritage Centre (en inglés). Consultado o 2022-03-09.
- ↑ Quraishi S. 1989. Un estudo sobre o desenvolvemento da fabricación de papel nos países islámicos. Encadernador. 29-36.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Columbia-Lippincott Gazeteer, p. 1657
- ↑ Samarkand.info. "Weather in Samarkand". Samarkand, Uzbekistan. Consultado o 2009-06-11.
- ↑ "Weather and Climate-The Climate of Samarkand" (en ruso). Weather and Climate (Погода и климат). Consultado o 16 de novembro de 2012.
- ↑ "World Weather Information Service – Samarkand". World Meteorological Organization. Consultado o 16 de novembro de 2012.
- ↑ "Climatological Normals of Samarkand, Uzbekistan". Hong Kong Observatory. Arquivado dende o orixinal o 17 de decembro de 2013. Consultado o 16 de novembro de 2012.