República Federal da Illa de Arousa

A República Federal da Illa de Arousa proclamárona os veciños reunidos nun evento tabernario da zona do Nicho o 7 de outubro do ano 1934 na localidade pontevedresa da Illa de Arousa, seguindo os pasos de Lluís Companys, quen declarou a independencia do Estado Catalán en outubro dese mesmo ano. Ao día seguinte, o 8 de outubro, detiveron os responsables do evento para seren postos en liberdade días despois.

República Federal da Illa de Arousa

Localización
42°33′16″N 8°51′50″O
Datos históricos
Creación	7 de outubro de 1934
Disolución	8 de outubro de 1934
Organización política
Forma de goberno	república federal

Precedentes

No ano 1934 estaba presente a Segunda República Española, proclamada o 14 de abril do ano 1931. O goberno da República, ao contrario que nos primeiros anos de mandato, comezou unha deriva máis represiva, afastada do reformismo inicial. Así, as fortes presións das dereitas e o intento de recentralización levaron ao estado a unha folga xeral en toda España. Esta folga tivo especial seguimento na comunidade mineira de Asturias. O 5 de outubro comezaba a sublevación e os folguistas comezaron a ocupar os pobos e vilas da zona. Estableceuse unha unión entre todas as forzas (obreiras, anarquistas, socialistas e comunistas) baixo a consigna UHP (Unión de Hermanos Proletarios).

En Cataluña, a folga xeral deu folgos de maneira sinérxica á esquerda republicana catalá. Así, o 6 de outubro de 1934 o presidente da Generalitat de Cataluña Lluís Companys proclamou unilateralmente a independencia do Estado Catalán. Estes feitos coñécense co nome de feitos do 6 de outubro (Fets del 6 d'octubre).

Ao abeiro deste descontento social xeral que levou á folga xeral, e alentado pola proclamación do estado catalá, a Agrupación Local do Partido Socialista da Illa de Arousa convoca unha asemblea sometendo a votación a celebración dunha folga xeral para o luns día 8 de outubro, especialmente como protesta polas condicións de traballo que se daban nas empresas conserveiras locais. Esta folga foi, probabelmente, o inicio da proclamación de independencia da República da Illa.

Proclamación da independencia

[...]con non deixar ir as mulleres á fábrica chega. Non é preciso nin pedradas nos cristais, nin tirar os efectos das empresas[...] [Cómpre referencia] —A Illa, 1934. José Búa Presidente da Agrupación Local do Partido Socialista da Illa

Ao fragor das protestas da folga xeral dos anteriores días, o 7 de outubro proclámase a independencia da Illa. A proclamación tivo lugar na taberna local O Nicho. Ademais de declarar como Presidente a Santiago Otero Pouso “Pajares”, nomeáronse responsábeis de Xustiza (Andrés Mougán Cores “Tormenta"), Gobernación (Manuel Iglesias Dios), Facenda (Demetrio Ramos Lojo), Propaganda (Juan Otero Maestú, dono da taberna) e Cultura (Luís de Saa Bravo).

Nesa madrugada (do 7 ao 8 de outubro) estalou unha bomba na vila, o que provocou que os gardas de asalto desembarcasen na Illa unhas horas despois. Os gardas detiveron varias persoas na operación. Ao día seguinte, 9 de outubro, tivo lugar outra detonación, e as autoridades levaron detidas nove persoas, entre elas o presidente Santiago Otero. Foron postos en liberdade aos poucos días.

Consecuencias

Uns meses despois, foron xulgados na Escola Naval de Marín nun consello de guerra e acusados dun delito de sedición, mais foron absoltos. Porén, tralo Golpe de Estado de 1936 as forzas franquistas tomaron rapidamente a maior parte de Galicia, levando a cabo unha forte represión entre as persoas máis significadas durante o período republicano. Entre eles atopábanse algúns dos protagonistas desta historia, que foron paseados.

Especialmente tráxico foi o fusilamento de Santiago Otero que foi botado á Ría. Tras ser devolto á praia polo mar, os seus asasinos enchéronlle o corpo de pedras e volvérono fondear.

Véxase tamén

Outros artigos

• Feitos do seis de outubro
• Historia da Illa de Arousa
• República Independente de Donís
• Primeira República Galega

Ligazóns externas

• Pandulleiros: República independente por un día.